Сырбай Мәуленов. Мәнжазба

Сырбай Мәуленов

Сырбай Мәуленов 1922 жылы 17 қыркүйекте Қостанай облысы Жангелдин ауданында дүниеге келген. Туған өлкесінде орта білім алып, одан кейін Қызылорда педагогикалық институтында филология факультетінде оқыды. 1940 жылы Қызылорда педагогикалық институтының екінші курсында оқып жүрген кезінде Қызыл Армия қатарына шақырылды. Сол жылдың аяғында ол ауруына байланысты әскери қызметтен босатылады.

1942 жылы Сырбай Мәуленов Волхов майданында лейтенант болып, саяси мәселелер жөніндегі командирдің орынбасары болды. Ал 1943 жылы Ленинград қоршауы бұзылған кезде жауынгер Сырбай ауыр жарақат алып, ауруханада емделгеннен кейін әскерден қайтарылды.

1943-1950 жылдары Мәуленов Қостанай облыстық газетінің редакторының орынбасары  міндетін атқарып, кейін Жазушылар одағының кеңсесінде жұмыс істеді. Онда «Қазақ әдебиеті» республикалық әдеби газетінің бас редакторы болды. Сондай-ақ, «Жұлдыз» республикалық әдеби журналының бас редакторы болып қызмет атқарды.

Сырбай Мәуленовтың алғашқы өлеңдер жинағы 1948 жылы жарық көрді, содан кейін отыздан астам поэтикалық кітабы басып шығарылды. Соғыс тақырыбына көп қалам тартқан Сырбай Мәуленовтың көптеген еңбектері орыс тіліне және КСРО халықтарының тіліне аударылды. Солардың ішінде «Кеңестік жазушы» баспасында жарық көрген “Новая весна” (1956), “Синие горы” (1964), “Апрельский дождь” (1972), “Зарница” (1976) және «Көркем әдебиет» баспасында жарық көрген “Листья горят” өлеңдер жинағы.

1971 жылы «Қызыл арша» және «Сәуір жаңбыры» өлеңдер кітабы үшін Сырбай Мәуленов Абай атындағы Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығымен марапатталды. 1967 жылы «Таңдаулы лирика» сериясында «Жас гвардия» баспасында майдангер-жазушы Сырбай Мәуленовтың өлеңдер жинағы жариялады. Сондай-ақ, 1958 және 1966 жылдары ақынның таңдаулы шығармалары жарық көрді.

Ақын аударма саласында да жемісті еңбек етті. Ол Пушкин, Лермонтов, Некрасов, Ломоносов, Байрон, Маяковскийдің және бауырлас республикалардың бірнеше көрнекті ақындарының өлеңдерін аударған. Сонымен бірге, ақын бірнеше балалар кітабын құрастырып, әр түрлі уақытта жазылған публицистикалық мақалалардың екі кітабын жариялады.

Оның лирикасында қазақ халқының шынайы тарихы көрініс тапқан. Сонымен қатар, Сырбай Мәуленов өз еңбектерінде қиын жағдайларда адамның моральдық-адамгершілік қабілеттіліктері ашылатын, майдандық достықты даңқтау арқылы анықталған Ұлы Отан соғысы тақырыбына ерекше орын берген.

Азаматтық жауапкершілік сезімі ақын шығармашылығы арқылы арнайы жолмен өтеді. Сондықтан, Сырбай Мәуленовтың шығармаларында жауынгер ақынның, азамат ақынның және лирик ақынның позициясы айқын көрінеді.

Сонымен қатар, Сырбай Мәуленов заманауи ақын, себебі бүгінгі заман оның барлық өлеңдерінде бар уайыммен және үреймен өмір сүреді. Бірақ бұл тақырып жер бетінде өмір сүргендердің ең басты жауапкершілігі – өткен мен болашақ алдында бағынышты. Бұл идея шайқасқа түскендерге арналған жолдарда жазылған.

Сырбай Мәуленовтың өлеңінің лирикалық кейіпкері өлімді жеңіп, майдандас достарын қайта тірілтеді. Өйткені, олардың алда жаңа биіктер мен шекаралар, жеңіске жетудің ұлы жолы тұрды. Ақынның поэзиясы бізге адамдар бәрін жеңе алады, олар жақсы болашақты құра алады деген мақсатты тағы да еске салады. Сырбай Мәуленов туған жеріне, табиғатқа үлкен құрметпен қарайды. Сол себепті ақын шығармаларында Отан қай жерде болмасын, адаммен бірге жүретін, аспанда қалықтаған қарлығашпен байланыстырылады.