4.Әңгімелеу. Қанат пен
Жанат Б. Әділов
Жанат үшіншіге өтті. Қанат
біріншіні бітірді. Екеуінің мінезі екі басқа. Жанат - көрсеқызар,
ұшқалақтау да, Қанат - ойлы, салмақты. Ауылдағы атасының үйіне
қыдырып келген.
Бір күні қонақ келді.
Қанжығасына бөктерген дорбасы бар. Шоқша сақалды. Атасы қуана қарсы
алды, құшақтасып көрісті.
Қонақ атай әзілкеш
екен.
- Көрмегелі көп айдың жүзі
болды. Аман-есен жүрсің бе, Баршын келін? - деп, үйге әндете
кірді.
Баршын күле жүріп, төрге көрпе
төседі. Атасы Қанат пен Жанатты
шақырды:
-
Дәулет жыршы аталарың - мына кісі. Сәлем
беріңдер.
Екеуі қос қолдап
сәлемдесті.
-
Енді Тілепбай ағаларыңды шақырып келіңдер. Әп-сәтте үй іші адамға
толды. Ақсакал әңгіме бас-
тады. Ел ұйып тыңдап отыр. Әншейінде «аяқтыға
жол, ауыздыға сөз бермейтін» Әубәкір қария да тым-тырыс. Сирек
сақалын тарамыс саусақтарымен сипап қойып, ойлана құлақ
тосады.
Ет
те желінді. Шай да ішілді. Жанат қолға су
құйды.
Өркенің өссін, балам! Қатарыңнан кем болма! -деді
атай. Жанаттың іші жылып сала берді.
Ендігі кезекті ән-жырға берейік, - деді Әубәкір
шал. Неге екенін кім білсін, үні бәсеңдеу.
Жыршы асыкпай домбырасын қорабынан суырды, құлақ
күйін келтірді. Үй ішін әсем дауыс, саз ырғағы
кернеді.
-
О, бәрекелді! - десті шалдар. Әжейлер жаулық-тарының ұшымен
көздерін сүртті. Ән де, күй де көпке созылды. Жиналғандар таң ата
тарасты.
Ертеңіне қонақ аттанып кетті. Жанат пен Қанат та
атасымен бірге ұзатып салды.
-
Үлкен жігіт болыңдар! - деді қонақ.
Жолда келе жатып Жанат атасына өтініш
айтты:
Ата, маған домбыра алып
берші. Атасы мұртыңан
күлді.
Жарайды, балам.
Айтқандай-ақ ертесіне су жаңа домбыра әкеп
берді.
-
Шертіп көрейінші, - деп, Қанат қиылса да, ұстатпады. Өзі бар өнерін
салып бақты. Сөйтсе де, домбыра дегеніне көнер емес. Ыңылдап шертіп
еді, үні қосылмады. Жанаттың ызасы келді.
-
Мә, сен-ақ шертші, - деп, інісіне қарай лақтырып жіберді. Қағып
алған Қанат домбыраны қолтықтап, тысқа ата жөнелді.
Жанаттың домбыраға көнілі қалды. Қолына ұстамай
қойды.
Арада біраз күн өткен. Бірде үй ішінен
күмбірлеген домбыра даусы естілді. Ішке енсе, інісі! Мұны байқар
емес. Атасы да ұйып қалған, екі көзі Қанаттың нәзік саусақтарында.
Елтіп отыр. Күй бітті.
Кім
үйретті? - деді, Жанат жақын келіп, қызыққанын жасыра
алмай.
Ешкім де... Өзім... - деді Қанат жай ғана. Жанат
сенбеді.
-
Балам, - деді атасы сонда, - «Талаптыға нұр жа уар» деген.
Талаптансаң, алмайтын асу жоқ, біліп қой!
Жанат ұялғаннан қызарып
кетті.
Сұрақтар:
4.1.Атасының үйіне келген
қонақ кім еді? 4.2. Қанат домбыраны үйренуге қалай
талаптанды?
4.3. «Талаптыға нұр жауар» деген сөздің мағынасын қалай
түсінесіңдер?
4.4. Сен Жанаттың орнында болсаң не
істер едің ?
|