"TALISтің 11,18 және 24 сұрақтары бойынша зерттеу нәтижелерінің талдауы."

TALISтің 11,18 және 24 сұрақтары бойынша зерттеу нәтижелерінің талдауы.

Мектептегі бірінші тәжірибе кезеңінде мектеп мұғалімдерінен TALIS сауалнамасы алынды. «Бірінші Оқыту мен оқу саласындағы халықаралық зерттеу (TALIS) – мұғалімдер мен мектеп басшыларына білім беруді талдап осы саладағы саясатты дамытуға үлес қосуға мүмкіндік беретін халықаралық зерттеу болып табылады» (МТК-27бет). Бұл сілтемені беру себебім, TALIS сауалнамасы мектептің даму үдерісіне, мұғалімдердің кәсіби даму деңгейін анықтауға көмектесетінін білдіргім келді. Сауалнама алмас бұрын сауалнаманы алуға көмектесу және алынған жұмыстарды өңдеу үшін арнайы жұмыс тобын құрдым. Жұмыс тобы өзгеріс енгізу тобының мүшелерінен құрылды. Топ мүшелеріне сауалнаманы алу талаптарын, толтыру тәртібін, уақытын, құпия күйде өңделетінін, қалай өңдеу, этикалық талаптарды сақтау керектігін түсіндірдім. Алдымен топ мүшелерімен бірге сауалнаманың құрылымымен, ондағы сұрақтармен танысып шықтық. Сауалнамаға 71 мұғалім қатысты.

TALIS сауалнамасы 43 сұрақтан, төмендегідей 5 бөлімнен тұрады:

1. Жалпы ақпарат

2. Кәсіби даму

3. Мұғалімдерді бағалау және кері байланыс

4. Оқыту тәжірибесі, ұстанымдар мен көзқарастар

5. Сіздің осы мектептің «сыныбындағы» тікелей мұғалімдік жұмысыңыз (оқыту)

TALIS сауалнамасының ішіндегі №11,18,24 сұрақтардың қорытындысы мектеп мұғалімдерінің кәсіби даму деңгейін, өзгеріс ықпалын анықтауға, мұғалімнің тәжірибесіне әсерін білуге мүмкіндік береді деп ойлаймын. Сол себептен осы сұрақтарға толығырақ тоқталғым келіп тұр.

Талдауға берілген сауалнаманың №11 сұрағы «Кәсіби даму» бөлімінде берілген. Мазмұны төмендегідей «Соңғы 18 aйдың iшiндe төмeнде көpceтiлгeн кәсiби дaму түpлepiнiң қaйcыcына қaтыcтыңыз жәнe aлғaн бiлiмiңiздiң мұғaлiмдiк тәжіpибeңiзгe әcepi бoлды мa?». Бұл сұрақтың жауаптарының нұсқаларын төмендегі №1 кестеде көрсетіп отырмын.

Кесте №1

Диаграмма №1

Диаграмма №1 беру себебім сауалнаманың кәсіби бөліміндегі осы сұрақтарынан мектептің басымдықтарын анықтадым. Мұғалімдердің кәсіби дамуына бағытталған шараларға қатысатындары сауалнама нәтижесінен көрініп тұр. Кейбір мұғалімдердің сол шаралардан алған білімдерін өз тәжірибелеріне тиісті түрде пайдаланбайтындықтары әрине қынжылтады. Жеке немесе бірлескен зерттеулер бойынша қойылған сұрақтан мұғалімдер көп нәрсені білгісі келетінін, жаңалыққа жаны жақын екенін байқатқан. Мұғалімдер өз біліктілігін арттыру үшін білім саласына үнемі болып жатқан жаңалықтарды дер кезінде оқып, шығармашылығын және өз білімдерін кәсіби тұрғыдан дамытып отыру керектігін аңғардым. Мектеп іс-шараларының ресми бөлігі ретінде жүретін коучингіде мұғалімдер өзара қоян-қолтық жұмыс жасап, әдіс алмасып жатқаны байқалды. Келесі тәжірибе кезеңімде мұғалімдердің кәсіби құзіреттілік деңгейін көтеру мақсатында мұғалімнің жауапкершілігін күшейтуді жоспарладым. Сондықтан келесі сілтемені беріп отырмын «Мұғалімнің жауапкершілігіне әмбебап оқу әрекеттерін, әлеуметтік тәртіп құндылықтары мен үлгілерін, виртуалды шынайы өмірдегі және әлеуметтік желідегі тәртіп дағдыларын, түрлі мәдениеттік қарым-қатынас пен төзімділік дағдыларын, түйінді құзыреттілік және т.б. қалыптастыру мен дамыту кіреді» (МТК-22бет).

«Кәciби дaму caлaсындaғы өз қaжеттiліктepiңізді ecкере oтырып, төмeнде көpсетiлген caлалардың қайcысындa дaму қaжeт дeп caнайсыз? Әp жолдaн бip жауaп тaңдаңыз» делінген №18 сұраққа тоқталатын болсам, қорытындысын төмендегі №2 кестеде көрсетіп отырмын.

Кесте№2

Диаграмма №2

№2 диаграмманы беру себебім, мұғалімдердің оқушыларды бағалау әдістемесі мен пәндерді оқыту тәжірибесі туралы білім және түсінік салаларына қажеттіліктері басым екендіктерін көрсеткім келді. Демек, мұғалімдердің бағалау түрлері туралы түсініктері жеткіліксіз және қазіргі оқыту үдерісіне талап күннен күнге күшейіп бара жатқандықтан оқыту тәжірибелеріне шыңдалу қажет екендігін түсінгендіктері болар деп ойлаймын. Сол себепті келешекте мұғалімдерге кәсіби қолдау көрсетіп, қажеттіліктерін ескере отырып коучингтер мен тренингтерді жүйелі түрде ұйымдастыруды жоспарлап отырмын. Және де оқушыны жеке тұлға ретінде санап кез-келген уақытта оқушымен кеңесіп, санасып отыру керектігі мұғалім үшін ең маңызды мәселе екендігін түсіндім.

Сауалнаманың №24 сұрағында «Ocы мeктепте aлған бaғаңыз жәнe/нeмесе кepi бaйлaнысыңыз төмeндегi сaлалaрды қаншaлықты өзгepтті нeмесе өзгеpiстің oрын aлуына ықпaл eтті? Әp жoлдан бір жaуап тaңдаңыз» делінген. Сондықтан, №3 кестеде сауалнаманың өңделген түрін көрсетіп отырмын.

Кесте №3

№3 диаграммада осы сұрақтан мектептің тағы бір проблемасы туындап тұрғанын көрсеткім келді. Бұдан, мектепте әкімшілік тарапынан сынып жетекшілердің жұмысына дұрыс деңгейде кері байланыс берілмейтіндігі көрініп тұр. Демек, мектепте оқу үдерісіне көп көңіл бөлініп, ал тәрбие саласы тысқары қалып отыр. Өкінішке орай МДЖ-1 жоспарлағанда да тәрбие саласына қажетті көңіл бөлінбегендігін байқадым. Мектептегі өзгерісті осы тәрбие саласынан бастау керек еді деп ұйғардым. Себебі ұлы ойшыл Аль-Фараби «Тәрбиесіз берген білім адамзаттың қас жауы» деп бекер айтпаған ғой. Ендеше келесі тәжірибе кезеңімде сынып жетекшілерге қолдау көрсетіп, тәрбие саласын назарға алуды көздеп отырмын.

Қолданылған әдебиеттер: 1. Мектептегі тәжірибе кезеңінде орындауға

арналған тапсырмалар

2. Апталық ресурстар