Тәрбие жұмысы. Ата аналардың педагогикалық қолдау орталықтарының сабақтарының мазмұнының негізі

2024-2025 ОҚУ ЖЫЛЫНДА БIЛIМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДАҒЫ АПҚО-НЫҢ ҚЫЗМЕТI ТУРАЛЫ

Ата – аналардың педагогикалық қолдау орталықтарының сабақтарының мазмұнының негізі

Ата-аналарды педагогикалық қолдау орталықтарының қызметі балалардың әл-ауқаты ұғымына негізделген, өйткені ата-аналар баланы дамыту мен тәрбиелеуде басты рөл атқарады. Өзара сыйластық пен қолдау отбасының әрбір мүшесіне басқаларға деген сүйіспеншілік пен қамқорлықты сезінуге көмектеседі – бұл құндылықтар қақтығыстар мен дауларды тиімді шешу, ымыраға келу және бір-бірін түсіну қабілетін қалыптастырады. Отбасында әл-ауқатты қалыптастыру және қолдау оның барлық мүшелерінің үнемі күш-жігерін, назарын және қамқорлығын талап етеді, ал үй ортасы - бала білім алып, дами бастайтын алғашқы орта.

Эмоциялық тұрақтылық және ата-ана-баланың жағымды қарым-қатынасы салауатты үй ортасына ықпал етеді. Ата-аналар баланың салауатты психологиялық дамуы үшін аса маңызды эмоциялық қолдау мен қауіпсіздікті қамтамасыз етеді. Отбасының әл-ауқатын қалыптастыруға отбасының барлық мүшелерінің денсаулығына қамқорлық жасау, тұрақты медициналық тексерулер, дұрыс тамақтану және дене белсенділігі әсер етеді. Ата-аналар балаларды дұрыс тамақтанумен, ұйқы үлгілерімен және дене белсенділігімен қамтамасыз етеді, бұл дене бітімінің дамуына және жалпы денсаулығына ықпал етеді.

Ата-аналар ерте балалық шақтан бастап білім беру жүйесінде маңызды рөл атқарады. Олар ұйқы мен демалудың көлемі мен сапасына назар аудара отырып, күн тәртібін қадағалай алады, үй тапсырмасын орындауға көмектеседі, білімге деген қызығушылықты ынталандырады және баланың психикалық қабілеттерін дамытып, сақтай алады. Олар балаларға қақтығыстарды шешуді үйренуге, ынтымақтасуға және басқаларды құрметтеуге көмектеседі. Отбасының әрбір мүшесі өз сезімдері мен пікірлерін білдіре алуы үшін ата-аналар мен балалар арасында сенімді қарымқатынасты дамыту маңызды, оған отбасылық байланыстарды нығайтатын бірлескен іс-шаралар, мерекелер, демалыс және отбасылық дәстүрлер ықпал етеді.

Жеке әл-ауқат ұғымы соңғы онжылдықта кең тараған, әр түрлі зерттеушілер әзірлеген және Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (бұдан әрі – ДДҰ) ұсынымдарында көрініс тапқан.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ): Өзінің басылымдарында денсаулықты анықтауда ұйымға тек физикалық қана емес, сонымен қатар психикалық және әлеуметтік әл-ауқат та кіреді.

PERMA әл-ауқат моделі: Оң психологияның негізін салушылардың бірі Мартин Селигман әзірлеген PERMA моделі әл-ауқаттың бес негізгі элементін 10 қамтиды: Позитивті эмоция, өзара іс-қимыл, қарым-қатынас, мағына және жетістік.

Маслоу, Абрахам (1954): Өзінің қажеттіліктер иерархиясы теориясында Маслоу адам қажеттіліктерінің әр түрлі деңгейлерін талқылайды, оларға физиологиялық (физикалық әл-ауқат), қауіпсіздік қажеттіліктері (физикалық және әлеуметтік әл-ауқатпен байланысты), әлеуметтік қажеттіліктер (әлеуметтік әл-ауқатпен байланысты), сыйластық қажеттіліктері (эмоциялық әл-ауқатпен байланысты), өзін-өзі өзектендіру қажеттіліктері (танымдық игілікпен байланысты) жатады. Рейф, Кэрол (1989): Кэрол Д. Рейф танымдық, эмоциялық, әлеуметтік әлауқатпен байланысты алты компонентті қамтитын психологиялық игіліктің негізін жасады: дербестік, жеке өсу, өзін-өзі бағалау, басқалармен жағымды қарым-қатынас, өмірдегі мақсаттар, қоршаған орта. Бұл дереккөздер мен модельдер игіліктің әр түрлі аспектілері мен олардың өзара байланыстарын жан-жақты түсінуді қамтамасыз етеді, соның негізінде негізгі төрт түрді ажыратамыз:

Когнитивтік әл-ауқат - есте сақтау, назар аудару, түсіну және үйрену қабілеті, ой процестерінің дамуы, интеллект сияқты психикалық процестердің дамуы.

Танымдық әл-ауқат бұл процестердің оңтайлы жұмыс істейтін жағдайын көрсетеді, бұл адамдарға толық өмір сүруге мүмкіндік береді. Дене әл-ауқаты - организмнің сыртқы жағдайларға бейімделуі, оның барлық органдары мен жүйелерінің жақсы үйлестірілген жұмысы, сондай-ақ берік иммунитет. Салауатты өмір салты мәдениеті: күнделікті режим, дұрыс тамақтану, сапалы ұйқы, дене белсенділігі, демалыс, денсаулық және қазіргі адамның бейнесі.

Эмоциялық әл-ауқат - баланың өз эмоциясы мен мінез-құлқын түсініп, бақылай білуі, баланың жеке басының қалыпты дамуына, жағымды қасиеттердің дамуына, басқа адамдарға деген достық қарым-қатынасқа, басқа адамның сезімі мен жағдайына қайғы-қасірет, қайғы-қасірет сезінуіне септігін тигізетін сенім, қауіпсіздік сезімі.

Әлеуметтік әл-ауқат - әлеуметтік өзара іс-қимыл дағдыларын қалыптастыру, өзара қарым-қатынас орнату, ынтымақтастық, жанжалдарды шешу, айналадағы шындықпен өзара әрекеттесуде тұрақтылық, төтенше жағдайларда қауіпсіз мінез-құлық және қорғау дағдыларын дамыту. Ата-аналарды педагогикалық қолдау орталығында психологиялық және педагогикалық білім беру сабақтарының мазмұны мынадай әл-ауқат түрлеріне негізделеді:

Жаңа 2024-2025 оқу жылында ата-аналарға арналған сабақтарды әзірлеуге «Педагогтер мен ата-аналар: балалар мүддесі үшін ынтымақтастық» республикалық байқауына қатысқан еліміздің үздік ұстаздары тартылды. Аталған байқаудың жеңімпаздары мен номинанттары «Өркен» балалардың әлауқатын арттыру ұлттық ғылыми-практикалық институты жанындағы «Жалын» қоғамдастығына кіреді. 12 Еліміздің білім беру ұйымдарының үздік педагогтеріне қазақ және орыс тілдерінде АПҚО-2.0 сыныптарының тақырыптары ұсынылды. Сабақ тақырыптары Ата-аналарды педагогикалық қолдау орталығының қызметін бақылау нәтижелері негізінде анықталып, ата-аналар мен білім беру ұйымдарының сауалдары ескерілді. Институттың зерттеушілері (сарапшылардың жұмыс тобы) оқытушыларға сабақтарды әзірлеуде тәлімгерлік көмек көрсетті, әрбір әзірлеушімен ZOOM конференциялары форматында жеке консультациялық жұмыс жүргізілді. Мұғалімдерге әдіснамалық көмек көрсету мақсатында осы нұсқаулықта ата-аналарды психологиялық және педагогикалық қолдау сабақтарын әзірлеу ұсынылады.