Тәуелсіз Қазақстандағы спорттық құрылыстардың даму тенденциялары»

Мақала

Тақырыбы : «Тәуелсіз Қазақстандағы спорттық құрылыстардың даму тенденциялары»

Тексерген: Аға оқытушы,магистр Макашев

Шынтас Амангельдиевич

Дайындаған: ДшжС топ студенті

Әйіп Ұлболсын Мұратқызы

Жоспары

1.Кіріспе

Негізгі бөлім

1.Қазақстандағы спорттық құрылыстардың дамуы

Қорытынды

Дене шынықтыру және спорт саласы жасы мен әлеуметтік мәртебесіне қарамастан қоғамның бірігуіне, ұлттық қасиетіміз бен құндылықтарымызды ұлықтап, ұлттық намысымызды оятқан, әлемге қазақты еркін, рухы биік, намысы берік халық ретінде танытуға мүмкіндік берген алаңдардың біріне айналды. Тәуелсіздіктің арқасында өшкеніміз жанып, ескіміз жаңарып, көнеміз жаңғырды. 25-тен астам ұлттық спорт түрі жанданып дамыды. «Қазақ күресі», «Саятшылық», «Асық ату» және «Тоғызқұмалақ» секілді ұлттық спорт түрлері ЮНЕСКО-ның материалдық емес мәдени мұрасының репрезентативтік тізіміне енгізілді. Бүгінде республикамызда ұлттық спорт түрлерінен 8 мамандандырылған спорт клуб, 13 мамандандырылған спорт мектебі және 45 ипподром жұмыс істейді. «Қазақстан Барысы» республикалық турнирі ұлттық спорттық брендіне айналды. Сондай-ақ, «Әлем Барысы», «Жас Барыс» сынды жарыстардың да мәртебесі артуда. Бүгінгі күні білім берудің барлық деңгейіндегі дене шынықтыру сабақтарында «қазақ күресі», «тоғызқұмалақ», «асық ату» сияқты ұлттық спорт түрлерін міндетті компонент ретінде енгізу қолға алынған.

Тәуелсіздік жылдарында спорт және дене шынықтыру саласындағы мемлекеттік саясаттың өзіне тән ерекшелігі бұқаралық спорт пен жоғары жетістіктер спортын теңгерімді тәсілдермен дамыту болған. Бұл ретте сала заңнамасын жетілдіру шеңберінде 2014 жылы саланы дамытудағы заманға сай талаптарға сәйкес келетін «Дене шынықтыру және спорт туралы» Қазақстан Республикасының заңы қабылданды. Президенттің Жарлықтарымен және Үкіметтің қаулыларымен бекітілген бес жылдық кезеңдерге арналған 4 мемлекеттік бағдарлама, 1 тұжырымдама бекітіліп, іске асырылды.Осы бағдарламаларды және алға қойылған міндеттерді іске асырудың нәтижесінде халықты дене шынықтыру және спортпен қамтудың үлесі 31,6%-ға жетті. Бұл - ел тұрғындарының 5,9 миллионға жуығы дене шынықтыру және спортпен айналысатындығын көрсетеді.Халықты дене шынықтырумен қамту тиісті инфрақұрылымды қажет етеді. Ведомстволық статистикалық есепке сәйкес, 2020 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша республикада 41 352 спорт ғимараты қызмет етеді (ауылдарда 23 693). Тәуелсіздік жылдарында елімізде 77 стадион, 38 спорт сарайы, 7,8 мыңнан астам спорт алаңы мен 2 мыңнан астам спорт залы салынды.

Елімізде 7-ші Қысқы Азия ойындары мен 28-ші Дүниежүзілік қысқы Универсиада сияқты ірі спорттық жарыстардың өткізілуіне байланысты әлемдік стандарттарға сәйкес келетін бірқатар ірі спорт ғимараты («Сарыарқа» республикалық велотрегі, «Астана Арена», «Алатау» шаңғы және биатлон стадиондарының кешені, «Барыс Арена», «Алау», «Алматы арена», «Халық арена» мұз айдындары, «Сұңқар» шаңғы трамплиндерінің халықаралық кешені) сондай-ақ, алғаш рет Алматыда Олимпиада ауылдарына ұқсас 5000 орындық Атлетикалық қалашық салынды.

2018 жылғы 11 шілдеде Елбасының қатысуымен Ақмола облысының Щучье қаласында жаңа «Бурабай» халықаралық шаңғы базасы ашылды. Нұр-Сұлтан қаласында 2019 жылы пайдалануға берілген Жекпе-жек сарайына аты аңызға айналған қазақстандық балуан, Олимпиада чемпионы Жақсылық Үшкемпіровтің аты берілді.

2020 жылдың қараша айында Нұр-Сұлтан қаласында «Қазақстан» жеңіл атлетикалық спорт кешені пайдалануға берілд

Бұқаралық спортты дамыту арқылы дені сау өскелең ұрпақты тәрбиелеу қоғам үшін маңызды. Осы орайда, Тәуелсіздік жылдарында еліміздің болашағы балалар мен жастарды спортқа белсенді түрде тарту жұмыстары жүргізілді. Бүгінгі таңда мектеп оқушыларының ішінде 1 938 598 бала дене шынықтыру және спортпен шұғылданады. Балалар мен жасөспірімдер спорты инфрақұрылымын 477 балалар мен жасөспірімдер спорт мектептері, мамандандырылған балалар мен жасөспірімдер спорт мектептері, спортта дарынды балаларға арналған 17 мектеп-интернат құрайды.

Қосымша білім беру мекемелері қатарына 602 балалар мен жасөспірімдер клубы, 119 балалар мен жасөспірімдер дене даярлығының клубтары жұмыс істеп келеді. Оқушылар арасында жыл сайын еліміздің әртүрлі аймақтарынан 100 мыңнан астам оқушы қатысатын «Былғары доп», «Шұбар доп», «Жұлдызша», «Алтын шайба» және «Жас Барыс» спартакиадалары өткізіліп келеді.

Тәуелсіздік жылдары жоғары оқу орындарында 113 спорт клубы мен 2 мыңға жуық спорт секциялары ашылды, онда 177 мың 263 студент спортпен шұғылданады. Сондай-ақ, Ұлттық студенттер лигасы белсенді дамып, жолға қойылды.

Тәуелсіздік жылдары Қазақстанда «Қазақстан Республикасының жазғы Спартакиадасы», «Қазақстан Республикасының қысқы Спартакиадасы», «қысқы Жастар ойындары», «жазғы Жастар ойындары»; «Қазақстан Республикасы Президентінің жүлдесі үшін 17 спорт түрінен халықтық спорт ойындары», «Мүгедектер арасындағы Спартакиада», «Ақ бидай» республикалық ауылдық спорт ойындары», «мектеп және колледж оқушыларының жазғы және қысқы республикалық Спартакиадасы» сынды республикалық кешенді іс-шаралар өткізу ісі қайта жанданды. Дене шынықтыру және спортпен шұғылдануға тартылған мүмкіндігі шектеулі адамдар санының өсу серпіні сақталды. Бүгінгі таңда олардың саны 34 114 адамды құрайды. Республикада мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға арналған 13 спорт клубы және 3 мектеп жұмыс істейді. Жыл сайын 5 мыңнан астам мүмкіндігі шектеулі спортшының қатысуымен әртүрлі санаттағы тұлғалар үшін 40-тан астам халықаралық және республикалық чемпионаттар мен турнирлер өткізіледі.

Спорт түрлерінен спартакиадаларды, түрлі турнирлерді, «Тұңғыш Президент – Елбасының тестілерін» тапсыру айлықтарын, отбасылар арасындағы спорттық жарыстарды, жаппай жүгіру мен өзге де іс-шараларды өткізу дәстүрге айналды. Мұндай іс-шараларға жыл сайын 2 млн-нан астам адам қатысады.

Тәуелсіз Қазақстан тарихында қол жеткізген спорттық жетістіктеріміз мұнымен шектелмейді. Бұл жерде тек ең бастыларын ғана атап өттік. Жалпы, спорт патриоттық сезімді оятып, Тәуелсіз елімізге деген сүйіспеншілікті бекемдейтін басты құралдың бірі болып қала береді деп сенеміз!

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.Стамқұлов Марат Темірқалиұлы «Дене тәрбиесі мен спорт мамандарын дайындауда жеке тұлғаны әлеуметтендірудің рөлі» - Алматы, 2010ж

2.Оңалбеков Жарылқасын Керімбекұлы «Дене тәрбиесі мен спорттық жеке адамдар арасындағы ұлттық қарым – қатынастарды дамытудағы орны» Алматы,1996ж

3.Амренова Ажар « Жоғары дәрежедегі спорттық педагогикалық және ұйымдастыру негіздері» - Алматы,2010ж

4.Қасымбеков Ж.А. «Спорт және дене тәрбиесі арқылы жасөспірімдердің патриоттық қасиеттерін қалыптастыру» - Алматы,2006ж

5.Қанағатов И.Б. «Ұлттық спорт түрлерінің тәсілдері арқылы жастардың салауатты өмір сүруі» - Алматы,2008ж

6.Оразов Шамұрат « Болашақ мұғалімдерді оқушылардың дене тәрбиесі жүйесі арқылы оқыту»- Алматы,2008ж

7.Қарақов Амантай « Студенттердің дене тәрбиесінде спорттық күрестің ұлттық түрлерін пайдалану» - Алматы,1999ж

8.Койшыбек К. Спорттық жарыстарға қатысушы балуанның көпжылдық дайындығы : оқу кұралы. – Алматы, 2011ж.

9.Кенесбаев Т. Н. Спортивно-педагогическое совершенствование по вольной борьбе : уч.пособие. – Алматы, 2012г