Сабақтың тақырыбы: Тізбек бөлігіне арналған Ом заңы

Сабақтың мақсаты:

Оқытушылық: Оқушыларға тізбек бөлігіне арналған Ом заңын түсіндіру. Құбылыс жөніндегі бақылаулары мен арқылы Ом заңын ерекшелігін оқушылардың өздерінің көмегімен қорытындылау.

Тәрбиелік: Оқушылардың физика пәніне деген қызығушылығын арттыру. Олардың ақыл –ой өрісін, сөйлеу мәдениетін дамыту.

Дамытушылық: Оқушылардың іскерлікке, еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу. Оларға эстетикалық тәрбие беру

Сабақтың типі: Аралас.

Сабақтың түрі: Жаңа материалды оқып үйрену.

Көрнекілік құралдар: плакат «Тәжірибеге қорытынды», плакат «Тізбек бөлігіне арналған Ом заңы» амперметр, вольтметр, кедергілер, тоқ көзі, жалғағыш сымдар.

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру. 2 мин.

2. Yй тапсырмасын тексеру. 10 мин.

3. Жаңа тақырыпты түсіндіру 20 мин.

4. Жаңа тақырыпты бекіту 10 мин.

5. Yйге тапсырма беру 3 мин.

1. Ұйымдастыру бөлімінде

• Оқушылармен амандасып, сабаққа дайындықтарын тексеру

• Оқушыларды түгендеу.

2. Yй тапсырмасын тексеру

Оқушылармен домино ойнау.

Оқушыларға жұптық тапсырма беріледі. Олар домино ойыны сияқты берілген сұрақтың жауабын екінші доминодан табады. Сол табылған жауаптың екінші бөлігі келесі сұрақ болып табылады.

Олар доминоны шешіп жатқанда, үйге берілген есепті тексеріп шығамын.

Келесі тапсырма тақтадағы формуланы толықтыру.

3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

Балалар жаңа тақырыпты түсіндіруге көшпес бұрын қысқаша мына сұрақтарға жауап беріңдерші.

1. Тоқ күшін қандай құралмен өлшейді және ол тізбекке қалай жалғанады ?

2. Электр кернеуін қандай құралмен өлшейді және тізбекке қалай жалғанады.

3. Электр тізбегі дегеніміз не ?

Енді барлығымыз мұқият болайық, сендерге берілетін тапсырма мынадай болмақ.

Барлығымыз тақтадағы плакатқа зер салайық. Осы плакатта көрсетілген бағыт бойынша мен жасайтын демонстрациялық тәжірибе арқылы қорытынды жасаулары тиіс.

Тапсырма.

Тоқ күші, электрлік кернеу мен кедергі олардың арасындағы тәуелділікті тағайындайтын тәжірибе көрсетіледі.

Оқушылар осы тәжірибенің орындалу кезінде не көрді, нені бақылады, қандай нәтиже алынды, не себепті екендігін төмендегі схема бойынша түсіндіру қажет.

I Менің 1.Бастапқы кезде 2. Келесі

бақылауларым мен не көрдім зейін салып қарап

нені байқадым

3. Оқиғаға қатысқан физикалық денелер

4. Оқиға кезінде әрбір дене қандай әрекетті пайдаланды.

II Менің ойларым 5. Оқиғаның, процестің

құбылыстың болу себебі

6. Салдары ( процестің, оқиғаның, құбылыстың).

III Менің

қорытындыларым 7. Мен мынадай құбылысты ( заңдылықты)

байқадым.

8. Құбылыстың ерекшелігі.

Балалардың қорытындысын жинақтау. Ал енді балалар барлықтарын да кедергі тоқ күшіне кері пропорционал, кернеуге тура пропорционал өзгеретінін көріңдер.

Алдарыңыздардағы тірек схемаға зейін салайық. Осы шамалар аралығындағы тәжірибені неміс ғалымы Георг Ом тағайындаған екен. Осы тәжірибенің қорытындысы арқылы Ом заңының тұжырымдамасына келеміз.

Ом заңының тұжырымдамасы:

Тізбек бөлігі арқылы өтетін тоқ күші тізбек ұштарындағы кернеуге тура пропорционал және оның кедергісіне кері пропорционал.

немесе

Oткізгіштігі тоқ күшінің кернеуге тәуелділігі вольт амперлік сипаттама деп аталады.

Өткізгіш кедергісі

Өткізгіш кедергісі деп берілген өткізгіштің өз бойымен өтетін тоққа жасайтын кедергісін көрсететін физикалық шаманы айтады.

Өткізгіш кедергісі оның ұзындығына S көлденең қимасының ауданына және жасалған материалдың қасиетіне тәуелді.

Мұндағы  - өткізгіш материалының меншікті кедергісі. Меншікті кедергі өткізгіштің бірлік ұзындығы және көлденең қимасының бірлік ауданымен анықталатын физикалық шама.

Меншікті кедергісінің температураға сызықтың тәуелділігі байқалады.

ρ = ρ₀ ( 1+ t) (з)

- кедергінің температуралық коэффициенті : ол өткізгіштің түріне және олардың құрылымына тәуелді.

(з) – ті (2) –ге қойып.

R = ( 1 + t) = R

R₀ = осы өткізгіштің О ⁰ С температурадағы кедергісі

4. Жаңа тақырыпты бекіту.

Оқушыларға тест тапсырмаларын беру.

Есеп ´

5. Сабақты қорытындылау.

6. Білімдерін бағалау.

7. Yйге тапсырма беру. § 9.3. оқу (235. 236 б.)

´ есепті шығару.