ТЖБ 11 СЫНЫП Қазақстан тарихы 1 тоқсан

«Тіршілікті қамтамасыз ету жүйесі»

«Қоныстану жүйесі»

«Экожүйе»

«экономикалық жүйе»

«дәстүрлі (аграрлы) экономика

«жоспарлы (социалистік) экономика»

Ортақ белгілері

Ерекшеліктері

Сенің өз ойың мен қорытындың...

Тапсырма №

Жауаптар

Балл

Қосымша ақпарат

1

«Тіршілікті қамтамасыз ету жүйесі» деген анықтамаға оқушы жауабы: Бұл адам мен қоғамның негізгі қажеттіліктерін қанағаттандыру үдерісінде тіршілік ету ортасына бейімделу тетігі. Адам табиғат пен қоршаған ортаға бейімделуге, сондай-ақ табиғатты өз қажеттіліктеріне қарай бейімдеуге қабілетті. Табиғи –географиялық жағдайларға қарай бейімделу-адамның аман қалуының кепілі. Тіршілікті қамтамасыз ету жүйесін қалыптастыру негізінде табиғи-географиялық фактор жатыр.

2

2

2

«Қоныстану жүйесі»-халықтың белгілі бір аумаққа қоныстану жүйесі негізгі өндіріс тәсіліне байланысты болады. Қуаңшылыққа бейімделу нәтижесінде өндірістің көщпелі тәсілі пайда болды. қазақтардың қоныстану жүйесі- өндірістің көшпелі тәсіліне, яғни көщпелі малшаруашылығына негізделіп құралды.

«Экожүйе»-бұл ағзалар мен оларды қоршаған ортаның бейорганикалық құрамдас бөліктерінің жиынтығы, көщпелі экожүйеде көшпелі малшылар мен көшпелілердің экологиялық ортасы өзара байланысып, бір-бірін толықтыруы арқылы біртұтас болып біріккен. Ол заттардың, энергия мен ақпараттың өздігінен реттелетін айналымын қамтамасыз етеді.

2

Тараз-түргештердің, кейін қарлұқтар мен қарахандықтардың астанасы саналған. Ол сауда және әскери-стратегиялық маңызды қала болды. Тараздың маңында қорғасын, күміс, темір және алтын өндіретін металлургиялық орындар дамыған. Тараз- «көпестер қаласы» атанды.

2

Суяб- Батыс түрік қағанатының, кейін Түргеш, Қарлұқ мемлекетінің астанасы болды. Қалада жылқылары әдемі, қағаны жасыл жібек шапан киген, шаштарын бұрым етіп өрген, 200-ден астам тархандар қағанның жанында жүрген деп будда монахы Сюань Цзян жазба қалдырған екен. Халқының саны 20 мыңнан асады деген де мәлімет бар.

2

Испиджаб/ Сайрам қаласы сауда және дін орталығы болды. Жергілікті көпестерақ маталар, қару-жарақтар, зергерлік бұйымдар, ыдыстарды басқа жерлерге жеткізіп тұрған. Қалада теңге сарайы, базарлар, мата сататын орындар, керуен-сарайлар көпс алынған. Қалада 40 мыңға жуық халық тұрған.

2

Отырар-Сыр өңірінің ең ірі сауда және мәдениет орталығы болды. Қалада монша, мешіт, медреселер көп болған. Отырықшы қала халқы мен көшпелілер арасындағы тығыз байланыс орнатылды. Отырарда Шығыстың екінші ұстазы әл-Фараби дүниеге келді. Жау шапқанда қала халқы бірігіп отырған.

2

Сауран – Түркістаннан солтүстік-шығысқа қарай 35 ш жерде орналасқан ортағасырлық ірі қаланың бірі. Қала туралы мәлімет Х ғасырға жатады. Жеті қабырғамен қоршалған үлкен қала, рабады бар, үлкен мешіт ішкі қалада орналасқан деген де мәліметтер бар. ХІV ғасрыда қала Ақ Орданың әкімшілік орталығы болды.

2

3

Экономикалық жүйе – экономикалық өнімді өндіру, бөлу, айырбастау, тұтыну барысында туындайтын негізгі экономикалық қатынастардың нысаны мен мазмұнын айқындайтын қағидаттардың, ережелердің, заң жүзінде баянды етілген нормалардың тарихи тұрғыда пайда болған немесе белгіленген, елде жұмыс істеп тұрған жиынтығы.

1

Дәстүрлі/аграрлық экономика-бұл шектеулі қорларды пайдалануды дәстүрлер мен салттар анықтайтын экономикалық жүйе. Дәстүрлі экономика кезінде жер ортақ/қауымдық иелікте болады. Ал өндіріс мәселелері- адамдар арасындағы қатынастар негізінде шешіледі.

1

Социалистік экономика, әкімшілік-әміршілдік экономика, қоғам өмірінің барлық салаларын директивалық жолмен басқаруға негізделген. Социалистік экономиканың басты белгісі – іс жүзінде барлық экономика ресурстарға (жер, жер қойнауы, кәсіпорындар, қаржы, т.б.) мемлекеттік меншіктің үстемдік құруы. 

1

Ерекшеліктері-дәстүрлі мен социалистік экономиканың үстемдік еткен өз уақыттары болды. Белгілі бір мерзімде әрекет етті. Экономикалық жүйе екеуінің үстінде тұрған экономикалық қатынастардың нысаны.

1

Ұқсастықтары- дәстүрлі мен социалистік /жоспарлы экономикада өндіріс құралдары мен жерге ортақ меншік.

1

Оқушының қорытындысы

1

Қосымша ақпараттарды қолдана отырып, өз ойын жаза алады.

4

Кезеңдері –дәстүрлі экономика, аграрлық қоғамнан, индустриялық қоғамға өту социалистік жаңғырту жолымен жүргізілді. ХХ ғ 20- ж. ЖЭС, индустрияландыру, ұжымдастыру кезеңінен өтті. Социалистік экономикадан соң, 1) 1990 -жылдар; 2) 2000 –жылдар (2008 жылғы дағдарысқа дейін); 3) 2010-жылдар.

3

Ерекшеліктері-1990-жылдары Қазақстанда 2000 жылдардағы экономикалық алға жылжуға мүмкіндік жасаған нарықтық реформалар жүргізілді. Экономиканы түбегейлі реформалау меншік қатынастарын түпкілікті өзгертумен, ақша-несиелік, салық-бюджеттік сыртқы экономикалық инвестициялық бағалық саясатты реформалаумен қатар жүргізді.

3

5

«PEST» талдау әдісі бойынша:

Саяси-

Экономикалық-

Әлеуметтік-

Техникалық/технологиялық-

5

Оқушының шығармашылық ойлауына байланысты бағаланады.

Барлығы:

30 балл