Үйірме мүшелерінің отырысы

Ендеше экранға назар аударайық. М: Бейнефильм. (Менің даусыммен жазылған)

Мр3: Біздің ауыл- ежелден-ақ от тілді, орақ ауызды шешендер мен кеудесін оққа төсеген батыр ұлдар туғызған.

Төлеген Рақымжанұлы ақын, Қазақстан жазушылар одағының мүшесі. 1938 жылы Еңбек ауылында туған. Жыл керуені алға жылжыған сайын Төлеген ағаның артына қалдырған өшпес мұрасы өркендей өсіп, айшықтала түсуде.

Қазақстан Жазушылар және журналистер одағының мүшесі, ҚР мәдениет қайраткері, Катонқарағай ауданының құрметті азаматы, ақын Қайырды Назырбаев та біздің ауылымыздың тумасы.

Әркім-ақ аңсап тұрады,

Биігін шыққан тауының,

Жанымның жылы шуағы

О,менің, туған ауылым,- деп жырлайды ағамыз.

Жұпарлы сезім төктіңдер,

Ұлдардың балғын шын зары,

Алысқа самғап кеттіңдер

Ауылдың ерке қыздар,- физика-математика ғылымдарының кандидаты, техника ғылымдарының докторы, профессоры болса да, жыр маржан жанына жақын көрген Бияров Төлеухан ағамыз да біздің ауылдың топырағында дүниеге келген.

Жас буынға сапалы білім мен саналы тәрбие беруді мақсат тұтқан апайымыз, талантты ақын Бақытжан Раисова. "Шағылға біткен шынармын" деп жырлаған Бақытжан апайымыз туған жер тақырыбын ешбір ақыннан кем суреттемейді.

"Бақ пен сор", "Біздің ауылдың адамдары", "Тәу етем саған, туған жер" атты еңбектерді дүниеге әкелген, проза мен поэзия жанрын бірдей алып, әдебиетте өз орны бар Ермек Сахариев туған жер жайында:

Үміттің оты алаулап жанып көзінде

Ауылдан ұшқан балапан едім кезінде

Дұрыс қой әркім өзі ұшқан түлеп ұясын

Жадында ұстап, аялап өтсе сезімде.-дейді.

Елбасының сөзімен айтсақ: "Әрбір өлкенің халқына суықта пана, ыстықта сая болатын, есімдері ел есінде сақталар біртуар перзенттері болады. Осының бәрін жас ұрпақ біліп өсуі тиіс". Ендеше көпке үлгі болған аға-апайларымыздың еңбегін бағалап, жадымызда мәңгі сақтайық.

Ауылымды Таңба дейді, Еңбек дейді,

Осынау алып жатқан кең беткейді

Басқаның талғамында жұмысым жоқ

Мен үшін бұл араға жер жетпейді.

Мен үшін аңыз-Еңбек, өлең-Еңбек,

Қашанда осы ауылға бөгелем кеп.

Осы ара дүниеге келген жерім-

Атымды қойған мұнда Төлеген деп.

Өмірдің толқынында билеп кемем

Білмеймін, несі қалды күйретпеген

Алайда жұдырықтай жүрекпенен

Арқалап адамдықты сүйреп келем.

Біздің топ ақылдаса келе, Төлеген Рақымжановтың Ауылым өлеңіне келіп тоқталдық. Алдымен өлеңді мәнерлеп оқып көрейік.

Өлең дегеннің өзі көптеген компоненттерден құралатын шығарма. Оның тақырыбы болады. Біздің таңдаған өлеңнің тақырыбы- Ауылым. Жанры- поэзия. Идеясы- Туған жерге тағзым жасау, оны бағалай білуге, сүюге тәрбиелеу. Бізге бұл өлеңнің 3шумағы берілген. Өлең 11 буынды, әр тармағында 11 буын бар. 3 бунақтан тұрады, әр жолында 3ырғақ бар. Мысалы, Ауылымды/ Таңба дейді/, Еңбек дейді,

Ұйқасқа келетін болсақ, қара өлең ұйқасы. Өйткені, 1,2,4 жолдары өзара үйлесімді, ұйқасып тұр: Еңбек дейді, кең беткейді, жер жетпейді. Енді тармаққа тоқталайық. Тармақ- бұл өлеңнің әрбір жолы. Яғни, мұнда 12 тармақ. Біз осылай талдау жасадық.

Қош, қош саған бұйра бұлт таудан асқан,

Таудан асқан тағдырын ойламастан

Туған жерді іздеймін төмен қарап,

Қош, қош енді құшағын жайған аспан.

Қолын созған найза тас шынарына,

"Шағылдың" шаң түспейді-ау шырайына

Көлеңкесі ұзарып, көп қимылдап

Қарағайлар бір кеңес қылады ма?

Бұйра бұлттар бұйығып көшті ілгері

Жадырата алмады ешкім мені

Тамызығын тұтатқан кешкі ошақтың

Кәрі әжемнің күбірі естілмеді.

Біз Бақытжан.Раисова апамыздың "Туған жерді сағыну" өлеңін алып отырмыз. Талдау жасамас бұрын өлеңді біз де оқып көрейік.

Ең алдымен тақырыбына келер болсақ, ақын туған жерден жырақта жүрген кезінде жазылған өлең болу керек. Сағыныштан пайда болған өлең шумақтары. Ақын өзінің ішкі сағынышын білдіру үшін көркемдегіш құралдарды жақсы пайдаланған. Мысалы, Қош, қош саған бұйра бұлт таудан асқан,

Таудан асқан тағдырын ойламастан, деген өлең жолдарынан ақын өз тағдырын таудан асып бара жатқан бұлтпен салыстыра суреттейді, қайталауды пайдаланады. Бұлт таудан асып бара жатса, адамзат баласының есейе келе туған жерден амалсыз жырақтайтынын айтқысы келген. Қош,қош деп туған жермен еріксіз қоштасады. Қош,қош сөзін қайталап қолданады. Бірінші шумақтың 1 тармағы мен төртінші тармағында да кездестіруге болады.

Бұйра бұлттар бұйығып көшті ілгері

Кәрі әжемнің күбірі естілмеді.-деген жолдардан ақын эпитетті көркем қолдана білген.

Көлеңкесі ұзарып, көп қимылдап

Қарағайлар бір кеңес қылады ма,- деген өлең жолдарынан кейіптеуді байқаймыз және ақын риторикалық сұра қояды. Табиғаттағы қарағайдың қимылын адам бойынша іс-әрекетпен ұштастыра суреттейді. Сонымен қатар өлеңнің басынан аяғына дейін ақынның көңіл күйін байқауға болады деп ойлаймыз. Туған жерді іздеймін төмен қарап,

"Шағылдың" шаң түспейді-ау шырайына

Жадырата алмады ешкім мені,-деген жолдар өлең тақырыбын айқын ашып беріп тұр. Мұнда ақынның жабырқаулы көңіл-күйін көруге болады. Туған жердің қасиетін арттыра түседі. Өлең өте әсерлі шыққан. Тыңдарманына сағыныш сезімін сыйлайды.

Үйірме мүшелерінің есебі

Назым: Әдебиет пәні адамның рухани дүниесін байытады, туған тілімізді сүюге тәрбиелейді. Әдебиет арқылы еліміздің тарихын білеміз. Біз жас әдебиетшілер ретінде осыған өз үлесімізді қосуға тырысамыз. Өткен оқу жылында да "Асыл сөз" үйірмесінің мүшелері біраз жетістіктерге жеткен болатын. Ал биылғы оқу жылында да біраз жетістіктерге жеттік.Жас қаламгерлер ретінде біздің топтың мүшелері мектепішілік шараларда, тіл мерекелерінде әртүрлі шығармалар сайысына қатысады, ұйымдастырады. Мысалы, "Елін сүйген Елбасы!" шығармалар сайысына Қасымова Айым 1-орын иеленді. Сонымен қатар, аудандық "Арай" газетіне мақала жазып отырамыз. Жас ақындарымыз да әртүрлі деңгейдегі сайыстарға қатысып, орын алуда. Атап айтқанда, Сүлейменова Замира тәуелсіздік күніне арналған облыстық авторлық өлеңдер сайысына қатысып, "Жас талант" номинациясын жеңіп алса, Қақанова Назым ІY республикалық жас ақындар сайысына қатысып, жүлделі 2-орын мен "Ел үміті" төсбелгісімен марапатталды. Жұмысымыздың қорытындысы ретінде мектебіміздің жас тілшілерінің мақалаларын жинақтап, "Ұстаз аты-биік, әрі мәңгілік!" атты жинақ етіп шығардық. Бұл үйірме жұмысы бойынша біздің топтың жетістігі деп ойлаймыз. Болашақта мектеп өмірі мен тынысынан хабар беретін мектепішілік газеттің жобасын жасасақ деген жоспарымыз бар. 2018жылдың өзінде-ақ атап өтетін жетістіктеріміз бар. Мысалы, ақпан айында өткен аудандық "Жас қалам" байқауында эссе бағыты бойынша үйірме мүшесі Қасымова Айым 3-орын иеленіп, грамотамен, бағалы сыйлықпен марапатталды. Төлеген Рақымжанов атындағы дақымжанов атнатындағыРРпыгсрфыс4

сәстүрлі байқауға қатысқа 2 оқушымыз да жүлделі орындардан көріне білді. Сүлейменова Замира 2-орын алып, 15000 теңге ақшалай сыйлықпен марапатталса, Қасымова Айым Алғыс хатпен марапатталды. Сөзіміздің дәлеле ретінде назарларыңызға Сүлейменова Замираны авторлық өлеңімен ортаға шақырамыз. "Дала тарихынан үзінді".

Эльвира: Менің ойымша, үйірме жұмысы біздің мамандық таңдауымызға да септігін тигізеді. Мысалы, біздің топтың мүшелерінің жартысынан көбі болашақта әдебиет пәнін таңдап, өнер, журналистика факультетіне барсам деп армандайды.Біздің Жас таланттар тобына көркемсөзді, өлеңді мәнерлеп оқу, актерлік қабілеті бар оқушылар жиналған. Біз жыл сайынғы дәстүрлі мектепішілік, аудандық сайыстарға қатысып отырамыз. Жетістіктеріміз де жоқ емес. Атап айтсақ, 2017 жылы аудандық патриоттық байқауда тарихи қойылым байқауында 2-орынды иелендік. Облыстық О.Бөкей оқуларына қатысқан үйірме мүшесі Ниязбекова Сезім мен Замқарқанов Айдар 3-орын иеленіп, грамотамен және 10000 тг ақшалай сыйлықпен марапатталды.Аудандық "Өркен" жас таланттар байқауында да жүлделі 2-орыннан көріне білдік.Ендеше назарларыңызға О.Бөкейдің "Жылымық" шығармасынан үзіндіні ұсынамыз. Ниязбекова Сезім, Замзарқанов Айдар.