Ұлттық тағамдар

Педагогтің аты-жөні

Тілеулиева Гүлнұр

Күні

І топ- ІІ топ- ІІІ топ- ІҮ топ-

Үйірме атауы

Зерде

Сабақтың тақырыбы

Қазақтың ұлттық тағамдары

Сабақтың мақсаты

• Қазақтың ұлттық тағамдарының ерекшелігі мен құндылығын, қазақ халқының қонақжай дәстүрін құрметтеу, тағамдардың жасалу жолдарына түсініктер беру.

• Жаңашылдыққа, әдемілікке, тіл мәдениетіне жаңа заман талабына сай тәрбиелеу.

Оқушылардың шығармашылығын, ұйымдастырушылық қабілетін дамыту.

Тапсырмалар

Сұрақ-жауап,түсіндіру, «Кім тапқыр?», «Бұл қандай тағам?» ,«Төртінші артықты тап», «Кім жылдам?», «Кім көп біледі?» ойындары

Құндылықтарды

дарыту

Оқушыларды ынтымақтастыққа жеке, топтық жұмыстар арқылы бір-біріне қолдау көрсету

Пәнаралық байланыстар

Әдебиет, қазақ тілі, қазақстан тарихы

Бастапқы білім

Қазақтың ұлттық киімдері

Сабақтың барысы

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру

кезеңі

• Сәлемдесу

• Оқушыларды түгелдеу

Өткен сабақты еске түсіру үшін сұрақ қоямын.

Өткен сабақты еске түсіру үшін «Кім тапқыр?» ойынын ойнатамын. Оқушылар ұяшықты таңдау арқылы жұмбақтың шешуін табады.

1. Әжеме өң берген,
    Жиегін көмкерген.
    Етегі желкендей,
    Киім еді ол нендей?    \кимешек\
2.Әшекейлі күбіні,
   Үюлі тұрған шөмеле,
    Кигіздім биік төбеге.\сәукеле\
3.Аузы бар, тісі жоқ,
Ештеңемен ісі жоқ.
Аяққа ілсең жүреді,
Өздігінен күші жоқ..\кебіс\
4. Қолы бар,

Саусағы жоқ.

Мойны бар,

Басы жоқ. \ Көйлек \
5.Дорбаға  тығып бас бағын,
   Байлай салдым қос жағын. \тымақ\

6. Бір нәрсе менен биік,

Кейде менен аласа.

Мұндай қызық дүниеде,

Көріп пе едің тамаша. \бөрік\

• Ұяшықтар ашылғаннан кейін қазақтың ұлттық тағамдарының суреті шығады. Оқушылардан суретте не көріп тұрғандарын сұраймын. Жаңа тақырып «Қазақтың ұлттық тағамдары» екендігін айтамын.

Оқушылар өз ойларын ортаға салады.

Оқушылар жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

«Жақсы», «Жарайсың!» сөздерімен мадақтау

Тақырыптық суреттер

Жаңа сабақ

Сабақтың ортасы

- Балалар, бұл суретте не көріп тұрсыңдар?

- Қазақтың ұлттық тағамдарына нелер жатады?

Қазақ өте қонақжай халық. Қонақтың алдына барлық т әтті тағамды қойған. Бұл дәстүр ұрпақтан — ұрпақққа жалғасуда. Қазақ халқы асты өте жоғары бағалаған, әрі қастерлей білген. «Ас-адамның арқауы», «Ас атасы — нан», «Жаман ауруға —жақсы ас» деп халық тегін айтпаған. Асқа байланысты салт-дәстүрлер: қонақасы, табақ тарту, сарқыт, асар, т.б. Ырым бойынша дастарқанға қойылған дәмнен ауыз тимей кетуге болмайды. Қазақ дастарқанына ұннан, сүттен, еттен жасалған тағамдар қояды.
Сүт тағамдары Қазақ халқы сүт тағамдарын төрт түлік малдың сүтінен жасаған. Ұлт тағамдарының негізі болып табылатын сүттің орны бөлек. Сүт тағамдарын халық бір сөзбен «ақ» деп атайды. Сүттен қымыз, шұбат, қатық, май, ірімшік, құрт, қаймақ, айран сияқты тағамдар жасаған. Айранды кейде қатық деп атаса, шұбатты қымыран дейді. Қатық – ұйытылған, бірақ араластырылмаған айран. Сүт тағамдарының қасиеті мол, әрі денсаулыққа пайдалы.

Ет тағамдары. Қазақтың ұлттық тағамдарының ішінде еттің орны ерекше. Eт дәмділігімен және өзінің құрамындағы адам организміне пайдалы белоктық заттармен құнды. Үлкен тойларда, тағы басқа жиындарда мал сойылып, меймандарға табақ тартылады. Алуан турлі қуырдақ, қазақша ет, бұқтырма,нарын секілді тағамдар дастарқанымыздың қадірін арттыра түседі.

Қазақ халқының өмірінде ет тағамдарының мынадай түрлері бар:

Ет (жас ет, сүр ет).

Қуырдақ – майға қуырылып пісірілген ет.

Нарын – піскен ет пен қамырды ұсақтап турап, әбден араластырғаннан кейін, үстіне тұздық құйып берілетін тағам.

Шұжық – шикі еттің майлы жерінен турап, тұз, бұрыш қосып, ішекке тығып жасаған тағам.

Бұқтырма -ет,картоп,сәбізді бұқтырып пісіретін тағам

Қазақ халқының табақ тарту дәстүрі

Бас табақ – бас, жамбас салынып, қонақтың ең жасы үлкеніне қойылады.

Сый табақ – жамбас салынып, сыйлы қонақтың алдына қойылады.

Орта табақ – асықты жілік салынады.

Күйеу табақ – бір сан жілік пен төс салынады.

Келін табақ – ұлтабар және жүрек салынады.

Құдағилар табағы – жамбас немесе асықты жілік салынады.

Ұн тағамдары

Ұннан жасалатын тағамдар: бауырсақ, шелпек, құймақ, күлше, таба нан. «Дәнді шашпа, нанды баспа» деп халқымыз нанды аса құрметтеген.Бұл тағамдардың бәрін ысырап етпей пайдалана білген.

Нан.Бауырсақ (тоқаш).

Бөкпен – қуырылған ұнды сүтке бөктіріп пісірген тағам.

Салма – пісірілген қамырды сүтке қайнатып жасайтын тағам.

Атала – суға ұн салып жасаған сұйық көже.

Быламық – ұннан пісірілетін қоюлау тамақ.

Жайма (шелпек, қаттама және т.б.).

Таба нан – табаға пісірілген нан.

Тандыр нан – тандырға пісірген нан.

Дән тағамдары.Дән тағамдарына бидайдан, тарыдан, жүгеріден, күріштен жасалатын тағамдар жатады. Бидайдан – бидай көже, талқан; тарыдан – тары көже, талқан, майсөк, жент ; жүгеріден – жүгері көже, бадырақ; күріштен – күріш көже, палау, сүркүріш сияқты тағамдар жасалады.

«Артығын тап» ойыны

айран қымыз құрт бауырсақ  

қуырдақ   бесбармақ қазы шелпек

шелпек ірімшік бауырсақ тоқаш  

ірімшік қымыз құрт шелпек

майсөк талқан қазы жент

«Кім көп біледі?» ойыны. Оқушылардан дастархан, нан,ас туралы тыйым сөздер сұраймын.
1.Тамақты күттіруге болмайды.
2. Нанды тастауға,шашуға болмайды.
3.Жерде жатқан нан болса, көтеру керек.
4. Таңертен нан ауызтимей үйден шықпау керек.
5. Дастарханды аттауға болмайды.

6.Асты жамандамайды. 
7.Қол жумай асты жемейді. 
8.Дастарқан үстінде әдепсіз сөз сөйлемейді, жаман сөз айтпайды. 
9.Аузында тамақ тұрғанда сөйлемейді. 
10.Көшеде, түрегеп тұрып, жүріп келе жатып немесе жатып тамақ ішпейді. 
11.Тамақ үстінен аттамайды. 
12.Түнде тамақ бетін жауып қояды. 
13.Үйге келген адамдарға дәм таттырмай шығармайды. 

- Балалар, Алматы қаласына қыдырғыларың келе ме? Олай болса сұрақтарға жауап беріп, поездға отырып қыдырайық.

«Ақиқат +, жалған - »

Оқушылар ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

платформасынан футбол ойынын ойнайды

Оқушылар дастархан, нан,ас туралы тыйым сөздер айтады.

платформасынан ойын ойнайды

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Екі жұлдыз,бір ұсыныс»

Бағалау. Қолпаштау

Жарайсыңдар! Тамаша! Өте жақсы!

ҚБ «Ең ұтымды жауап»

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

770 ₸ - Сатып алу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру

Материал іздеу

Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз

Барлығы 663 959 материал жиналған

Пән

• Жүктелуде...

Бағыт

• Жүктелуде...

Сынып

• Жүктелуде...

Іздеу

Осы аптаның ең үздік материалдары

Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары

Аттестацияда (ПББ) 100% келетін
тақырыптармен дайындаймыз

Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз

Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады

Толығырақ