Материалдар / Ыбырай Алтынсариннің шығармаларын оқу арқылы алатын тәрбие

Ыбырай Алтынсариннің шығармаларын оқу арқылы алатын тәрбие

Материал туралы қысқаша түсінік

5 сынып оқушыларына арналған ғылыми жоба

Алгуатова Жанар Куатовна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

08 Қараша 2018

2409

2 рет жүктелген

Қазақ әдебиеті Оқушылар жұмысы 5 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Ыбырай Алтынсариннің шығармаларын оқу арқылы алатын тәрбие

Мазмұны:Абстракт............................................................................................... 3 бетКіріспе.............................................................................................. 4 – 5 бетI тарау Ыбырай Алтынсарин – ұлы педагог

Ағартушының өнегелі өмірі мен өрісі биік таланты.............6 – 7 бет

Ыбырай Алтынсарин – ақын, жазушы, балалар әдебиетінің атасы ........................................................................................................ 8 - 10 бет

II тарауЫбырай Алтынсарин шығармаларын оқу арқылы алатын тәрбие 2.1 Ыбырай Алтынсарин – балалар әдебиетінің атасы ................ 11 – 12 бет2.2 Еңбекті сүю және қадірлеу. Ыбырай Алтынсариннің еңбек тақырыбындағы шағармалары .................................................................................. 13 бетҚорытынды ...................................................................................... 14 бетПайдаланылған әдебеттер тізімі ...................................................... 15-16 бет

Абстракт         Ғылыми жұмысының мақсаты: Ыбырай Алтынсариннің шығармашылығын зерттей келе,оның еңбек тақырыбындағы әңгімелерінің мағынасын қазіргі заманмен салыстыру арқылы насихаттау. Ғылыми  жұмысының зерттеу әдістері:- бақылау, зерттеу әдістері. Зерттеу пәні:-     Озат мұғалімдердің іс – тәжірибелері;-     Ыбырай Алтынсарин шығармаларын оқытуға байланысты ғылыми –-     теориялық және әдістемелік еңбектер. Зерттеу нысанасы-      тіл байлығын арттыру;-     шығармашылыққа баулу. Жұмыстың ғылыми болжамы-     Ыбырай Алтынсарин өмірі мен шығармаларын оқыту арқылы   оқушылардың әдебиет және қазақ тілі пәндерінен терең де тиянақты білім алуына қол жеткізіледі;-     әртүрлі жақсы қасиеттерден үлгі алады;-     жақсы азаматтық, адам деген ардақты есімді ақтай алатын кісі болуға тырысады;-     Ыбырай Алтынсариннің оқытушылық, жазушылық, аудармашылық жұмыстарын оқып үйренеді;Жұмыстың теориялық қолданылымы:-     5-7 сыныптар да әдебиет пәнін оқытуда;-     пәндерді байланыстыра оқыту әдістемесін жетілдіруде.

- 3 –Кіріспе

Ғылыми  жұмысының көкейкестілігі Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауында «Біз Қазақстанның барлық азаматтарының отаншылдық сезім мен өз еліне деген сүйіспеншілігін, адамгершілік сезімдерін дамытуға тиіспіз», - деп атап көрсеткен. Елбасының осындай міндеттерін орындау үшін мектеп табалдырығынан аттаған оқушылардың бойына имандылық, еліне, жеріне деген сүйіспеншілік сезімдерімен бірге сабырлылыққа, қайырымдылыққа, талаптылыққа, терең ойлылыққа т.б. қасиеттерге сабақта, сабақтан тыс кезде көркем шығармаларды оқыту арқылы бойымызға дарытуымыз керек.Көркем әдебиеттегі кейіпкерлердің іс - әрекеті, бейнелері, оқиғалары баланы санқилы сезімге түсіріп ойландырады, қуантады, кейбіреуінен аулақ болуға жетелейді. Сондықтан ғылыми жұмысымды жазуда педагог, жазушы, балалар әдебиетінің атасы – Ыбырай Алтынсариннің өмірі мен алдына қойған мақсаттары жайлы, сол мақсатты орындау жолындағы қыруар еңбектерін оқушы қауымға түсіндіруді мақсат еттім. Ыбырай шығармаларын бастауыш сыныптан бастап оқыту арқылы оқушыларды еңбек сүюшілікке, оқу, өнерге ұмтылушылыққа, Отанын, елін сүюшілік, талаптылық, жігерлілік, іздемпаздық, кішіпейілділік, махаббат, қайырымдылық, адамгершілік, жинақтылық т.б. жақсы мінез – құлықтарға тәрбиелеу басты мақсатымыз.

        Ғылыми жұмысының мақсаты: Ыбырай Алтынсариннің шығармашылығын зерттей келе,оның еңбек тақырыбындағы әңгімелерінің мағынасын қазіргі заманмен салыстыру арқылы насихаттау. Ғылыми жұмысының міндеттері: - шығарма авторы жайлы ерекшеліктеріне қарай түсінік беруді негізге алу;- бастауыш сыныпта оқылатын Ыбырай Алтынсарин шығармалары жайлы жүйелі түсініктер беру; - шығарма кейіпкерлерін тануға, талдауға үйрету.

- 4 -

Жұмыстың ғылыми болжамы-     Ыбырай Алтынсарин өмірі мен шығармаларын оқыту арқылы   оқушылардың әдебиет және қазақ тілі пәндерінен терең де тиянақты білім алуына қол жеткізіледі;-     әртүрлі жақсы қасиеттерден үлгі алады;-     жақсы азаматтық, адам деген ардақты есімді ақтай алатын кісі болуға тырысады;-     Ыбырай Алтынсариннің оқытушылық, жазушылық, аудармашылық жұмыстарын оқып үйренеді; Ғылыми  жұмысының зерттеу әдістері:- бақылау, зерттеу әдістері.

- 5 -I тарауЫбырай Алтынсарин – ұлы педагог Әр халықтың болашаққа бет алған тарихи даму жолында жарық жұлдыздай болып бағыт – бағдар сілтеген, сөйтіп, сол ұлттың, халықтың тарихында есімдері ерекше аталатын зор тұлғалар болатыны айқын. Ол – тұңғыш ағартушы, педагог – жазушы Ыбырай Алтынсарин.Ыбырай Алтынсарин – аса көрнекті ағартушы, этнограф ғалым, қазақ әдеби және жазба әдеби тілінің негізін қалаушы ақын әрі жазушы, орыс графикасы негізінде қазақ алфавитін жасаушы жаңашыл педагог болған Ыбырай Алтынсарин 1841 жылы қазанның жиырмасыншы жұлдызында Орта жүздің қыпшақ руында дүниеге келген. Әкесі 1844 жылы Кенесары шапқыншылығы кезінде қаза табады да, жас Ыбырайды атасы, белгілі би Балғожа Жаңбыршыұлы тәрбиелейді.1850 жылы жиырма екінші тамыз күні Орынбор қаласында ашылған мектепке отыз баланың бірі тоғыз жасар Ыбырай болды.Ыбырай бұл мектепті жеті жыл оқып, 1857 жылы бітірді. Ыбырай ерекше зерек, дарынды болған.Ыбырай қазақ арасынан көптеп мектеп ашуды аңсады: «Сірә, қазақ даласынан көптеп мектеп ашатын мезгіл қашан болар екен?» - дейді. Ол  өнер – білімді, мәдениетті дәріптеп, халықты соған шақырып өлең, әңгіме, мақала жазды. Бұл жөнінде, басқаны былай қойғанда, оның «Өнер – білім бар жұрттар» деген өлеңі айқын дәлел.Әуел бастан – ақ Ыбырайдың бар ынтасы халық ағарту жұмысы болады. «Ыбырай ылғи оқу жұмысымен айналысуды, қазақ халқын ағарту жұмысына ат салысуды көксейтін. Бұл оған бақыт, рахат сияқты көрінетін» - дейді Ильминский. Сол үшін Ыбырай халық ағарту жұмысына өзі сұранып, соған ақыры 1864 жылы ауысады, 1869 жылы бірінші қыркүйекте Торғай облысының оқу инспекторы болып тағайындалады, өмірінің соңына дейін осы қызметте болады.   - 6 - Оның алдында жалпы өнер – білімге, жаңалыққа, орысша оқуға барынша қарсы ғасырлар бойы қалыптасқан екі салт – сана, надандық ұғым тұрды. Әйтсе де, халқын сүйген, сүйген де оның жарқын болашағына шексіз сенген патриот, жігерлі күрескер Ыбырай Алтынсарин: «Ал енді құдай басыма не салса да, мен күшімнің жеткенінше туған еліме пайдалы адам болайын деген негізгі ойымнан, талабымнан еш уақытта қайтпаймын», - деп Н.И.Ильминскийге (1884 жылдың он төртінші сентябрі) сеніммен жазғандай, сан – сала қиындақтармен табанды күресе жүріп әрі орыс достарының, әріптестерінің көмегін, ақыл – кеңесін де пайдалана отырып, алдына қойған негізгі мақсатын орындады. Ыбырайдың осындай қажырлы еңбегі, күресі арқасында 1864 жылы қазақ сахарасының төрінде бұрын құлаққа шалынбаған жаңа әуен – балаларды білімге, өнерге шақырған қоңырау үні тұңғыш рет естілді. Бұл ұлы мақсатқа ғұмырын арнаған жас ағартушының осы жолдағы алғашқы жеңісі, ал қазақ халқының өміріндегі әлеуметтік маңызды тарихи оқиға болатын. Сондықтан да болар, Ыбырай Алтынсарин бұл қуанышын (дұрысы жеңісін) Н.И.Ильминскийге жазған хатында: «Осы жылы (яғни 1864 жылы) январьдың сегізі күні менің көптен күткен ісім орнына келіп, мектеп ашылды, оған он төрт қазақ баласы кірді, бәрі де жақсы, есті балалар», - деп айрықша мақтаныш сезіммен жазды.Ыбырай Алтынсарин – «Қазақ хрестоматиясы» (1879 жыл) деп аталатын ана тіліміздегі тұңғыш оқулықтың авторы. Ағартушы оқулықты жазудағы мақсатын хрестоматияның алғы сөзінде: «Бұл кітапты құрастырғанда мен, біріншіден, осы біздің ана тілімізде тұңғыш рет шыққалы отырған жалғыз кітаптың орыс - қазақ мектептерінде тәрбиеленіп жүрген қазақ балаларына оқу кітабы бола алу жағын, сонымен қабат, жалпы халықтың оқуына жарайтын кітап бола алу жағын көздедім...» - деп тұжырымдаған. Хрестоматия бұл екі міндетті де толығынан атқарды. Хрестоматияға Ыбырай Алтынсарин өзінің педагогтық мақсатына лайықты жазған тәрбиелік мәні жоғары көптеген шағын әңгімелерін, өлеңдері мен ауыз әдебиеті үлгілерін, сондай - ақ, орыс педагогтері мен айтулы орыс қаламгерлерінен аударған шығармаларды енгізген болатын. Бұл шығармалардың тақырыптық – идеялық мазмұнынан біз Ыбырайдың ұстаз – тәрбиеші ретінде алдына мақсат етіп қойған адамгершілік мәселелерін көреміз.

- 7 -Баршамызға бастауыш сыныптардан таныс, әрі ыстық «Кел, балалар, оқылық!» - «Қазақ хрестоматиясының» беташар өлеңі. Жазылғанына бір ғасырдан астам уақыт өтсе де, жас жеткіншектерді білімге, өнерге шақырған бұл өлеңнің маңызы, бір кезде Ыбырай армандаған «өнер – білімі бар жұртқа» - терезесі тең, шаңырағы биік, мәдениеті озық елге айналып отырған бүгінгі заманда да еш төмендемек емес. Қайта халқымен бірге жасасып, ұлы ағартушының арман – сәлемін жақсы күндерге жеткізген бұл тарихи туындының жаңа мәнге ие болып, бүгін де бұдан бір ғасыр бұрынғыдай:                      Кел, балалар, оқылық,                      Оқығанды көңілге                 Ықыласпен тоқылық! –деп өзінің тот баспас, мәңгі тозбас озық халықтық идеясымен бүлдіршіндерді білім бағына шақыра бермек.Ұлы ағартушы туған халқының тамаша болашағына сенді.Ыбырай Алтынсарин ер балалармен қатар қазақ қыздарын да білімге тарту

770 ₸ - Сатып алу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!