Заттың агрегаттық күйлері.Қатты денелердің балқуы мен қатаюы. Балқу және қатаю температурасы

Сабақ жүргізген мұғалімнің аты-жөні

Жумазова Ақмарал Талғатқызы

8 «а» сынып

Оқушының саны: 15

Жәнібек аудандық №1 жалпы орта білім беретін мектебі

Апта

1-сабақ 8.30 – 9.15

Сабақтың атауы

Заттың агрегаттық күйлері.Қатты денелердің балқуы мен қатаюы. Балқу және қатаю температурасы

Сілтеме

Физика және астрономия. Алматы «Мектеп» 2016. Б.М.Дүйсембаев, Г.З.Байжасарова, А.А.Медетбекова.

Жалпы мақсаты

а) Атомдар мен молекулалар,заттың молекулалық құрылысы туралы негізгі түсініктер мен әрекеттер туралы білімдерін қалыптастыпу. Оқушыларға заттарды құрайтын бөлшектер туралы түсінік алуға жағдай жасау.

ә) Оқушылардың формулаға, есеп шығаруға , құрал жабдықтармен жұмыс істеу белсенділіктерін арттыру, шығармашылық және техникалық қабілеттіліктерін шыңдау;

б) Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру және ұйымшылдыққа тәрбиелеу, жауапкершіліктерін арттыру

Сабақта туындаған негізгі идеялар

Күнделікті өмірмен байланыстыра, құбылыстардың мәнін түсіне білуге және қорытынды жасай білуге үйретеді

Тапсырмалар

- топтық жұмыс

- есеп шығару

СТО сұрақтары

Сабақ барысында жасаған мұғалім мен оқушының іс-әрекеті

Сабақтың маңыздылығы не?

- оқушылар не үйренеді?

- бұрынғы білімін қалай пайдалана алуы мүмкін?

- өмірден алған тәжірибесі?

- оқушыға қандай пайдасы бар?

- өткен тақырыптарды қайталап, қорытынды жасайды

- формулаларды ұтымды пайдаланады

- кестелерді өз орнымен қолданып, практиканы теориямен сәйкестендіреді

- табиғаттағы, күнделікті құбылыстың физикамен байланысын ажырата алады

Сын тұрғысынан ойлау үшін мүмкіндіктер

- ойлауға қандай мүмкіндіктер жасалды?

- ізденуге қандай мүмкіндіктер туғызылады?

Зат күйі бойынша 3 топқа бөлінеді

1. 1. Сергіту ойыны /5 мин/

2. «Көңіл-күй неге ұқсас». Оқушылар сабаққа дейінгі олардың көңіл-күйлері неге (қай жыл мезгіліне, ауа райына, табиғаттың құбылысына) ұқсас екенін айтып береді.

2. «Сен білесің бе?» /5 мин/

Жылу мөлшері ⁰С

Сыйымдылық Дж/кг

Менш .балқу жылуы Дж/кг*⁰С

Температура Дж

1кал= ...........

Т= ...........

t= ...........

Q= ..........

Мағынаны ажырату сатысы (жаңа ақпарат)

- оқушыларды белсене қатыстыру

- стратегияларды жүйелі қолдану арқылы оқушылардың жұмысын ұйымдастыру (сауал қоя білу, талдау жасай білу, баяндау және қызу ой талқысын жасай білу қабілеттерін жетілдіру жолдарын беру)

- оқушылармен бірлесіп жұмыс жасау, қарым-қатынас шеберлігін ұтымды пайдалана білу

- оқулықтан басқа ақпараттар көзін ашу

3.Зат үш күйде болады:қатты сұйық,газ тәрізді. Бұл күйлерді заттың агрегаттық күйлері деп атаймыз. Бір заттың өзі жаі

Ғдайларға байланысты әр түрлі агрегаттық күйде болады. Заттың әр күйлері молекулаларының орналасуымен қозғалыс сипатымен және өзара әрекеттесуімен ғана анықталады.

Атмосфералық қысымдағы газ молекулаларының арақашықтығы молекулалардың өздерінің өлшемдерінен анағұрлым үлкен. Осыған байланысты газ молекулаларының арасындағы тартылыс күші аз. Газ молекулаларының кинетикалық энергиясы есебінен молекулалық тартылыс күшіне қарсы жұмыс атқарылады. Сондықтан газ молекулалары ыдыстың барлық көлемінде еркін қозғалады.

Сұйық және қатты денелердің молекулалары бір-біріне анағұрлым артық. Молекулалардың орташа кинетикалық энергиясы молекулалық тартылыс күшіне қарсы жұмыс жасау үшін жеткіліксіз. Сондықтан сұйықтардағы әсіресе қатты денелердегі молекулалар бір-бірінен алысқа кете алмайды.

Затты бір агрегаттық күйден екіншісіне көшіру үшін оған не энергия беру керек,не одан энергияны алу керек.

Егер мұздың еруін бақылап, температурасын өлшеп алдымен заттың белгілі бір температураға дейін қызатынын байқаймыз. Содан кейін температура әрі қарай біршама уақыт бойы өзгермейді. Бұл уақыт ішінде зат балқиды.

Заттың қатты күйден сұйық күйге айналу процесі балқу деп аталады.

Заттың балқу кезіндегі температурасын заттың балқу температурасы деп атаймыз.

Кейбір заттардың төменгі температурада, ал басқаларының жоғары температурада балқитынын білеміз. Қатаю немесе кристалдану кезінде заттың температурасы төмендейді және зат белгілі бір температураға дейін салқындайды.

Заттың сұйық күйден қатты күйге айналу процесін қатаю немесе кристалдану д.а.

Қатты заттың қасиетіне де, сұйықтың қасиетіне де ие аморфты денелер бар. Аморфты денелердің бөлшектері өте тығыз, бірақ сұйықтардағы сияқты ретсіз орналасқан, олардың тұрақты балқу температурасы болмайды.

Видео жүреді. Әр топ өз зат күйін талдап береді.

Толғаныс (рефлексия)

-сабақта үйренгендерін бекіту, қолдану жолдарын беру

-жаңадан үйренгенін пайдалана отырып, білімін жүйелеу

4. крассворд/15 мин/

				б	е	р	і	к	т	і	к
				а	м	о	р	ф	т	ы
и к р С	т	а	л	д	а	н	у
т е			қ	а	т	т	ы
м	П	е	т	у	р	а

1. Қатты заттың қасиеттерінің бірі?

2. қатты мен сұйықтың қасиетіне де ие дене?

3.Заттың сұйық күйден қатты күйге айналуы?

4.Заттың 3 күйінің бірі?

5.Дененің жылулық күйін сипаттайтын шама?

Сабақтан кейінгі көңіл –күйлерін стикерлер арқылы смайлдарға жапсырып көрсетеді.

Бағалау (түрлері)

-оқушының өзін-өзі бағалауы

-топтың өзін-өзі бағалауы

-мұғалімнің бағалауы

-жалпы бағалау

-критерийлер арқылы бағалау

Бағалау /5 мин/

Оқушылардың сабақ соңындағы көңіл-күйлері неге (қай жы мезгіліне, ауарайына, табиғаттың құбылысына) ұқсас екенін айтып береді.

Топ басшысының критерийлер арқылы бағалауы

Үйге тапсырма: §14.Заттың агрегаттық күйлері.Қатты денелердің балқуы мен қатаюы. Балқу және қатаю температурасы. 8-жаттығу.