Девиация, қылмыскерлік және әлеуметтік бақылау.

1 слайд
Девиация, қылмыскерлік және әлеуметтік бақылау.

2 слайд
Жоспары I. Девиация мен әлеуметтік бақылау. II. Девиация туралы теориялық бағыттарды қысқаша шолу. III. Аномия мен қоғам. Деликвентілік және қылмыс.

3 слайд
Девиация сөзі латын тілінен аударғанда deviate деген сөзден шыққан. Deviate ауытқу дегенді білдіреді. Девиантты мінез құлық бұл адамның қоғамдық, топтық нормалардан ауытқыған мінез құлқы . Адамның іс әрекеті, мінез құлқы қоғамдағы нормаларға, ережелерге және одан күтілетін әрекеттерге, құндылықтарға сәйкес келмеуі.  Девиантты мінез құлықтың мәнін ашу “норма” түсінігімен байланысты. Өйткені норманы бұзған, яғни нормадан ауытқыған адамның мінез құлқы девиантты мінез құлық болып табылады. 

4 слайд
Әлеуметтік норма бұл нақты қоғамда тарихи түрде пайда болған тұлғаның, әлеуметтік топтың немесе ұйымның шектелген іс әрекеті. Норма мінез құлықтың реттелуін қамтамасыз етеді және мінез құлыққа әлеуметтік қадағалау жасайды.  ХІХ ғасырдың соңында ХХ ғасырдың басында девиатты мінез құлықтың биологиялық және психологиялық себептерін түсіндіретін трактаттар шыға бастады.  Итальяндық дәрігер Ч.Ломброзо қылмыстық әрекет пен адамның биологиялық ерекшеліктері тікелей байланысты деп түсіндіреді. Американдық психолог В.Шелдон да адамның дене бітімінің маңыздылығын атап көрсетеді. Э.Дюркгейм әлеумееттік және мәдени факторлардың мәнін ашатын “аномия” түсінігін ұсынды. Аномия бұл реттіліктің, заңдылықтың болмауы.

5 слайд
 Сонымен бірге әлеуметтік орта әсерлері де өз ықпалын тигізеді : қоғамдық үрдістер ( әлеуметтік - экономикалық жағдай, мемлекеттік саясат, салт дәстүр, бұқаралық ақпарат құралдары, т. б.);,); • • тұлға бар әлеуметтік топ мінездемесі ( этикалық құрылым, әлеуметтік мәртебе, референтті топ микроәлеуметтік орта ( отбасының өмір стилі және деңгейлері, отбасындағы өзарақарым - қатынас типі, отбасындағы тәрбие стилі, достар, басқа да маңызды адамдар ).

6 слайд
Девиация бірнеше типтен тұрады : Девиантты Делинквентті Криминалды мінез - құлық. 321

7 слайд
Девиантты мінез - құлық - әлеуметтік нормалар мен ережелерге сәйкес келмейтін мінез - құлықты айтады. Ол ауытқыған мінез - құлықтың бір түрі. Кейбір әдебиеттерде бұл типті « антидисциплиналық » деп те атайды. Девиантты мінез - құлықтың көрсеткіштеріне : агрессия, демонстрация, оқудан, еңбектен бет бұру, үйден кету, алкоголизм, наркомания, қоғамға жат қылықтар, жыныстық жат мінез - құлық, суицид т. б. жатады.

8 слайд
Девиацияның екінші түрі - делинквентті мінез - құлық. Ол заң бұзушылықпен ерекшелінеді. Оның мынадай типтері бар : 1. Агрессивті - зорлаушылық мінез - құлық. Бұл жеке тұлғаға көрсетілетін дөрекілік, төбелес, күйдіріп - жандыру сияқты жағымсыз іс - әрекеттерде көрініс береді. 2. Ашкөздік мінез - құлық ( корыстное поведение ): майда ұрлықтар, қорқытып - үркіту, автокөлік ұрлау т. б. жалпы материалдық пайдакүнемдікке байланысты жат мінез - құлық. 3. Наша сату және тарату.

9 слайд
Криминалды мінез - құлық заң бұзушылық болып табылады. Балалар сот үкімі арқылы жасаған қылмысының ауырлығына байланысты жазаланады. Девиацияның негативті формалары әлеуметтік патология болып табылады : алкоголизм, токсикомания, нашақорлық, жезөкшелік, суицид, заң бұзушылық және қылмыскерлік. Олар жалпы қоғамға, айналадағы адамдарға және ең бірінші өздеріне үлкен зиян келтіреді.

10 слайд
Девиацияны зерттеуші көптеген ғалымдар девиантты мінез- құлықтың пайда болу факторларын түрліше түсіндіреді. Олар: 1. Биологиялық факторлар – баланың әлеуметтік бейімделуіне кедергі жасайтын физиологиялық және анатомиялық жағымсыз ерекшеліктер. 2. Психологиялық факторлар. Бұған баладағы психопатологиялар мен мінездегі кейбір қасиеттердің басым болуы т.б. жатады. Бұл ауытқушылықтар жүйелік-психикалық ауруларда, психопатияда, неврастенияда т.б. көрінеді. 3. Әлеуметтік-педагогикалық факторлар. Олар мектептік, отбасылық, қоғамдық тәрбиедегі кемшіліктердің нәтижесінде, баланың оқудағы үлгермеушілігіне байланысты. 4. Әлеуметтік-экономикалық факторлар. Әлеуметтің теңсіздігі, қоғамның кедей және бай болып бөлінуі, жұрттың кедейленуі, жұмыссыздық, инфляция, әлеуметтік кернеу, т.б. 5. Моралді-этикалық факторлар. Қазіргі қоғамның адамгершілік қасиеттерінің деңгейі төмен болуы, рухани құндылықтардың бұзылуы.

11 слайд
Қорытынды  Сонымен, девианттық мінез-құлық кез келген қоғамдағы қабылданған әлеуметтік мінез-құлық нормаларына қарама-қайшы келетін қылықтар жүйесі. Бүгінгі таңда девиантты мінез-құлқы бар балалардың және нашақорлық пен ішімдікке тәуелді балалар санының өсуі өзекті проблемаға айналып отыр. Девианттық мінез-құлық – бұл балалар мен жасөспірімдердің әкімшілік жазалау шараларын қолдануға әкеп соғатын құқық бұзушылықтарды үнемі жасауы, оқудан, жұмыстан қасақана жалтаруы, отбасынан немесе балаларды оқыту тәрбиелеу ұйымдарынан үнемі кетіп қалуы, олардың қылмыстық жауаптылыққа жатпайтын қоғамдық қылмыс белгілері мен қоғамға қауіпті әрекеттер жасауы. Олардың түрлеріне қылмыскерлік, ішкілікке салыну, нашақорлық, жезөкшелік, құмар ойындарына қызығушылық, психопатиялық бұзылу және т.б. жағымсыз қылықтарды жатқызуға болады