Есенғали Бөкенбаев
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
Маңғыстаудың Маңғыстаудың
ақын-жырауларыақын-жыраулары
1 слайд
Маңғыстаудың Маңғыстаудың ақын-жырауларыақын-жыраулары
2 слайд
Мақсаты:
Жоғары сынып
оқушыларының Маңғыстау
ақын – жазушылары
жөніндегі өздері білетін
мәліметтерін толықтыру.
2 слайд
Мақсаты: Жоғары сынып оқушыларының Маңғыстау ақын – жазушылары жөніндегі өздері білетін мәліметтерін толықтыру.
3 слайд
Есенғали БөкенбаевЕсенғали Бөкенбаев
1921-2004 жж
Ел ақыны, майдангер, ардагер Есенғали
Бөкенбаев жыраудың өмірбаяны, тағдыр –
талайы – ХХ ғасырдың басындағы Маңғыстау,
Шағадам (қазіргі Түрікменбашы) өңірінде өткен
саяси – әлеуметтік оқиғалармен түбірлес,
тамырлас.
Есенғали ақынның туып – өскен мекені –
Жетібайға таяу Айрантақыр деген жерде
1932 жылы әкесі мен ағасынан бірдей
айырылған жас баланың балалық шағы шешесі
Бүбіштің, туған апаларының қасында, замана
дауылымен бірге өтті. Кешегі аласапыран
заманда жер ауған елмен бірге бұлар да
көршілес Түрікменстанның Жаңғақ жеріне
барып қоныстанды.
“Қалам ұстап майысқан,
Он бесімнен бармағым” – деп, оның өлең
сөзге деген талабы ерте оянды. Содан кейін
соғыс... Есенғали Бөкенбаев 1942 жылдан
1945 жылға дейін қан майданда болып, елге
оралды.
Есенғали шайыр шығармаларының ең биік
шоқтығы – “Тоғыз қайық” дастанында өмірде
болған тарихи жағдай сөз болады.
“Мен Есенғали шайырың” жыр жинағы шыққан.
3 слайд
Есенғали БөкенбаевЕсенғали Бөкенбаев 1921-2004 жж Ел ақыны, майдангер, ардагер Есенғали Бөкенбаев жыраудың өмірбаяны, тағдыр – талайы – ХХ ғасырдың басындағы Маңғыстау, Шағадам (қазіргі Түрікменбашы) өңірінде өткен саяси – әлеуметтік оқиғалармен түбірлес, тамырлас. Есенғали ақынның туып – өскен мекені – Жетібайға таяу Айрантақыр деген жерде 1932 жылы әкесі мен ағасынан бірдей айырылған жас баланың балалық шағы шешесі Бүбіштің, туған апаларының қасында, замана дауылымен бірге өтті. Кешегі аласапыран заманда жер ауған елмен бірге бұлар да көршілес Түрікменстанның Жаңғақ жеріне барып қоныстанды. “Қалам ұстап майысқан, Он бесімнен бармағым” – деп, оның өлең сөзге деген талабы ерте оянды. Содан кейін соғыс... Есенғали Бөкенбаев 1942 жылдан 1945 жылға дейін қан майданда болып, елге оралды. Есенғали шайыр шығармаларының ең биік шоқтығы – “Тоғыз қайық” дастанында өмірде болған тарихи жағдай сөз болады. “Мен Есенғали шайырың” жыр жинағы шыққан.
4 слайд
Ұқыпсыз, санасыз, оқуға, ісіне,
Дәйексіз, ұждансыз бала жаман.
Саналы, сабырлы, жазықсыз кісіге,
Орынсыз жабылған жала жаман.
Тәлімсіз, тәрбиесіз, сезімсіз,
Желөкпе, ұшып-қонған қызың жаман.
Кержалқау, тиянақ – төзімсіз,
Жатып ішер, жанаяр ұлың жаман.
Тәкәппар, ақылы кем, орашолақ,
Парақор, ұяты жоқ, бастық жаман.
Бейкүнә, ақ кісіге кінә тағып,
Әділетсіз жасалған қастық жаман.
Не жаман?
Кек тұтып,болмашыны ілік қылып,
Күні өткен кіжінумен жұбай жаман.
Күндейтін, ымырасыз, бүлік қылып,
Өзара сыйласпаған сыбай жаман.
Ақылсыз, әділетсіз, әкім оңбас,
Айтқаныңа көнбейтін қатын оңбас.
Өз басын қорғау үшін жаудан қашып,
Жолдасын тастап кетсе, батыр оңбас.
Өз мақсатын көздейтін, қайыры жоқ,
Бірге туған тумалас, жақын оңбас.
Жаманменен достассаң – ісің оңбас,
Жаманға қанша айтсаң да ақыл қонбас.
Саналы, сабыры мол азаматтар,
Жаманға шын беріліп, болмаң жолдас!
4 слайд
Ұқыпсыз, санасыз, оқуға, ісіне, Дәйексіз, ұждансыз бала жаман. Саналы, сабырлы, жазықсыз кісіге, Орынсыз жабылған жала жаман. Тәлімсіз, тәрбиесіз, сезімсіз, Желөкпе, ұшып-қонған қызың жаман. Кержалқау, тиянақ – төзімсіз, Жатып ішер, жанаяр ұлың жаман. Тәкәппар, ақылы кем, орашолақ, Парақор, ұяты жоқ, бастық жаман. Бейкүнә, ақ кісіге кінә тағып, Әділетсіз жасалған қастық жаман. Не жаман? Кек тұтып,болмашыны ілік қылып, Күні өткен кіжінумен жұбай жаман. Күндейтін, ымырасыз, бүлік қылып, Өзара сыйласпаған сыбай жаман. Ақылсыз, әділетсіз, әкім оңбас, Айтқаныңа көнбейтін қатын оңбас. Өз басын қорғау үшін жаудан қашып, Жолдасын тастап кетсе, батыр оңбас. Өз мақсатын көздейтін, қайыры жоқ, Бірге туған тумалас, жақын оңбас. Жаманменен достассаң – ісің оңбас, Жаманға қанша айтсаң да ақыл қонбас. Саналы, сабыры мол азаматтар, Жаманға шын беріліп, болмаң жолдас!
5 слайд
1.Ақын атаған жамандықтан басқа өзіңе
ұнамайтын жағымсыз істерді жазып бер.
2.Жамандықты жоюға нендей амал – айла
болуы мүмкін?
3.Білімді адамдардың бәрі де жақсы ма?
4.Орынсыз жала жабатын адамдар бұл істі не
үшін істейді?
5.Сыныптағы қай жолдасыңнан бөлектеу,
кейбіреуімен бірге жүресің, сыры неде?
Ой толғау...Ой толғау...
5 слайд
1.Ақын атаған жамандықтан басқа өзіңе ұнамайтын жағымсыз істерді жазып бер. 2.Жамандықты жоюға нендей амал – айла болуы мүмкін? 3.Білімді адамдардың бәрі де жақсы ма? 4.Орынсыз жала жабатын адамдар бұл істі не үшін істейді? 5.Сыныптағы қай жолдасыңнан бөлектеу, кейбіреуімен бірге жүресің, сыры неде? Ой толғау...Ой толғау...
6 слайд
Жаманның өлгені мен тірілгені,
Ашылып, абыройы түрілгені.
Кей кезде көпшілікке білінбейді,
Білінер белгілі адам сүрінгені.
Қорқақтың жасырынып тығылғаны,
Көшеде маскүнемнің жығылғаны.
Кей кезде көпшілікке білінбейді,
Ұятсыздың үйінен шығынғаны.
Кей кезде көпшілікке білінбейді
Жақсының жаза басып, жаңылғаны,
Орынсыз жаманатқа таңылғаны.
Озбырдың обырлығы білінбейді,
Тұзаққа оңайлықпен ілінбейді.
“Таптым” деп, оңай олжа ақылыммен,
Арамза ардан безген күлімдейді.
Осындай келеңсіздік жойылмаса,
Жүрегін жақсылардың тілімдейді.
Жындының тергелмейді жаңсақтығы,
Болады ауру – саудың алшақтығы.
Айырылып, жақсы – жаман бөлінеді,
Ақылдың өлшеуіне салсақ мұны.
6 слайд
Жаманның өлгені мен тірілгені, Ашылып, абыройы түрілгені. Кей кезде көпшілікке білінбейді, Білінер белгілі адам сүрінгені. Қорқақтың жасырынып тығылғаны, Көшеде маскүнемнің жығылғаны. Кей кезде көпшілікке білінбейді, Ұятсыздың үйінен шығынғаны. Кей кезде көпшілікке білінбейді Жақсының жаза басып, жаңылғаны, Орынсыз жаманатқа таңылғаны. Озбырдың обырлығы білінбейді, Тұзаққа оңайлықпен ілінбейді. “Таптым” деп, оңай олжа ақылыммен, Арамза ардан безген күлімдейді. Осындай келеңсіздік жойылмаса, Жүрегін жақсылардың тілімдейді. Жындының тергелмейді жаңсақтығы, Болады ауру – саудың алшақтығы. Айырылып, жақсы – жаман бөлінеді, Ақылдың өлшеуіне салсақ мұны.
7 слайд
1.Ақынның “Кей кезде көпшілікке білінбейді”
дегенін қалай түсіндің?
2.Жақсылардың жүрегі ауырса, мүмкін олар
бір қателік істеген болар?
3.Жақсылардың жаңсақтық жасауы мүмкін
маңындағылардың ісінен болар?
Ой толғау...Ой толғау...
7 слайд
1.Ақынның “Кей кезде көпшілікке білінбейді” дегенін қалай түсіндің? 2.Жақсылардың жүрегі ауырса, мүмкін олар бір қателік істеген болар? 3.Жақсылардың жаңсақтық жасауы мүмкін маңындағылардың ісінен болар? Ой толғау...Ой толғау...
8 слайд
8 слайд