психикалық дамуы тежелген (ПДТ) балалармен жұмыс

1 слайд
•ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУЫ ТЕЖЕЛГЕН БАЛАЛАР ДЕГЕНІМІЗ - ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫН МЕҢГЕРУДЕ ҚИЫНДЫҚТАРҒА КЕЗДЕСЕТІН ҮЛГЕРМЕУШІ БАЛАЛАР. СОНДАЙ – АҚ БҰЛ БАЛАЛАРДЫҢ ЭМОЦИОНАЛЬДЫҚ ЕРІК – ЖІГЕР САЛАСЫНЫҢ ЖЕТІЛМЕУІ ОРГАНИКАЛЫҚ ИНФАНТИЛИЗММЕН ТҮСІНДІРІЛЕДІ. ОРГАНИКАЛЫҚ ИНФАНТИЛИЗМ ТЕРМИНІ АЛҒАШ РЕТ ФРАНЦУЗ ПСИХИАТРЛАРЫ ЛОРАН МЕН ЛАССЕГТІҢ ЕНГІЗУІМЕН ХІХ Ғ. АЯҒЫНДА ПАЙДА БОЛДЫ. ИНФАНТИЛИЗМ ДЕП ТҮРЛІ ЖҰҚПАЛЫ АУРУЛАР МЕН УЛАНУЛАРДЫҢ НӘТИЖЕСІНДЕ ПАЙДА БОЛҒАН ПСИХИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ДЕНЕ БІТІМДІК ТЕЖЕЛУЛЕР АТАЛДЫ.

1 слайд

2 слайд
* •АҚЫЛ-ОЙ КЕМІС БАЛАЛАР •1. ОЙДЫҢ КЕМІСТІГІНДЕ ОРТАЛЫҚ ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІ ДИФФУЗИЯЛЫҚ ТҮРДЕ ЗАҚЫМДАН •2. ОРТАЛЫҚ ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІ (ОЖЖ) ЛОКАЛЬДЫ ЗАҚЫМДАНАДЫ •3. ЕКІНШІ СИГНАЛДЫҚ ЖҮЙЕ ШАРТТЫ БАЙЛАНЫСТАР ЖАСАУДА БЕЛСЕНДІ РӨЛДІ АТҚАРМАЙДЫ •4. АҚЫЛ – ОЙЫ КЕМ БАЛАЛАР ЕРЕСЕК АДАМДАР ТАРАПЫНАН БЕРІЛГЕН КӨМЕКТІ ҚАБЫЛДАМАЙДЫ

2 слайд

3 слайд
* •ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДАМУЫ ЖЕТІЛМЕГЕН • 1. ЕКІНШІ СИГНАЛДЫҚ ЖҮЙЕ ШАРТТЫ БАЙЛАНЫСТАР ЖАСАЙДЫ •2. ҚАЛЫПТЫ ЖАҒДАЙДА БЕЛСЕНДІ РӨЛ АТҚАРАДЫ •3. ПДТ БАЛАЛАР КӨМЕКТІ ҚАБЫЛДАЙДЫ •4. АЙҚЫН ДАМУ АУЫТҚУЛАРЫ ЖОҚ  •5. ДЕР КЕЗІНДЕ ЖҮРГІЗІЛГЕН КОРРЕКЦИЯЛЫҚ – ПЕДАГОГИКАЛЫҚ КӨМЕК ЖҮЙЕСІ КЕЙБІР ЖАҒДАЙДАҒЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕК АТАЛҒАН, ДАМУ АУЫТҚУЫН ТОЛЫҚ НЕМЕСЕ ЖАРТЫЛАЙ ЖОЯ АЛАДЫ

3 слайд

4 слайд

4 слайд

5 слайд
К. С. ЛЕБЕДИНСКАЯ ПДТ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ Конституци ональды ПДТ Бұл гармониялық инфантилизмнің нақты көрінісі. Мұнда эмоциональды – ерікті саласы, дамудың ерте сатысында тоқтап қалған. Демек, қалыпты дамудағы сәби, баланың деңгейінде. Ойынға деген ынтасы басым, көңіл-күйлері үнемі жоғары, сенгіш. Мектеп жасына жеткенде, ойынға деген қызығушылықтары басым болады. Соматогенді к ПДТ Бұл топқа жататын балалар түрлі соматикалық әлсіздіктерімен көзге түседі. Ұзақ уақытқа созылған жұқпалы аурулар, аллергиялық күйлер, туа біткен және жүре пайда болған соматикалық кемістіктер, баланың психикалық дамуының тежелуіне себеп болады. Соматикалық әлсіз балаларға, танымдық белсенділіктің төмендігі, шаршағыштық тән, интеллектуалды және дене қуатын қажет ететін жаттығулардан олар тез шаршайды. Бір тапсырманы орындау үшін, ұзақ уақытты қажет етеді, сондай-ақ бұл балалардың жеке тұлғалық дамуында эгоцентризм мен өзімшілдік қалыптасада. Олар жұмыс істеуге құлықсыз, үнемі біреудің көмектесуі мен қамқорлық жасауына әдеттенген.

5 слайд

6 слайд
* Психоген дік ПДТ Бұл тип, тәрбиедегі теріс әсерлердің салдарынан болады. Баланың жеке тұлғасы дұрыс қалыптаспайды. Аталмыш кемістіктің әлеуметтік генезі, оның патологиялық сипатын жоққа шығармайды. Баланың қоршаған ортасындағы психикасына әсер ететін келеңсіз жағдайлар, оның жүйке жүйесінде ауытқулар туғызуы мүмкін. Алдымен, вегетативті қызметтер бұзылады, одан соң, психикалық және эмоциональды салаладамуында ауытқулар пайда болады. Кейде, мұндай жеке тұлғаның патологиялық дамуын, педагогикалық қамқорлықтан тыс қалған қалыпты дамудағы балалармен шатастырады. Әсіресе, психикалық тұрақсыз ПДТ түрінде анық көрініс береді. Оның себебі, қамқорлықтан тыс қалу, балада танымдық қызығушылық пен интеллектуалды қабілет дамымайды. Эмоционалды – ерікті саласының жетілмеуі, импульсивтіліктен байқалады. Жеке тұлға дамымауының тағы бір түрі, шектен тыс қамқорлық жасалған балаларда кездеседі. Бұл балаларда жауапкершілік сезімі, бастама, өз бетімен әрекет ету дағдылары қалыптаспайды. Церебрал ьды– органика лық ПДТ Бұл балалардың анамнезін зерттей келе, жүйке жүйесінің органикалық кемістігінің болатына анықталған. Сондай-ақ, жүктілік патологиясы да елеулі әсерін тигізеді. ПДТ-ң бұл түрінің негізі – мидың минимальды дисфункциясы (ММД). Аталған термин 1962 ж. енгізілді».Церебральды-органикалық генезді психикалық даму тежелуінен басқа, ПДТ түрлеріне қарағанда, айрықша жиі кездеседі, олардан өзгешелігімен ерекшеленеді. Бұл топқа жататын балалардың көпшілігінің жүйке жүйесінде, органикалық кемшілік бар, оның себептері олигофренияның себептерімен өзара өте ұқсас. Сондықтан, кейде баладағы церебральды-органикалық генезді, психикалық дамудың тежелуі мен жеңіл дәрежедегі ақыл-ойдың кемдігін ажырату қиынға соғады. Барлық жағдайда, баланың даму барысы мен ерекшеліктеріне мұқият, бірнеше мәрте тексеру жүргізілгеннен кейін, шешім қабылданады.

6 слайд

7 слайд
ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУЫ ТЕЖЕЛГЕН (ПДТ) БАЛАЛАРДЫҢ ТӘН БЕЛГІЛЕРІ •ТЕЗ ЖАЛЫҒУ ЖӘНЕ ШАРШАУДЫҢ ӘСЕРІНЕН ЫНТА МЕН ҚАБІЛЕТТІҢ ТӨМЕНДЕУІ; • СЕЗІМ МЕН ЕРІКТІҢ ЖЕТІЛМЕУІ; • ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТ МЕН ЕЛЕСТЕТУ ҚОРЫНЫҢ ШЕКТЕЛУІ; • СӨЗДІК ҚОРЫНЫҢ ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ • ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫ ІСКЕРЛІК, ОЙЛАУ ӘДЕТІНІҢ ҚАЛЫПТАСПАУЫ; • ОЙЫН ІСКЕРЛІГІНІҢ ТОЛЫҚ ҚАЛЫПТАСПАҒАНДЫҒЫ; • ҚАБЫЛДАУДЫҢ БАЯУЛАУЫ; • СӨЙЛЕУ ЛОГИКАЛЫҚ ОПЕРАЦИЯСЫНЫҢ ОЙЫМЕН ҚИЫЛЫСПАУЫ; • АҚЫЛ – ЕСТІҢ БАРЛЫҚ ТҮРЛЕРІНІҢ БҰЗЫЛУЫ; • СЕНСОРЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕРДІ ҚАБЫЛДАУ МЕН ОНЫ ТҮСІНУ МЕРЗІМІНІҢ ҰЗАҚТЫҒЫ; • ӨЗІН – ӨЗІ БАҚЫЛАУ ДЕҢГЕЙІНІҢ ТӨМЕНДІГІ;

7 слайд

8 слайд
ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУДЫҢ ТЕЖЕЛУІНІҢ ЖИІ КЕЗДЕСЕТІН БЕЛГІЛЕРІ •ЕНЖАРЛЫҚ, ҚЫЗЫҚПАУШЫЛЫҚ, ӨЗ – ӨЗІНЕ СЕНБЕУШІЛІК ТЕЗЖАЛЫҒУ, ШАРШАУ, БАСТАҒАН ІСІН АЯҚТАМАУ, ЫНТА – ЖІГЕРІНІҢ ТӨМЕНДЕУІ – БҰЛ ЖОҒАРЫ ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚЫЗМЕТІНІҢ НЕГІЗІ БОЛЫП САНАЛАТЫН ҚОЗУ ЖӘНЕ ТЕЖЕЛУ ПРОЦЕСТЕРІНІҢ ТЕПЕ – ТЕҢДІК ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНАН ТӨМЕНДЕЙДІ. ОСЫМЕН ҚАТАР КЕЙБІР БАЛАЛАРДА КӨРУ, ЕСТУ, СЕЗІНУ, ҚИМЫЛ – ҚОЗҒАЛЫС ТАЛДАҒЫШТАРЫНЫҢ ӘРЕКЕТІ ДЕ ЖЕТІЛМЕГЕН, АЛ ОЛАРДЫҢ ӘРЕКЕТІНІҢ БАЛАЛАРДЫҢ ДҰРЫС ҚАЛЫПТАСУЫНА ӘСЕРІ ЗОР. СОНДЫҚТАН 5-8 ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАР АРАСЫНДАҒЫ КЕЗДЕСЕТІН ПДТ –І ЖАН – ЖАҒЫНДАҒЫ ӨЗГЕРІСТЕРГЕ МӘН БЕРМЕУ, МЕКТЕПТЕ ОҚУҒА ТАЛПЫНБАУ, ДЕНЕ ҚИМЫЛЫНЫҢ, САУСАҚТАРЫНЫҢ, КООРДИНАЦИЯЛАРЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫ, БАЛАНЫҢ ТЕЗ ШАРШАУЫ, ҚАРЫНДАШ, ҚАЛАМСАППЕН ЖҰМЫС ІСТЕЙ АЛМАУЫ, ТІЛ МҮКІСТІКТЕРІ, СӨЗДІК ҚОРЫНЫҢ АЗДЫҒЫ, ЕСТЕ САҚТАУ, ОЙЛАУ ӘРЕКЕТТЕРІНІҢ ЖЕТІЛМЕГЕНІ СИЯҚТЫ БЕЛГІЛЕРІМЕН БІЛІНУІ МҮМКІН. БҰЛ КЕМІСТІКТЕР КЕМАҚЫЛ БАЛАЛАРДА КЕЗДЕСЕТІНДЕЙ КҮРДЕЛІ, ТҰРАҚТЫ ЕМЕС.

8 слайд

9 слайд
ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУЫ ТЕЖЕЛГЕН БАЛАЛАРМЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН ТҮЗЕТЕ-ДАМЫТУ ЖҰМЫСТАР •БАЛАНЫҢ ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН АНЫҚТАУ; •- ШАРШАП КЕТПЕУІН АНЫҚТАУ;-ОҚУ ӘРЕКЕТІН ОЙЫН ТҮРІНДЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ, КЕҢІСТІКТІ БАҒДАРЛАУЫН ДАМЫТУ; •- СЫНЫПТАН ТЫС ТӘРБИЕ САҒАТТАРЫНА ҚАТЫСТЫРУ; •- ОЙЫН ДАҒДЫЛАРЫН ОҚУ ӘРЕКЕТІНЕ АУДАРУ; •- АРНАЙЫ ӘДІСТЕМЕЛЕРМЕН ОҚЫТУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ; •- ЖЫЛДЫҚ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ДАМУ ДЕҢГЕЙІН САЛЫСТЫРУ.

9 слайд

10 слайд
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТҮЗЕТУ ЖҰМЫСТАРЫН ЖҮРГІЗУДІҢ ПРИНЦИПТЕРІ •· БАЛАНЫҢ ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН АНЫҚТАУ; •· ШАРШАП КЕТПЕУІН ҚАДАҒАЛАУ; •· ОҚУ ӘРЕКЕТІН ОЙЫН ТҮРІНДЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ, КЕҢІСТІКТІ БАҒДАРЛАУЫН ДАМЫТУ; •· СЫНЫПТАН ТЫС ТӘРБИЕ САҒАТТАРЫНА ҚАТЫСТЫРУ; •· ОЙЫН ДАҒДЫЛАРЫН ОҚУ ӘРЕКЕТІНЕ АУДАРУ; •· АРНАЙЫ ӘДІСТЕМЕЛЕРМЕН ОҚЫТУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ; •· ЖЫЛДЫҚ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ДАМУ ДЕҢГЕЙІН САЛЫСТЫРУ.

10 слайд

11 слайд
ПДТ БАЛАЛАРДЫ ОҚУҒА ЖӘНЕ ЖАЗУҒА ҮЙРЕТУ АРНАЙЫ ТҮЗЕТУ ЖҰМЫСЫ •БІРІНШІ КЕЗЕҢДЕ – ЕСТУДІҢ ҚАДАҒАЛАУЫМЕН СӨЗДЕН ЖЕКЕШЕ ДЫБЫСТАРДЫ БӨЛШЕКТЕУ ТӘСІЛІМЕН ШЫҒАРАДЫ, БІРАҚ ТА БҰЛ САУАТТЫЛЫҚТЫ ЖАҚСЫ МЕҢГЕРІП КЕТУ ҮШІН КЕРЕКТІ ТАЛДАУ МЕН ЖИНАҚТАУ ДЫБЫСТАРЫНЫҢ ДАҒДЫСЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТПЕЙДІ; •ЕКІНШІ КЕЗЕҢДЕ – СӨЗДЕГІ ДЫБЫСТЫҢ ОНЫҢ ОРНЫН БЕЛГІЛЕЙ БІЛУДІ ҮЙРЕНЕДІ, ДЫБЫСТАРДЫҢ БІРІЗДІЛІГІН ЖӘНЕ СӨЗДЕГІ ОРНАЛАСУ ТӘРТІБІН АНЫҚТАУ. ПДТ –І БАР БАЛАЛАРДЫ ЖАЗУҒА ҮЙРЕТУ КӨПШІЛІК ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕРГЕ АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАНЫҢ ТАРАУЫ БОЙЫНША БЕРІЛГЕН ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫС НЕГІЗІНДЕ ҚҰРАСТЫРЫЛАДЫ.

11 слайд

12 слайд
НӘТИЖЕГЕ ЖЕТУ •ӘР БАЛАНЫҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ, ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ, ЖАС ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН ЕСКЕРУ; • ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫ ДАМЫТУ ЖҰМЫСТАРЫН ДҰРЫС ЖӘНЕ ТИІМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ; • ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУЫ ТЕЖЕЛГЕН БАЛАЛАРДЫҢ ТАНЫМДЫҚ ЖӘНЕ ТҰЛҒАЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ САУАТ АШУҒА, ЖАЗУҒА; • МАТЕМАТИКАҒА, ЕҢБЕККЕ ҮЙРЕТУ; •БІРІНШІ КЕЗЕКТЕ ОҚУҒА ДЕГЕН ЖАҒЫМДЫ ТҮРТКІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ, ЖАҚЫН ЭМОЦИОНАЛДЫ КӨРІНІСТЕРДІ ТУДЫРАТЫН, ОЙ-ӨРІСІН КЕҢЕЙТЕТІН МАТЕРИАЛДЫ АЛУ.

12 слайд