"Табиғи ресурстарды өңдеу технологиясы, орталықтары және дайын өнім түрлері" география пәні
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
Табиғи ресурстарды өңдеу технологиясы, орталықтары және
дайын өнім түрлері & 52
1 слайд
Табиғи ресурстарды өңдеу технологиясы, орталықтары және дайын өнім түрлері & 52
2 слайд
C абақтың мақсаты:
Жергілікті компоненттерді қосымша қамти отырып, табиғи ресурстардың
жекелеген түрлерін өңдеу технологиясының сипаттамасы негізінде дайын
өнім түрлері мен орталықтарды атау.
Мақсатқа жету үшін:
Табиғи ресурстардың жекелеген түрлерінің қалай өңделетінін;
Түрлі табиғи ресурстардан қандай өнімдер алынатынын;
Табиғи ресурстарды қайта өңдеу орталықтары қайда
орналасқанын білуіміз керек .
2 слайд
C абақтың мақсаты: Жергілікті компоненттерді қосымша қамти отырып, табиғи ресурстардың жекелеген түрлерін өңдеу технологиясының сипаттамасы негізінде дайын өнім түрлері мен орталықтарды атау. Мақсатқа жету үшін: Табиғи ресурстардың жекелеген түрлерінің қалай өңделетінін; Түрлі табиғи ресурстардан қандай өнімдер алынатынын; Табиғи ресурстарды қайта өңдеу орталықтары қайда орналасқанын білуіміз керек .
3 слайд
Мұнайды алғашқы өңдеу немесе
тазарту
Мұнайды алғашқы өңдеу
Шикі мұнайды тазартып, мұнай өңдеу
зауыттарында (МӨЗ) қайта өңдеуден
өткізеді. Шикізат бұл жерге құбыр желісі,
теміржол немесе теңіз танкерлері арқылы
жеткізіледі.
МӨЗ-інде алдымен шикізаттан
механикалық қоспалар мен еріген
газдарды бөліп алады, артық тұздар мен
судан тазартады.
Мұнай өңдеу алғашқы және екінші
қайтара өңдеу болып бөлінеді.
Мұнайдың құрамында сұйық, жартылай
қатты, қатты, газ тәрізді күйде, шамамен,
1000-дай зат болады. Оның белгілі бір
қайнау температурасы жоқ. Құрамындағы
кейбір зат тар едәуір төмен температурада
қайнаса, енді бірі жоға ры температурада
қайнайды. Мұнайдағы қайнау
температурасы бірдей заттар
тобы фракция деп аталады.
3 слайд
Мұнайды алғашқы өңдеу немесе тазарту Мұнайды алғашқы өңдеу Шикі мұнайды тазартып, мұнай өңдеу зауыттарында (МӨЗ) қайта өңдеуден өткізеді. Шикізат бұл жерге құбыр желісі, теміржол немесе теңіз танкерлері арқылы жеткізіледі. МӨЗ-інде алдымен шикізаттан механикалық қоспалар мен еріген газдарды бөліп алады, артық тұздар мен судан тазартады. Мұнай өңдеу алғашқы және екінші қайтара өңдеу болып бөлінеді. Мұнайдың құрамында сұйық, жартылай қатты, қатты, газ тәрізді күйде, шамамен, 1000-дай зат болады. Оның белгілі бір қайнау температурасы жоқ. Құрамындағы кейбір зат тар едәуір төмен температурада қайнаса, енді бірі жоға ры температурада қайнайды. Мұнайдағы қайнау температурасы бірдей заттар тобы фракция деп аталады.
4 слайд
4 слайд
5 слайд
6 фракцияны бөліп алу керек:
Газ (қайнау нүктесі 40°С-қа дейін).
Негізгі компоненттері: метан,
пропан және бутан. Жанармай
ретінде түрлі пластмасса
өндірісінде қолданылады.
Бензин (40–180°С). Олардан
авиациялық және автомобиль
бензинін алады.
Жермай (керосиндер) (180–
270°С). Зымыран жанармайы
ретінде қолданылады.
Соляр майы (270–360°С).
Майлайтын майлар мен дизель
жанармайын алуға арналған
шикізат.
Мазут (360–550°С). Майлайтын
және минералдық майлар, вазелин,
парафин алу үшін қолданылады.
Асфальт (550°С-тан жоғары). Бұл
фракцияға қалған жартылай қатты
және қатты материалдар кіреді.
5 слайд
6 фракцияны бөліп алу керек: Газ (қайнау нүктесі 40°С-қа дейін). Негізгі компоненттері: метан, пропан және бутан. Жанармай ретінде түрлі пластмасса өндірісінде қолданылады. Бензин (40–180°С). Олардан авиациялық және автомобиль бензинін алады. Жермай (керосиндер) (180– 270°С). Зымыран жанармайы ретінде қолданылады. Соляр майы (270–360°С). Майлайтын майлар мен дизель жанармайын алуға арналған шикізат. Мазут (360–550°С). Майлайтын және минералдық майлар, вазелин, парафин алу үшін қолданылады. Асфальт (550°С-тан жоғары). Бұл фракцияға қалған жартылай қатты және қатты материалдар кіреді.
6 слайд
6 слайд
7 слайд
Пайдалы кен қазбаларын қайта өңдеу
Пайдалы кен қазбаларына темір кені мен түсті металдар кені жатады. Мыс өндіру үшін ең
алдымен мыс колчеданы, алюминий өндірісі үшін бокситтер, қорғасын үшін қорғасын рудасы,
мырыш өндірісі үшін мырышты қоспа қолданылады. Құрамында бір мезетте бірнеше металл
болатын кендер де бар, мысалы, мыс, мырыш, қорғасын, қалайы және т.б. Мұндай
кендерді полиметалл кендері деп атайды.
Темір мен оның қорытпаларын қара металл ; мыс, алюминий, қорғасын, мырыш, қалайы және
басқа да кейбір металдар – түсті металдар деп аталады.
Металл алумен айналысатын өнеркәсіп саласы металлургия деп аталады. Металл алу және
өндіру тәсілдерінің реттілігі металлургиялық үдеріс делінеді.
Металлургиялық үдерістерге кен шығарудан бастап металл құймасын алуға дейінгі барлық
түрлендіру тізбегін жатқызуға болады:
7 слайд
Пайдалы кен қазбаларын қайта өңдеу Пайдалы кен қазбаларына темір кені мен түсті металдар кені жатады. Мыс өндіру үшін ең алдымен мыс колчеданы, алюминий өндірісі үшін бокситтер, қорғасын үшін қорғасын рудасы, мырыш өндірісі үшін мырышты қоспа қолданылады. Құрамында бір мезетте бірнеше металл болатын кендер де бар, мысалы, мыс, мырыш, қорғасын, қалайы және т.б. Мұндай кендерді полиметалл кендері деп атайды. Темір мен оның қорытпаларын қара металл ; мыс, алюминий, қорғасын, мырыш, қалайы және басқа да кейбір металдар – түсті металдар деп аталады. Металл алумен айналысатын өнеркәсіп саласы металлургия деп аталады. Металл алу және өндіру тәсілдерінің реттілігі металлургиялық үдеріс делінеді. Металлургиялық үдерістерге кен шығарудан бастап металл құймасын алуға дейінгі барлық түрлендіру тізбегін жатқызуға болады:
8 слайд
Темір кені қара металлургия өнеркәсібін дамыту үшін дүниежүзінің
50 елінде өндіріледі. Оны өндіруде Қытай, Бразилия, Аустралия,
Ресей, Үндістан елдері көшбасшы болып тұр.
Ірі өндірушілер – Қытай, Жапония, АҚШ, Ресей, Германия. Басты
экспорттаушы елдер: ЕО елдері, Жапония, ТМД елдері.
Қазақстанның түсті металлургиясының ірі орталықтары Шығыс
Қазақстан, Алматы, Оңтүстік Қазақстан, Қарағанды, Қостанай,
Павлодар облыстарында орналасқан.
Мыс қорытуда Чили, АҚШ, Индонезия, Ресей, Канада көш бастап
келеді. «Мыс белдеуі» деп аталатын мыс өнеркәсібінің ірі аудандары
ның бірі – Орталық Африкада орналасқан. Негізгі алюминий
өндірушілер: Қытай, Ресей, Канада, АҚШ, Аустралия, Бразилия,
Норвегия. Қалайы өндіруде Қытай, Индонезия Перу, Бразилия,
Боливия, Малайзия көшбасшы болып отыр. Қорғасын мен
мырыштың ірі өндірушілері – АҚШ, Жапония, Канада, Аустралия,
Бразилия.
8 слайд
Темір кені қара металлургия өнеркәсібін дамыту үшін дүниежүзінің 50 елінде өндіріледі. Оны өндіруде Қытай, Бразилия, Аустралия, Ресей, Үндістан елдері көшбасшы болып тұр. Ірі өндірушілер – Қытай, Жапония, АҚШ, Ресей, Германия. Басты экспорттаушы елдер: ЕО елдері, Жапония, ТМД елдері. Қазақстанның түсті металлургиясының ірі орталықтары Шығыс Қазақстан, Алматы, Оңтүстік Қазақстан, Қарағанды, Қостанай, Павлодар облыстарында орналасқан. Мыс қорытуда Чили, АҚШ, Индонезия, Ресей, Канада көш бастап келеді. «Мыс белдеуі» деп аталатын мыс өнеркәсібінің ірі аудандары ның бірі – Орталық Африкада орналасқан. Негізгі алюминий өндірушілер: Қытай, Ресей, Канада, АҚШ, Аустралия, Бразилия, Норвегия. Қалайы өндіруде Қытай, Индонезия Перу, Бразилия, Боливия, Малайзия көшбасшы болып отыр. Қорғасын мен мырыштың ірі өндірушілері – АҚШ, Жапония, Канада, Аустралия, Бразилия.
9 слайд
Табиғи ресурстарды өңдеу орталықтарын
сипаттау жоспары
Экономикалық географияны бұдан әрі оқу
барысында сендер түрлі экономикалық
орталықтар мен салаларға сипаттама беретін
боласыңдар. Бұл параграфта авторлар табиғи
ресурстарды өңдеу орталықтарына сипаттама
берудің жалпыланған жоспарын ұсынады:
белгілі бір табиғат ресурстарын өңдейтін
саланың атауы мен мәні;
өңдеудің негізгі технологиялық кезеңдері;
өңдеуден алынатын негізгі және қосалқы
өнім;саланы орналастыру түрткіжайттары;
дайын өнімді өндіру бойынша көшбасшы –
Қазақстан аймақтары мен мемлекеттер.
9 слайд
Табиғи ресурстарды өңдеу орталықтарын сипаттау жоспары Экономикалық географияны бұдан әрі оқу барысында сендер түрлі экономикалық орталықтар мен салаларға сипаттама беретін боласыңдар. Бұл параграфта авторлар табиғи ресурстарды өңдеу орталықтарына сипаттама берудің жалпыланған жоспарын ұсынады: белгілі бір табиғат ресурстарын өңдейтін саланың атауы мен мәні; өңдеудің негізгі технологиялық кезеңдері; өңдеуден алынатын негізгі және қосалқы өнім;саланы орналастыру түрткіжайттары; дайын өнімді өндіру бойынша көшбасшы – Қазақстан аймақтары мен мемлекеттер.
10 слайд
Ойыңды тұжырымда
Табиғи ресурстар түрлерін өңдеу технологиялары аумақтың табиғи-ресурстық
әлеуетін ашып көрсетуге қалай себепші болады? Жауаптарыңды мысал келтіре
отырып дәлелдеңдер.
Шикізат өңдеу кәсіпорындарын шикізат қорлары таусылған жағдайда қалай
пайдалануға болады? Жауаптарыңды мысал келтіре отырып дәлелдеңдер.
Параграфта айтылған шикізат өңдеу орталықтарын орналастыру
түрткіжайттарының тізімін жасаңдар.
Табиғи ресурстарды өңдеу орталықтарын орналастыруда қандай түрткіжайт
бәрінен де маңызды болып табылады? Жауаптарыңды мысал келтіре отырып
дәлелдеңдер.
Үйге тапсырма: & 5 5-57 оқу
10 слайд
Ойыңды тұжырымда Табиғи ресурстар түрлерін өңдеу технологиялары аумақтың табиғи-ресурстық әлеуетін ашып көрсетуге қалай себепші болады? Жауаптарыңды мысал келтіре отырып дәлелдеңдер. Шикізат өңдеу кәсіпорындарын шикізат қорлары таусылған жағдайда қалай пайдалануға болады? Жауаптарыңды мысал келтіре отырып дәлелдеңдер. Параграфта айтылған шикізат өңдеу орталықтарын орналастыру түрткіжайттарының тізімін жасаңдар. Табиғи ресурстарды өңдеу орталықтарын орналастыруда қандай түрткіжайт бәрінен де маңызды болып табылады? Жауаптарыңды мысал келтіре отырып дәлелдеңдер. Үйге тапсырма: & 5 5-57 оқу
11 слайд
Кері Байланыс
Не білдім
Не түсіндім?
Не білгім келеді
11 слайд
Кері Байланыс Не білдім Не түсіндім? Не білгім келеді