5-сынып Қазақ әдебиеті пәнінен 1-тоқсан бойынша ҚМЖ

Бөлім:

1-бөлім. Таза, мінсіз асыл сөз

Педагогтің аты-жөні

Кумисбаева Э.Е.

Күні:

3.09.2024

Сынып: 5 «Б,В»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

1.Халық ауыз әдебиеті. Ертегілер. «Керқұла атты Кендебай» ертегісі.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау;

Сабақтың мақсаты

- әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттайды.

Құндылық

«Керқұла атты Кендебай» ертегісі арқылы басқалармен қарым-қатынаста адал әрі әділ болуға және еңбексүйгіштік пен өзін-өзі жетілдіруге деген ұмтылысын қалыптастыру;

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

-Балалар, сендер ертегіні жақсы көресіңдер ме?

Ертегі-бұл ерекше жанр...

М.Әуезов қазақ ертегілерін мазмұны жағынан үшке бөледі:

Ертегілер мынандай жанрларға бөлінеді:

Қиял - ғажайып;

Хайуанаттар туралы;

Шыншыл ертегі;

Сабақ тақырыбымен, оқу мақсатымен таныстыру

Оқушылар өздерінің ертегі жайлы түсініктерімен,білетін ертегілерімен бөліседі

Дескриптор

-ертегі жайлы айтады,

-ЕРТЕГІ ТҮРЛЕРІН АНЫҚТАЙДЫ

ҚБ

Оқулық

Сабақтың ортасы

«Керқұла атты Кендебай» ертегісін оқыңыз.

Сөздікпен жұмыс:

• 1. Алты айдың ішінде алты кез болды. (Кез – 71 см-ге тең ұзындық өлшемі).

• 2. Ернім жалақ, басым таз болды. (Жалақ ерін жел қақты боп кеберсіген жара).

• 3. Құндыз жүнді арғымақ құлын туады. (Құндыз- салмағы 10 кг-дай өзен-көлде тіршілік ететін терісі бағалы аң).

• 4. Зынданның аузы құлыптауы. (Зындан – тұтқынға түскен адамдарды жазалау үшін жер астынан қазылған терең ор, апан).

• 5. Батпан – салмақ өлшемі. Бір батпанда 200-300 грамм ауырлық бар.

1-тапсырма Қате  орналасқан  жоспар атауларын  ретімен  орналастыр:

1.     Кендебай  мен жетім бала.

2.     Керқұланың  тағдыры.

3.     Кендебайдың  дүниеге  келуі.

4.     Хан  бұйрығы.

5.     Баланың ата-анасымен  қауышуы.

6.     Кендебайдың  бұйрықты  орындауы.

7.     Кендебайдың аралға баруы.

8.     Кендебайдың  биені  күзетуі.

9.     Кендебай мен ханның бір-біріне  қойған  шарттары.

10.    Керқұла атты  Кендебай   батырдың елі.

Өзіңді тексер

1.     Кендебайдың  дүниеге  келуі.

2.      Керқұланың  тағдыры.

3.      Кендебай  мен жетім бала.

4.      Керқұла атқа тіл бітуі

5.      Кендебайдың аралға баруы.

6.   Кендебайдың  биені  күзетуі.

7     Ханның бұйрығы.

8 Кендебайдың  бұйрықты  орындауы.

9 Баланың ата-анасымен  қауышуы.

10 Керқұла атты  Кендебай   батырдың елі.

«Керқұла атты Кендебай» ертегісі.н оқиды.

Мағынасы түсініксіз,күрделі сөздерді анықтайды, олардың мағынасын ашады.

Қате  орналасқан  жоспар атауларын  ретімен  орналастырады:

ҚБ

Дескриптор

жоспар атауларын  ретімен  орналастырады

Сабақтың соңы

Рефлексия «БББ»

Үйге тапсырма: оқу

Сабаққа кері байланыс бередіҮй тапсырмасын жазып алады

Қиял - ғажайып ертегілерінің оқиғасы қиялға, фантазияға құралған, өмірде болмайтын нәрселер туралы баяндалады баяндалады. Олар жеті басты жыланмен, жалғыз көзді дәумен, жалмауыз кемпір, мыстан кемпір, небір құбыжықтармен күрес үстінде бар асыл қасиеттерімен көрінеді. Олар көкке ұшады, жер астына түседі, теңіздерден өтеді, азабы мол қиын - қыстау оқиғаларда ақыл, айла - тәсілін асырып, жеңіп шығады. Бұл ертегілерді оқи отырып жаманнан жиреніп, жақсыдан үйренуге тырысады. Мысалы: «Алтын сақа», «Ер Төстік», «Алтын балық» т. б. Кейіпкерлері: жалмауыз, жезтырнақ, мыстан кемпір.

Ата - бабамыз төрт түлік малды қадірлеп, пір тұтқан. Балаларға ең жақын ертегілер хайуанаттар туралы ертегілер. Хайуанаттар туралы ертегілердің кейіпкерлері аң, құс, үй жануарлары болады. Алайда олар адамға тән қасиеттер, әрекеттер иесі болып суреттеледі де сол арқылы сұм - қиянатшыл, арамза, қу мінез қылықтар әшкереленеді, еңбексүйгіштігі, батылдығы, адалдығы суреттеледі.

Шыншыл ертегілер халық өмірін, тұрмысын шындық тұрғыдан бейнелейді. Атқа мінерлердің іс - әрекеттерін әшкерелейді. Ертегілердің тілі көркем, қарапайым, түсінікті жеңіл келеді. Сендер құрметті жас достар, ертегінің осылай тілі арқылы халықтың өз өмірлерін жақсарту жолындағы арман - тілектерін, тамаша қиялдарын біліммен қоса өздерінде солай қиялдауға, армандауға үйренесіңдер. Ертегінің көркем де, жеңіл тіл сендердің қиялдарыңа қанат бітіріп, арманды ақиқататады, қайратты істерге құлшындырады. Шешен сөйлеуге, өз ойларыңда әдемі баяндауға үйретеді. Тіл құдіреті сені небір құпия сырлар әлеміне жетелейді, көзіңді ашып, кереметтерді танытады. Халық ертегілерін сүйе біл, сүйсіне оқы, одан тіл үйрен, мәнін, мазмұнын аңғар!

Жақсы қасиеттерін бойға сіңір! Ертегі саған өмір бойы адал серік бола алады.

Бөлім:

1-бөлім. Таза, мінсіз асыл сөз

Педагогтің аты-жөні

Кумисбаева Э.Е.

Күні:

5.09.2024

Сынып: 5 «Б,В»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

2.«Керқұла атты Кендебай» ертегісі. Кендебайдың ерліктері

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу;

Сабақтың мақсаты

-шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашады

Құндылық

«Керқұла атты Кендебай» ертегісі арқылы басқалармен қарым-қатынаста адал әрі әділ болуға және еңбексүйгіштік пен өзін-өзі жетілдіруге деген ұмтылысын қалыптастыру;

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Оқушылармен амандасу. Түгелдеу.

Сұрақ- жауап:

-Балалар, ертегілер қалай басталатын еді?

-Иә, "Кендебай" ертегісі де осылай басталады екен. (шамалы бастап беру)

Сабақтың тақырыбымен,оқу мақсатымен таныстыру

Сұрақтарға жауап береді

ҚБ

https://bilimland.kz/kk/courses/audiochrestomathy/5-

Сабақтың ортасы

1-тапсырма

Кендебай бойындағы адами қасиеттерді жинақтап, кластер құрыңыз.

2-тапсырма
Кейіпкер сөздерін сәйкестендіріңіз

е құл

3-тапсырма

«Кендебай» деген сөзден басталатын 5 сөйлем жазыңыз.

1. Кендебай ел- жұртқа қайырымды болған.

2. Кендебай алыс бір жерге барып, аң аулады.

3. Кендебай баланы жұбатты.

4. Кендебай мал бағып жүреді. 

5. Кендебай елдің малын айдап келіп, иелеріне табыс етеді

ндайды

Кендебай бойындағы адами қасиеттерді жинақтап, кластер құрастырады

Кейіпкер сөздерін сәйкестендіреді.

Өзіңді тексер:

«Кендебай» деген сөзден басталатын 5 сөйлем жазады, өз жұмыстарымен таныстырады.

Дескриптор

-адами қасиеттерді анықтайды

ҚБ

Дескриптор

-дұрыс жауаптарды анықтайды

Дескриптор

-5 сөйлем жазады

Сабақтың соңы

«3-2-1»

• Бүгінгі сабақтан алған 3 маңызды ақпарат;

• Бүгінгі сабақта қиындық тудырған 2 аспекті;

• Бүгінгі сабақта ұнаған 1 іс-әрекет.

Үйге тапсырма: оқу

Сабаққа кері байланыс береді

Үй тапсырмасын жазып алады.

ҚБ

ФБ

1-10

Бөлім:

1-бөлім. Таза, мінсіз асыл сөз

Педагогтің аты-жөні

Кумисбаева Э.Е.

Күні:

10.09.2024

Сынып: 5 «Б,В»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

3.«Керқұла атты Кендебай» ертегісі. «Керқұла атты Кендебай» ертегісінің құрылымдық сипаты

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.2.1.1 әдеби шығармадағы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу;

Сабақтың мақсаты

Әдеби шығармадағы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табады.

Құндылық

«Керқұла атты Кендебай» ертегісі арқылы басқалармен қарым-қатынаста адал әрі әділ болуға және еңбексүйгіштік пен өзін-өзі жетілдіруге деген ұмтылысын қалыптастыру;

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу

Сұрақ-жауап

• Wordwollпрограммасы арқылы сұрақтар, тест тапсырмаларын орындайды.

Кендебайды тартып жатқан соның лебі екен. Кендебай алты құлаш алмас қылышын көлденең ұстай қояды.

Сабақтың тақырыбын, оқу мақсатын таныстыру

Сұрақтарға жауап береді

Үй тапсырмасын айтады

ҚБ

Дескриптор

-сұрақтарға жауап береді

Сабақтың ортасы

1-тапсырма

Ертегінің композициялық құрылымына талдау жасайық

• Оқиғаның басталуы..................

• Оқиғаның дамуы........................

• Оқиғаның шиеленісуі................

• Оқиғаның шарықтау шегі.........

• Оқиғаның соңы..........................

2-тапсырма Кендебай мен қойшы баланың диалогін оқыңыз.

-Кендебай орнында сіз болсаңыз, қойшы балаға қандай жақсылық жасар едіңіз?

3-тапсырма Венн диаграммасымен жұмыс
Кендебай мен бай балаларын салыстырту

(ертегіден үзінді тыңдайық)

4-тапсырма Берілген ертегіні оқи отырып, Кендебайдың ерлігін суреттейтін абзацтарын табыңдар.

Кейіпкердің ең маңызды 3 әрекетін жазу. Кестені толтыру. (Кендебай және Керқұла бейнелері)

Кесте толтырыңыз

Ертегінің композициялық құрылымына талдау жасайды

Өзіңді тексер:

1.Кендебайдың дүниеге келуі

2. Кендебайдың көкжалды өлтріп, құлынды құтқаруы

3.Құдынды бағып-қағып өсіруі.Елге қамқорлық жасауы

4.Жетім баламен кездесуі

5.Баланың-атаөанасын құтқаруы, елге аман-есен оралуы

Берілген ертегіні оқи отырып, Кендебайдың ерлігін суреттейтін абзацтарын табады..

Кейіпкердің ең маңызды 3 әрекетін жазады. Кестені толтырады.

Дескриптор

-оқиғаның басталуы,дамуын анықтайды;

- оқиғаның шиеленісуін анықтайды;

- оқиғаның шарықтау шегін, соңын анықтайды.

Дескриптор:

-Кестені толтырады

-Кейіпкерлердің портретін ертегіден табады;

-ең маңызды 3 ақпарат келтіреді;

Сабақтың соңы

«Рефлексиялық шеңбер»

Оқушылар шеңберге тұрып, төмендегі сұрақтарға жауап береді.

• Сабақ барысында көңіл-күйіңіз қандай болды? Неліктен?

• Сабақта қандай қиындықтар туындады?

Үйге тапсырма:

Сабаққа кері байланыс береді

ҚБ

ФБ

1-10

Бөлім:

1-бөлім. Таза, мінсіз асыл сөз

Педагогтің аты-жөні

Кумисбаева Э.Е.

Күні:

12.09.2024

Сынып: 5 «Б,В»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

4.«Керқұла атты Кендебай» ертегісі. «Керқұла атты Кендебай» ертегісінің көркемдік ерекшелігі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.2.3.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау;

Сабақтың мақсаты

тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының мағынасын анықтайды

Құндылық

«Керқұла атты Кендебай» ертегісі арқылы басқалармен қарым-қатынаста адал әрі әділ болуға және еңбексүйгіштік пен өзін-өзі жетілдіруге деген ұмтылысын қалыптастыру;

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурс-тар

Сабақтың басы

Оқушылармен амандасу, түгелдеу

Үй тапсырмасын сұрау

Сұрақ-жауап

• Қиял-ғажайып ертегілердің оқиғасында не баяндалады?

• Кейіпкерлері кімдер?

• Қиял-ғажайып ертегілер нені танытады?

• Қандай қиял-ғажайып ертегілерді білесіңдер?

-

Сабақтың тақырыбымен, оқу мақсатымен таныстырамын

Қиял-ғажайып ертегілердің оқиғасы қиялға, фантазияға құрылады, өмірде болмайтын нәрселер туралы баяндалады.

Кейіпкерлері қиялдан туған жалмауыз, жезтырнақ, мыстан кемпір, алып дәу және солармен күрескен батырлар болып келеді.

Қиял-ғажайып ертегілері адамдардың арманы мен қиялын танытады, болашаққа деген сенімін білдіреді.

• Қиял ғажайып ертегілер: «Ер Төстік», «Керқұла атты Кендебай», «Ыста тас», «Алтын сақа», «Тас болған шаһар».

Дескриптор

-сұрақтарға жауап береді

ҚБ

ФБ

Сабақтың ортасы

Теориялық жұмыс

1-тапсырма

Шығарманың тақырыбы мен идеясын

табыңдар

Білгенің жөн!

2-тапсырма

Ертегіден көркемдегіш құралдарды тауып көрейік

Көркем шығармадағы айтылатын ойды идея дейміз. Көркем шығармадағы адамдардың көркем бейнесін кейіпкер дейміз.

Ертегіден көркемдегіш құралдарды табады

Дескриптор

- Шығарманың тақырыбын анықтайды

-идеясын табады

-тәрбиелік мәнін анықтайды

Дескриптор

- көркемдегіш құралдарды анықтайды

Сабақтың соңы

Рефлексия

«ҚҚҚ»

Үйге тапсырма

Сабаққа кері байланыс береді

Балдық жүйемен бағаланады

Жанр (французша genre, латынша generіs — түр, тек) — өнердің барлық түрлерінде тарихи қалыптасқан іштей жіктелім жүйесі.

Фабула (лат.Fabula — аңыз, әңгіме, ертегі, мысал) — көркем шығармада суреттелген окиғаны рет-ретімен жүйелеу.

Сюжет (фр.sujet - зат) - өзара жалғасқан оқиғалардың тізбегі, біртұтас желісі.

Образ, көркем образ - шындықтытанып-білуде әдебиет пен өнерге тән ерекше эстетикалық категория

Жанр - әдеби шығармалардың жеке түрлері көркем әдебиеттің салалары. Көркем әдебиет – арнасы кең көп салалы өнер. Әдебиет туындыларының құрылыс-қалпы мағыналық сыйымдылығы көркемдік- сипат- белгілері әр алуан бола береді.Сондықтан әдеби шығармалардың жүйесін тауып жіктеп- топтауға түр-түрге бөлу үлкен мән береді. Орныққан жүйе бойынша әдеби шығармалар негізінен 3 топқа бөлініп жіктеледі: эпостық жанр, лирикалық жанр, драмалық жанр.Бұлар әдебиеттің 3 үлкен саласы 3 тармағы.

Эпостық жанр. Мұнда өмір шындығы негізінен уақиғаны баяндау арқылы көрсетеді. Уақиғалар кейіпкерлердің іс- әрекеттері өмірдегі болатын обьективті болмыс қалпында алынып, бейнеленеді,жазушы тек баяндап жеткізуші ретінде көрінеді.Бұл жанрдың шығу тегі ауызша поэзиядағы халықтық жыр эпостық поэмадан басталады.Жазба әдебиетінде эпостық жанрдың роман, повесть, әңгіме сияқты түрлері және сюжетті поэманың жаңа түрі пайда болды.

Лирикалық жанр. Мұнда өмір шындығы адамның әр түрлі құбылыстарды жәй- жағдайларды қалай қабылдап –көрсететінін бейнелеу,оның ой-сезімін алған әсерін суреттеу арқылы көрсетіледі.Лириканың басты сипаты ақынның тұлғасын бейнелеген Өмір құбылыстарын соның көңіл- күйі ой- сезімі тұрғысынан қарап білеміз. Орыс әдебиетінде кең тараған лирикалық шығармалардан элегия, эпиграмма, ода,толғаныс секілді түрлерін атауға болады.Қазіргі поэзияда лирикалық шығармаларды топтап жіктегенде, саяси – әлеуметтік лирика, көңіл-күй лирикасы, табиғат лирикасы т.б

Драмалық жанрдың ерекшелігі – мұнда уақиғаны баяндау да, болған жағдайды адамның қабылдап сезінуі арқылы көрсету де бар. Шығармаға арқау болатын- өмірлік,тартыс,уақиға, ал уақиғаның барысы қалай дамитыны кейіпкерлердің сөйлеген сөзінен аңғарылады. Бұл жанрдың негізгі түрлері трагедия,комедия, драма ерте дәуірде қалыптасып театр өнерінің дамуына байланысты кейін жаңа сипат белгілермен толықты.Осы 3 салаға жататын әр жанрдың түр-түрлерін де поэма мен романды немесе трагедияны жанр деп аталады.

Ертегіден мысал

Теңеу

Метафора

Әсірелеу

Төбелері көкке жетіпті

Ай сайын емес, күн сайын өсіпті

Арыстандай көкжал бөрі

Сағат сайын емес, минут сайын өсіпті

Қуса жетіп, қашса құтылатын, аузымен құс тістеген

Асқар таудай әкең

Көзінің жасын көл қылып

Құстай ұшып

Айлық жерді алты-ақ аттайды

Алтын құйрықты, құндыз

үнді құлын

Арыстанның апандай аузы

Мойындары ырғайдай, сирақтары шидей

Бөлім:

1-бөлім. Таза, мінсіз асыл сөз

Педагогтің аты-жөні

Кумисбаева Э.Е.

Күні:

17.09.2024

Сынып: 5 «Б,В»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

5.«Керқұла атты Кендебай» ертегісі. Керқұла атты Кендебай» ертегісінің маңызы.

БЖБ-1

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.3.2.1 кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау;

Сабақтың мақсаты

кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырады

Құндылық

Кейіпкерлердің бейнесі арқылы басқалармен қарым-қатынаста адал әрі әділ болуға және еңбексүйгіштік пен өзін-өзі жетілдіруге деген ұмтылысын қалыптастыру;

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Қобдишадағы құпия” әдісі . Интербелсенді тақтадан  қобдишадан шыққан суреттер көрсетіледі. 

1. Кендебай            

 2. Арыстан             

3. Жетібасты  дәу       

4. Хан                                  

5.  Керқұла                            

6. Жалмауыз кемпір

7. Қылыш

8  Алтын құйрықты , құндыз жүнді құлын     

9 Құс   

• «Керқұла атты Кендебай» ертегісін қандай ертегілер  қатарына жатқызамыз?

• Бұл  суреттердің ішінен басты кейіпкерді атаңыз.

• Ертегі немен аяқталады?

Оқушылар «Қобдишадағы құпия” әдісі . Интербелсенді тақтадан  қобдишадан шыққан суреттерге қарап кейіпкерлерді ажыратады, сұрақтарға жауап береді.

Дескриптор

Суреттерден кейіпкерлерді ажырата алады-1

Сұрақтарға жауап береді-2

Ертегінің желісін баяндап береді-3

-Суреттерден кейіпкерлерді ажыратады-1

-Сұрақтарға жауап береді-2

Ертегінің желісін баяндап бере алады-3

Қалыптастырушы бағалау:   «Өзіме хат» деп аталатын байланыс арқылы оқушы бүгінгі сабақ туралы толық ойын жазады. Сабақ соңында оқылады.

Сабақтың ортасы

2- тапсырма  «Атмосфера орнату» тәсілі . Абстрактілі ойлау дағдыларын қолдануды талап ететін ауқымды ашық сұрақ немесе проблеманы шешуге арналған тапсырманы қолдана отырып, сабақта атмосфера орнатыңыз.

1. Кендебайдың алты құлаш  қылышын шынайы өмірдегі өлшеммен  қалай түсіндірсем?

2. Жоғалып кеткен құлынның ертегіде құлыншақ болып қала беруі не себептен ?

3. Ертегіде уақыт өлшемі неге өзгеше сипатталады?

4. Ертегідегі уақыт тоқтап қалу, қартаймау  дегенді шынайы өмірде бар ма?

5.  Жақсылыққа жамандық жасауға бола ма? Кендебай бойындағы қасиеттерді қалай бағаласам ?

БЖБ тапсырмасы

Оқушылар мультфильмдегі негізгі ойды өзара талқылайды. Ойландырып жүрген сұрақтарға өздігімен жауап іздейді.Жақсылық пен жамандықтың себебін анықтайды. Кейіпкерлердің қасиеттерін айтады.

БЖБ тапсырмасын орындайды

Дескриптор

-Мультфильмдегі негізгі ойды өзара талқылайды-1

- Ойландырып жүрген сұрақтарға өзі жауап іздейді-2

- Жақсылық пен жамандықтың себебін анықтайды-3

-Кейіпкерлердің қасиеттерін айтады-4

Қалыптастырушы бағалау: «Мадақтау сэндвичі»

1.Позитивті комментарий, не ұнады;

2.Сындарлы сын, нені жақсарту керек?;

3.Келешекке арналған комментарий: маған ұнады, бірақ келесі жолы...

Сабақтың соңы

Үйге тапсырма

«Егер ..., онда не болар еді?» 

    «Егер мен қиял - ғажайыптар әлемінде өмір сүрген Кендебай болсам ..., онда ертегі қалай аяқталар еді? тақырыбына әңгіме  жазайық.

Сабаққа кері байланыс береді

Бағалау балдық жүйемен бағаланады.

Бөлім:

1-бөлім. Таза, мінсіз асыл сөз

Педагогтің аты-жөні

Кумисбаева Э.Е.

Күні:

19.09.2024

Сынып: 5 «В»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

6.«Қобыланды батыр» жыры. Алғашқы сын

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау;

Сабақтың мақсаты

-шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттайды;

Құндылық

«.«Қобыланды батыр» жыры арқылы басқалармен қарым-қатынаста адал әрі әділ болуға және еңбексүйгіштік пен өзін-өзі жетілдіруге деген ұмтылысын қалыптастыру;

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру кезеңі

а) Сәлемдесу,

ә) білім алушыларды түгендеу,

б білім алушылардың назарын сабаққа аудару

в) сабақтың мақсатымен таныстыру

Сыныпқа психологиялық ахуал туғызу. «Менің бүгінгі жаңалығым ... ». Бір – біріне жаңалық айтады, жылы лебіздерін білдіреді.

Білім алушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. Батырлар жыры әдебиеттің қай түріне жатады? Жазба әдебиет

2. Қандай батырларды білесіңдер? Бәйдібек, Қамбар,Алпамыс

3. Батырлар жырының эпостық жырдан айырмашылықтары қандай? Батырдың өмірі ерлігі

Оқу құралдарын дайындайды, нұсқаулықты орындауға белсенділік танытады. Жағымды жұмыс ортасы құрылады. Оқушылар өз пікірлерін дәлелмен жеткізеді

Дескриптор

-сұрақтарға жауап береді

- өз пікірлерін дәлелмен жеткізеді

Сабақтың ортасы

«Қобыланды батыр» жыры – қазақ халқының ең көлемді батырлар жырының бірі.

Жырдың негізгі тақырыбы- жері мен елін сыртқы жаудан қорғау, осы жолда ерлік көрсеткен ер- азаматтардың батырлық істерін көрсету.

«Қобыланды батыр» жырының ең көне түрі бізге жетпеген. Өйткені жырды жырлаған ақын, жырау, жыршылар өзі өмір сүрген дәуір тұрғысынан толықтырып, өңдеп отырған. Сондықтан «Қобыланды батыр» жырының бірнеше нұсқасы бар. Аталған жырды Марабай жырау, Мергенбай жырау, Біржан Толымбайұлы, Мұрын Сеңгірбайұлы сынды жыршы- ақындар жырлаған.

№1- тапсырма. Дәптермен жұмыс жалпысыныптық жұмыс. Мұғалімнің түсіндіруі бойынша жыр туралы анықтаманы жазу

Хронологиялық кесте

Дамыту тапсырмалары. https://www.youtube.com/watch?v=_pOgd96qfpc

№2 -тапсырма.

Топтық жұмыс. Оқушылар топта талқылап, жинақтаған ойлары мен жасаған болжамдары бойынша кестені толтырады.

№3- тапсырма.

Топтық жұмыс. Ретімен жырдың мазмұнын баяндайды.

Жырдың композициялық құрылымына талдау жасайды:

Оқиғаның басталуы..................

Оқиғаның дамуы........................

Оқиғаның шиеленісуі................

Оқиғаның шарықтау шегі.........

Оқиғаның соңы..........................

Оқушылар жыр туралы анықтаманы дәптерге жазады

Анықтама бұрышын тыңдайды

Оқушылар жырдың

мазмұнын ашатын қысқа сюжеттік жоспар құрайды. Жырдың тақырыбы

мен идеясына талдау жасайды.

Өзіңді тексер

1.Батырлық, ел қорғау

2. Елді қорғау жолында асқан ерлік көрсеткен батырлардың ерлік істерін мадақтау.

3.Батыр туса-ел ырысы,

Жаңбыр жауса-жер ырысы.

4.Отанын, туған жерін сүюге, халқын құрметтеуге, тарихын, елін, әдебиетін, өнерін қадірлеп, дәріптеуге үйрету. Қобыланды бейнесі арқылы патриоттық сезімді ояту, батырлыққа, өжеттілікке тәрбиелейді.

Оқушылар жырдың мазмұнын баяндайды.

Дескриптор:

-Жырдың

мазмұнын ашатын қысқа сюжеттік жоспар құрайды;

-Жырдың тақырыбы

мен идеясына талдау жасайды.

Дескриптор

-композиция-лық құрылымын анықтайды

Сабақтың соңы

«Білім қоржыны» 
Оқушылар сөйлемді жалғастырулары керек: 

-Маған сабақ өте қызықты болды...

-Мен сабақты жақсы түсіндім...

-Тақырып бойынша іздену қажет...

Бөлім:

1-бөлім. Таза, мінсіз асыл сөз

Педагогтің аты-жөні

Кумисбаева Э.Е.

Күні:

24.09.2024

Сынып: 5 «Б,В»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

7.«Қобыланды батыр» жыры. Кейіпкерлер бейнесі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау;

5.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу;

Сабақтың мақсаты

- әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтайды;

- көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашады

Құндылық

Кейіпкерлер бейнесі арқылы басқалармен қарым-қатынаста адал әрі әділ болуға және еңбексүйгіштік пен өзін-өзі жетілдіруге деген ұмтылысын қалыптастыру;

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Оқушыларды түгелдеу

Сұрақ- жауап:

1. Батырлық туралы жырларда не туралы бейнеленеді? Батырлық

2. Қазақтың батырлары қазақ елінің қандай ұлдары? Ең ардақты

3. Жырлар қандай сөзбен айтылады? Көркем сөзбен

Үй тапсырмасын сұрау

Сұрақтар: «Дұрыс/бұрыс»

1.Батырдың кеудеге киетін киімі /бөрік/

2.Батырдың бас киімі /дулыға/

3.Алыстан түйрейтін қару /найза/

4.Өткір ,үлкен, пышақ /қанжар/

5.Қобыландының руы /қыпшақ/

6.Қаһарман- өжет адам /қорқақ/

7. Қобыландының ғашық жары /Құртқа/

8. Қобыландының Найман руынан шыққан досы /Қараман/

9. Қобыландының анасы /Аналық/

10. Сексен жасқа келген Қыпшақ руының байы /Тоқтарбай/

11. Қобыландының қарындасы /Қарлыға/

Оқу құралдарын дайындайды, нұсқаулықты орындауға белсенділік танытады. Жағымды жұмыс ортасы құрылады. Оқушылар өз пікірлерін дәлелмен жеткізеді

Оқушылар асық иіріп, асықтың түсуіне қарай ұяшықтардағы сұрақтарды алып, соған жауап береді.

Дескриптор

-сұраққа жауап береді

- пікірлерін дәлелмен жеткізеді

Дескриптор

-сұрақтарға жауап береді

Сабақтың ортасы

1-тапсырма:
Жырдан мысал келтіре отырып, кейіпкерлер образын ашып сипаттап көрейік.

2-тапсырма:

Екі кейіпкерді салыстырып көрейік

Қараман мен Естеміс

Оқушылар жырдан мысал келтіре отырып, кейіпкерлер образын ашып сипаттап көрейік.

Оқушылар Естеміс пен Қараманды салыстырады.

Дескриптор:

-кейіпкер-лердің бейнесін жырдан табады

-сипаттау барысында ойды жүйелі жеткізеді

-көркемдегіш құралдарды пайдалана отырып, сипаттайды

Сабақтың соңы

Рефлексия: (Осы сабақта балаларға не қызықты? не қиын? не құнды?)

Қ-қызықты Қ-қиын Қ-құнды

Үй тапсырмасы:

Сабаққа кері байланыс береді

Үй тапсырмасын жазып алады

• Қобыланды батыр, Қарақыпшақ Қобыланды – аты аңызға айналған халық батыры, қолбасшы.Шамамен XV ғасырда өмір сүрген. Қыпшақ тайпасының қарақыпшақ тармағынан шыққан. Халық жадында сақталған әңгімелерде оны көбіне «Қарақыпшақ Қобыланды» деп атайды. Сондай-ақ, Қобыландының ірі қолбасшысы болып, талай шайқастарға қол бастап барғаны жөнінде де баяндалады.

• Ол жас кезінде Көшпелі өзбектер мемлекетінің билеушісі Әбілхайыр ханның жанында жүреді. Ханның арандатуымен Қодан тайшының ұлы Дайырқожаны (Ақжол биді) өлтіреді. Бұл оқиға Керей мен Жәнібек сұлтандардың Әбілхайырдан бөлініп 200 мың адаммен бірге Шу өзені бойына көшуіне, сөйтіп, жаңа мемлекет – Қазақ Хандығының пайда болуына алып келеді. Қазан қаласына жасалған жорыққа қатысқан.Едіге бидің төртінші ұрпағы Әлшағырмен соғысқан. Өзі де Әлшағырдың ұлы Орақ батырдың қолынан қаза табады. Бейті қазіргі Ақтөбе облысы аумағында.

Бөлім:

1-бөлім. Таза, мінсіз асыл сөз

Педагогтің аты-жөні

Кумисбаева Э.Е.

Күні:

26.09.2024

Сынып: 5 «Б,В»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

8. «Қобыланды батыр» жыры. Әйелдер бейнесі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.1.4.1 көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту

Сабақтың мақсаты

Жырдан шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқиды, жатқа айтады

Құндылық

Әйелдер бейнесі арқылы басқалармен қарым-қатынаста адал әрі әділ болуға және еңбексүйгіштік пен өзін-өзі жетілдіруге деген ұмтылысын қалыптастыру;

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Оқушылармен амандасу, түгелдеу

Үй тапсырмасын сұрау

 Қобыланды батыр» жырының қысқаша мазмұны.

 Жырдың тарихи маңызы.

Сабақтың тақырыбымен, оқу мақсатымен таныстыру

Үй тапсырмасын айтады

Дескриптор

-оқушылар үзінді мазмұнын айтады

-жырдың тарихи маңыздылығын талдайды.

Сабақтың ортасы

1-тапсырма. «Венн диаграммасы»

Құртқа мен Қарлыға бейнесін салыстырыңыз.

2-тапсырма

Авторға хат

Шығармадан алған әсерін авторға хат немесе өлең жазып көріңіз

3-тапсырма

Жырдан екі кейіпкердің портреті мен адамгершілік қасиеттері көрінетіндей іс-әрекеттері сипатталған тұсын тауып, кестенің тиісті бағандарына жазыңыз. Іс-әрекеті бойынша адамгершілік қасиеттерін сипаттап, бүгінгі күндегі қазақ аруларының бойындағы қасиеттермен салыстырып, өз пікіріңізді жазыңыз.

Құртқа мен Қарлыға бейнесін салыстырады.

Кейіпкерлер бойындағы қасиеттерді салысты-рып, өз пікірін жазады

Оқушылар авторға хат немесе өлең жазады.Өз көзқарасын білдіреді. Жырдан дәлел келтіреді;

Оқушылар мәтіннен кейіпкерлердің портреті суреттелген үзіндіні табады.

Іс-әрекеті берілген тұстарын анықтайды.

Іс-әрекетіне өзіндік сараптау жасап, адамгершілік қасиеттерін анықтайды

Дескриптор:

- әйелдердің бейнесін салыстырады

-

Дескриптор:

-авторға хат немесе өлең жазады;

-сауатты жазады;

-өз көзқарасын білдіреді;

-жырдан дәлел келтіреді;

-хат көлемін сақтайды.

Дескриптор:

-мәтіннен кейіпкерлердің портреті суреттелген үзіндіні табады

-іс-әрекеті берілген тұстарын анықтайды

-іс-әрекетіне өзіндік сараптау жасап, адамгершілік қасиеттерін анықтайды.

Сабақтың соңы

Кері байланыс: (Осы сабақта балаларға не қызықты? не қиын? не құнды?)

Қ-қызықты Қ-қиын Қ-құнды

Үй тапсырмасы: «Аналар бейнесі» ойтолғау жазу

Сабаққа кері байланыс береді

Үй тапсырмасын жазып алады

Батырлық эпостарға тән белгілердің бірі – ел қамқоры батырдың ең жақын досы, әрі жары, тамаша сұлу, ақылды әйелдер бейнесінің жасалуы. Ал кейбір халықтардың эпосында әйел қаһармандар батырлық жағынан ерлерден келе алмай, кейде асып түсетін боп суреттеледі. Батырлар жырында көркемдігі кемел әйел бейнелері жасалған. Бұлар рудың, елдің бүтіндігіне септесетін дана аналар болып та елес береді 

«Қобыланды батырда» Құртқа ерекше шеберлікпен сомдалады. Жырда ол жиі көрінбегенімен, ең қажетті істерді атқарады.

Құртқажан, неге қамықтың?

Жолбарысың мен есенде

Осы барған сапардан,

Есен барып, сау қайтсам

Әйел де болсаң басыңды

Хан қылармын халыққа , — деп суреттейді. Бұдан біз Қобыландының ақ, адал махаббатының, өз жарының асқан ақылдылығына риза болғанын көреміз.

Күн секілді күллі əлемнің шырағы,

Нұрлы жүзің — жұмақтың бір гүл бағы.

Оймақ ауыз ашылса — шекер шашылар,

Соны көріп жайқалып — гүлдер ашылар.

Жалпы əйел баласын табиғат ерекше жаратады. Сұлулық пен көркемдікті тек əйелге ғана үйіп- төгіп береді. Қай халықта болмасын, сөздің төресі өлең, сазгерлік шығарма көбіне əйелге, сол бір ерекше жандарға арналады. Əйелдің сұлулығын жырлау барлық халықта бар.

Бөлім:

1-бөлім. Таза, мінсіз асыл сөз

Педагогтің аты-жөні

Кумисбаева Э.Е.

Күні:

1.10.2024

Сынып: 5 «Б,В»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

«Қобыланды батыр» жыры.Тұлпарлар бейнесі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.2.3.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау;

5.3.2.1 кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау;

Сабақтың мақсаты

- шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтайды;

- кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалайды;

Құндылық

-Қазақстанның тарихын, мәдениеті мен дәстүрлерін, оның тәуелсіздігін және оны сақтаудың маңыздылығын түсіну;

-Қазақстан азаматының міндеттерін орындауға, өз елінің мүдделері мен құндылықтарын қорғауға дайын болу.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Оқушыларды түгелдеу

Үй тапсырмасын сұрау

Жылқы жайлы мақал-мәтел айтайық.

«Ер қанаты-ат»

Сабақтың тақырыбымен, оқу мақсатымен таныстыру

Үй тапсырмасын айтады

Сабақтың ортасы

1-тапсырма.

Төменде берілген сілтеме арқылы
«Жылқы мeн қазақ табиғаты» тақырыбында бeйнeбаянды көрейік.

Жырды оқи отырып,

Тайбурыл бейнесін анықтаңыз.

2-тапсырма

1. Кімнің бейнесі?

Күймеден басын шығарып,

Жылқыға көзін салады.

Ортасында жылқының

Көкала бие жусап тұр –

Құртқаның көзі шалады.

Тоқтатып күймесін,

Ағытып тастап түймесін,

Шақырып алып сұлтан деп,

Қобыландыдай баланы,

Биені көріп сынады.

«Мынау жатқан көп жылқы

Кімдікі?»деп сұрады.

«Сонау тұрған биені

Мені берсең де алғын»деп,

Батырға әмір қылады

(Құртқа)

Аттың жалын тартып, атадан ер болып туғасын, «Ноғайлының жеріне Қызылбастарды қондырып қоюымыз сүйекке таңба емес пе?» деп елінен

Қазанға кетіп барамын.

Жүрмейсің бе, құрдасым,

Осы қылған сапарға

Кетемін ертіп сені деп,

Әдейі келдім, жолбарысым».

аттанып шыққан кім еді?

(Қараман)

Қандай батырлардың тұлпарларын білесіңдер?

«Жылқы мeн қазақ табиғаты» тақырыбында бeйнeроликті көрe отырып, кісі аттарын, тұлпар аттарын, тұлпарларды сипаттайтын тірeк сөздeр мeн сөз тіркeстeрін, бeйнeбаяннан мақал-мәтeлдeр мeн нақыл сөздeрді түртіп алады.

Оқушылар үзінділерді оқып, кейіпкерлерді анықтайды.

Дескриптор

- кісі аттарын, тұлпар аттарын, тұлпарларды сипаттайтын тірeк сөздeр мeн сөз тіркeстeрін жазып алады.

- мақал-мәтeлдeр мeн нақыл сөздeрді жазып алады.

Дескриптор

- кейіпкерлерді анықтайды.

https://www.youtube.com/watch?v=cjd1syUsad4

Сабақтың соңы

Рефлексия

Сабақта қандай екі нәрсе табыс-ты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

«Ер қанаты –ат тақырыбына» шығарма жазу

Сабаққа кері байланыс береді

Үй тапсырмасын жазып алады

ФБ

Тайбурыл бейнесі

1.Құртқа ешкімге сенбей, Тайбурыл атты өзінің күйеуіне арнап әдейілеп өсіріп, дайындайды. Ол Тайбурылдың шайқастар кезінде оған тірек болып, ең қиын сәттерде жолдас бола алатындығын біледі.

2.Батырмен бірге ел қорғауға шығады, халық қиялы Қобыланды мен Тайбурылды бір-бірін түсініскен жолдастай, аға мен інідей сипаттайды. Тайбурылдың басқа тұлпардан артық бір қасиеті адам тілін білетіндігіне, айтқанды түсінетіндігінде, қырық күншілік қазанға бір күнде жеткізуде өтінген Қобыландыға Тайбурыл «жеткізем» деп уәде етті.

3.Болашақта батырға жолдас болатын тұлпар екендігі кер биенің ішінде жатқан кезінде-ақ белгілі болады. Тайбурылды адамның ой-мінезін, тілін, адам сырын түсінетін ерекше қасиеті бар деп көрсетеді. Сондықтан да жыршы-ақындар. Жазығы мал демесек Тайбурылдың ақылы Адамзаттан артық-ты,-деп ардақтайды.

4.Тайбурылдың екінші бір қасиеті-жүйріктігінде. Батырлар жырында кездесетін тұлпарлардың бәрі де жүйрік. Бірақ, Тайбурыл жүйріктігі олардың бәрінен асып жатады. Тайбурылдың жүйріктігі шапқан сайын үдей түседі, қызған сайын дами береді, Қобыланды «Айт, жануар,шу» дегенде. Аршындап бурыл түседі, Тіктеп тиген тұяғы, Табаны жерге тимеді, Саз балшықтай иледі. Тау мен тасты өрледі...

5.«Тайбурылдың шабысында» халықтың ой-арманы, қиялы жатқаны байқалады. Одан сеңгір, сеңгір таулардың бір-ақ қарғып өтетін, алысты жақын ететін, қырық күншілік жерге бір күнде жететін көлік болуды аңсаған халық қиялы көрінеді. Ерте кезде Тайбурылдай алысты бір-ақ аттайтын тұлпарларды сондай көлік болуын халықтың арман екендігін аңғарылды.

Бөлім:

1-бөлім. Таза, мінсіз асыл сөз

Педагогтің аты-жөні

Кумисбаева Э.Е.

Күні:

3.10.2024

Сынып: 5 «Б,В»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

«Қобыланды батыр» жыры. Жыршы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.2.4.1 көркем шығармадан алған әсерін сипаттап авторға хат, өлең жазу

Сабақтың мақсаты

- көркем шығармадан алған әсерін сипаттап авторға хат, өлең жазады

Құндылық

Қазақстанның тарихы мен мәдениетіне құрмет көрсету;

Қазақстан азаматының міндеттерін орындауға, өз елінің мүдделері мен құндылықтарын қорғауға дайын болу.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Оқушылармен амандасу, түгелдеу

Үй тапсырмасын сұрау

Психологиялық ахуал

«Атомдар мен молекулалар»
Әр қатысушы - жеке атомдар. Жүргізушінің айтуы бойынша атомдар қозғалысқа түседі, бір - бірімен жеңіл қақтығысқа түседі. Жүргізуші қанша атомның қосындысынан молекула құралатынын айтады, сол кезде сол санға сай бірігіп тұра қалу керек. Молекула құрамына кірмей қалғандар ойыннан шығады.

Сабақтың тақырыбымен, оқу мақсатымен таныстыру

Үй тапсырмасын айтады

Әр қатысушы - жеке атомдар. Жүргізушінің айтуы бойынша атомдар қозғалысқа түседі, бір - бірімен жеңіл қақтығысқа түседі. Жүргізуші қанша атомның қосындысынан молекула құралатынын айтады, сол кезде сол санға сай бірігіп тұра қалу керек. Молекула құрамына кірмей қалғандар ойыннан шығады

Сабақтың ортасы

1-тапсырма.

«Венн диаграммасы» әдісі арқылы жырдағы кейіпкерлерді қазіргі шынайы өмірдегі бейнелермен салыстырайық.

2-тапсырма

Кейіпкердің іс – әрекетін бүгінгі күнмен салыстыр.

Венн диаграммасы арқылы жырдағы кейіпкерлерді қазіргі шынайы өмірдегі бейнелермен салыстырады

Кейіпкерді анықтап, шығарманың жанрын ажыратады.

Кейіпкердің іс – әрекетін бүгінгі күнмен салыстырып жазады

Дескриптор

-кейіпкер-лерді салыстырады

-ұқсастығы мен ерекшелік-терін анықтайды

Дескриптор

-шығарманың жанрын анықтайды

- кейіпкерле-рін ажыратады

- бүгінгі күнмен салыстырады

Сабақтың соңы

Рефлексия.

«Сауалнама» әдісімен оқушыларға шағын сауалнама ұсынылады.

Сабақта мен ... жұмыс істедім. белсенді / енжар

Мен сабақта өз жұмысыма... ризамын / риза емеспін

Үйге тапсырма.

«Ерлігі еліне арналған ...» деген тақырыпта шағын эссе жазып келеді

Білгенің жөн

Кейіпкер – көркем шығармада суреттелетін оқиғаға қатысушы адам, әдеби образ. Әдебиетте адамның көркем бейнесін жасағанда, жазушы оның кескін-тұлғасын, іс-әрекетін, мінезін сол ортаның, дәуірдің өзгешеліктерін танытатын типтік сипаттарымен қатар өзінің басына ғана тән ерекшеліктерді де анық байқалатындай етіп суреттейді.

Көркем бейненің типтік өзгешелігі қоғамдық өмірдің ішкі сырын, мәнін ашып беру үшін қандай қажет болса, оның даралық, жекелік сипат-белгілері адам тұлғасын, іс-әрекетін, мінез-құлқын көзге айқын елестету үшін, нақтылық қалпында көріп-білу үшін сондайлық қажет

Бөлім:

1-бөлім. Таза, мінсіз асыл сөз

Педагогтің аты-жөні

Кумисбаева Э.Е.

Күні:

8.10.2024

Сынып: 5 «Б,В»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

«Қобыланды батыр» жыры. Тарих және жыр

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау;

Сабақтың мақсаты

-шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалайды;

Құндылық

-Қазақстанның мәдениеті мен дәстүрлерін, оны сақтаудың маңыздылығын түсіну;

Қазақстанның тарихы мен мәдениетіне құрмет көрсету;

-өз елінің мүдделері мен құндылықтарын қорғауға дайын болу.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Оқушылармен сәлемдесу.Түгелдеу

Үй тапсырмасын сұрау:«Ерлігі еліне арналған ...» деген тақырыпта шағын эссе жазып келеді

Қызығушылықты ояту

Барлығымыз бірге «Батырлар жыры» атты сөзжұмбағымызды шешейік.

1.Қобыланды батырдың тұлпары...

2. Қобыланды батырдың анасы...

3.Тоқсан құлдың басшысы ...

4.Қобыланды батыр шыққан ру ...

5. Қобыланды батырдың қарындасы ...

6. ... жасқа келгенде

Арыстан туған Қобыланды

Қазынадан қамқа киеді.

7.Қобыланды батырмен айқасқан ерлердің бірі ...

8.Қарақыпшақ Қобыланды

Атасы мұның-...

9.Қобыланды батыр сапарға шыққанда кімге сыйынады?

10.Бурыл тұлпардың тұяғын жерге тигізбей Құртқа сұлу неге орады?

11.Қыпшақтардың қыс қыстауы

12.Садақ,қылыш, найза өткізбейтін батырлардың соғыс киімдері...

Сабақтың тақырыбымен, оқу мақсатымен таныстыру

Үй тапсырмасын оқиды

Барлығы бірлесе отырып сөзжұмбақты шешеді

Дескриптор

-эссе жазады

-эссе құрылымын сақтайды

-сөзжұмбақты шешеді.

Сабақтың ортасы

Жеке жұмыс

1-тапсырма.

Қобыланды батыр, Құртқа, Қараманның бойында кездесетін құндылықтарды өз сөзіңмен сипаттап, салыстыра жазыңыз (3-4 сөйлем)

 Еске сақта! Құндылық – бір заттың маңыздылығы, пайдалылығы. Отан, тіл, тарих, өнер, әдебиет, мәдениет, салт-дәстүр, ел, халық, отбасы, т.б. жалпыадамзаттық құндылықтар болып табылады. «Қобыланды батыр» жырының басында жыршының айтуымен сексенге жасы келген Тоқтарбай мен елудегі Аналық бәйбішенің баласыздықтан қайғымен қан жұтып, ақылынан адасқан, қабырғасы қайысқан кезде бір ұл, бір қыз көріп, қуанышқа кенелгенін көреміз.

Жұптық жұмыс 2-тапсырма. Үзіндіде қандай құндылықтардың түрі көрініс тапқан? Ары қарай осы үлгіде толықтырып жаз.

Оқушыларға әдеби тілдің көркемдегіш тәсілдері туралы ақпарат беру

Жұппен жұмыс 3-тапсырма. Көркемдегіш құралдарды анықтаңыз. Автордың оларды қолданудағы мақсатын айтыңыз.

Оқушылар Қобыланды батыр, Құртқа, Қараманның бойында кездесетін құндылықтарды өз сөзімен сипаттап, салыстыра жазады.

Ықтимал жауап:

Қобыланды дүние қуған батыр емес. Ол жақсылық, атақ үшін жүрген батыр. Қобыланды-өз руының мақтаны.

Құртқа адал жар, ақылды әйел. Ол нағыз тұлпар болар жылқыны тани білген көреген.

Қараман- батыр. Ол Қобыландының арқасында Қазан мен Көбіктіні өзіне қаратады.

Оқушылар үзіндіде қандай құндылықтардың түрі көрініс тапқанын тауып, өз ойларын жазады

Әрі қарай кестені толтырады.

Жауабы:

1.Отбасы, бала

Оқушылар берілген үзінділерге назар аудара отырып, көркемдегіш құралдарды ажыратады. Автордың оларды қолданудағы мақсатын анықтайды.

Жауабы:

1.Эпифора 

2.Метафора

3.Анафора

4.Теңеу

5. Аллитерация 

6. Анафора

7. Аллитерация

8. Ассонанс

Дескриптор

- құндылықтарын анықтайды

-өз сөзімен сипаттап жазады

-құндылықтарды салыстыра жазады.

Дескриптор

- құндылықтар-дың түрін анықтайды

- өз ойларын жазады

-кестені толықтырады

Дескриптор

- көркемдегіш құралдарды анықтайды

- көркемдегіш құралдардығ түрлерін ажыратады

- оларды қолданудағы мақсатын анықтайды.

Сабақтың соңы

«Екі жұлдыз, бір тілек» әдісі

Үйге тапсырма: қайталау

Тарих (көне грек. ἱστορία —сұрастыру, зерттеу) — адамзат баласының өткенін зерттейтін қоғамдық ғылым.

Тарихтың негізгі пәні ретінде - адам рухы қарастырылады, соған байланысты тарихтың мақсаты адамдарға тек өткенін ғана білгізу емес, рухани дүниесін қалыптастыру екенін айта кеткен жөн. Тарих - үздіксіз даму үстінде болатын ғылым. Өткенін білмей қазіргісі мен болашағын бағалау мүмкін емес, қоғамның дұрыс бағытта дамуы үшін азаматтардың тарихи сауаттылы мен белсенділігі орасан зор маңызға ие. Халықсыз - тарих жоқ,тарихсыз - халық жоқ деген нақыл бекерге айтылмаса керек. Тарихи зерделеу арқылы тарихи сана, мәдениет, дәстүр, ұрпақтар сабақтастығы қалыптасады.Тарих болып жатқан оқиғаларды жан-жақты әрі тереңінен көре білу қасиетін дамытады және болашаққа дұрыс қадам жасауға жәрдемдеседі.

Ассонанс – бірыңғай дауысты дыбыстарды қайталау.

Ашу деген – ағын су,

 Алдын ашсаң, арқырар.

 Ақыл деген – дария,

 Алдын тоссаң, тоқырар. (Қазыбек би)

Аллитерация – бірыңғай дауыссыз дыбыстарды қайталау.

Түніменен түйіндік,

 Таң атқанда тарандық.

 Таң ағарып атқан соң,

 Төңірек жаққа қарандық. (Махамбет, «Соғыс»)

Метафора (ауыстыру) – суреттелген затты не құбылысты айқындай түсу үшін оларды сөздеріне ұқсас затқа не құбылысқа балау.

 Сөз – жаңбыр, даусым – дауыл, әнім – ескек,

 Ойнақтап басылайын аз желдетіп. (І. Жансүгіров, «Әнші»)

3. Анафора – өлең тармақтарында белгілі бір сөздің немесе сөз тіркесінің жол басында қайталануы.

Алтын күн аспаны, 

 Алтын дән даласы,

 Ерліктің дастаны,

 Еліме қарашы!

4. Эпифора – өлең тармақтарында бір сөздің немесе сөз тіркесінің жол аяғында қайталануы.

Атадан туған мен бір шоқ,

 Садаққа байлар сайман жоқ.

 Балталыдай көлім жоқ,

 Бақалыдай көлім жоқ,

 Алдымда менің ағам жоқ,

 Артымда менің інім жоқ. («Қозы Көрпеш – Баян сұлу» жырынан)

 5. Риторикалық сұрақ – риторикалық сұраққа, әдетте, жауап күтілмейді, айтылған ойға тыңдаушының назарын аударып, екпін түсіру үшін қолданылады.

Айналайын ақ Жайық,

 Ат салмай өтер күн қайда?

 Еңсесі биік ақ орда,

 Еміне кірер күн қайда? (Махамбет)

Бөлім:

1-бөлім. Таза, мінсіз асыл сөз

Педагогтің аты-жөні

Кумисбаева Э.Е.

Күні:

10.10.2024

Сынып: 5 «Б,В»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

«Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау;

Сабақтың мақсаты

- әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау;

Құндылық

-Қазақстанның мәдениеті мен дәстүрлерін, оны сақтаудың маңыздылығын түсіну;

Қазақстанның тарихы мен мәдениетіне құрмет көрсету;

-өз елінің мүдделері мен құндылықтарын қорғауға дайын болу.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Амандасу, сыныптың сабаққа дайындығын қадағалау. Оқушылардың назарын сабаққа аударып, сабақтың мақсатын, тақырыбын таныстырып, түрлі-түсті қима қағаздар арқылы топқа бөлемін.

Үй тапсырмасын сұрау

Болжам

Қ.Аманжоловтың «Туған жер» әнін тыңдатамын.

Ой тастау:

Бұл әннің бүгінгі сабақпен байланысы қандай болады деп ойлайсыңдар?

Асанқайғы кім?

Қалай Асанқайғы атанды деп ойлайсыңдар?

Оқушылар үй тапсырмасын айтып болған соң, Қ.Аманжоловтың «Туған жер» әнін тыңдайды.

Бұл әннің бүгінгі тақырыппен қандай байланысы болуы мүмкін екенін болжайды.

Дескриптор

-үй жұмысын оқиды

-тақырыпты болжайды.

Сабақтың ортасы

Дамыту тапсырмалары

1-тапсырма.

Асан қайғы туралы бейнефильмді көрсету.

Ой тастау.

• Асанқайғы туралы тыңдаған ақпараттары қандай жанр түріне жатқызасыздар?

• Оны немен дәлелдейсіздер?

• Аңызға айналу себебі неде?

«Шежіре-аңыздардың айтуынша, Асанның әкесі Сәбит ұзақ жасаған, 18 мың ғаламның, құстың, жан-жануардың тілін білетін, өзі көріпкел, әулие, атақты саятшы болса керек. Ол Асанды да ес білгелі осындай қасиеттерге баулып өсіреді» Ш.Уәлиханов.

Мұғалім аңыз түрлеріне түсініктеме береді.

2-тапсырма. «Диалог» әдісі

Шығарманы оқып, мына сұрақтарға жауап беріңіз. Кестені толтырыңыз.

• Асанқайғы еліне қандай қоныс іздеді? Себебі неде?

• Халық арманынан туған жер қалай аталады?

• Асанқайғының мақсаты нені білдерді?