Материалдар / Әдеп құқығы «Жеті жарғы».

Әдеп құқығы «Жеті жарғы».

Материал туралы қысқаша түсінік

Тарих пәнінің ұстаздары мен жас мамандарға ашық сабақ, күнделікті сабақ өткізу кезінде қолдануға болады. Сабақ құрылымында мәтінмен жұмыс, түрлі әдіс-тәсілдермен жұмыс түрлері бар.

Шарипбаева Динара Кизятовна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

19 Қазан 2018

925

0 рет жүктелген

Адам және қоғам Ашық сабақ 10 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Солтүстік Қазақстан облысыУалиханов ауданыҚулыкөл ауылы Әуезов орта мектебініңТарих пәні мұғаліміШарипбаева Д.К.

10-сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §37. Әдеп құқығы «Жеті жарғы».Сабақтың мақсаты: Тәуке ханның «Жеті Жарғы» заңдар жинағы туралы мәліметтермен оқушыларды жан-жақты таныстыру. Оқушылардың ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту.

уақыт	Мұғалімнің қызметі: мен не істеймін?	Оқушылардың жұмысы; оқушылар не істейді?	ресурстар
3 мин	Сәлемдесіп, оқушыларды түгендеп, оқу құралдарын даярлатып, сергіту сәтін орындатады. Шеңберге тұрғызу. Жылы сөздер айту. /денің сау болсын! сабағыңды жақсы оқы! т.с/ Топқа бөлу.	Оқушылар сәлемдеседі. Ұнатқан сөздері бойынша топқа бөлінеді. Хандар, батырлар, билер	Топқа бөлуге арналған парақтар
10 мин	Білу. /Үй жұмысын тексеру/.Стикерді таратып, тапсырма беру.	Жүгіртпе стикер әдісі бойынша келесі топта кімді тыңдағылары келетінін айтады. І топ: Салықтар мен міндеткерліктер. Постер қорғайды.ІІ топ: Салықтар мен міндеткерліктер. Меншік қатынастары. Коллаж қорғайды.ІІІ топ: Меншік қатынастары. Микрафон әдісі бойынша әңгімелеу.Бас бармақ арқылы бағалау	СтикерА4,Микрафон,Клей.
5 мин 5 мин	Түсіну. /Жаңа сабақ/.«Ой қозғау» стратегиясы арқылы оқушылардың ойларын қозғау. 1937 ж 1993 ж 28 қаңтар Адам және азамат9 бөлім 98 бап Сенат және мәжіліс1995 ж 30 тамыз 9 бөлім 98 бап Не себептен ондай ой келді? ББҮ кестесін таратамын.	Дәлелдейді. Мағлұмат береді. «Жеті жарғы» заңдар жинағы. Өткендері бойынша еске түсіру арқылы жауап береді.Кестені толтырады.Шапалақ арқылы бағалайды	Интербелсенді тақта ББҮ кестесі
7 мин 3 мин	Қолдану.Тапсырманы таратамын Талдау.Тест парақшасын ұсынамын	Бөлікке бөлінген мәтінді құрайды. Оқып шығып. Автор орындығына отырып әңгімелейді.Тест тапсырмасын орындап, «Қытайша ет» әдісі бойынша тексеріп, шаршы арқылы бағалайды.	Тапсырма-лары бар таратпалар,оқулық
5 мин	Жинақтау .Венн диаграмасы сызылған тапсырманы тарату.	І топ: Венн диаграммасын орындайды. Ата заң және Жеті жарғы.Синквейн әдісі бойынша 5 жолды өлең шығарады.ІІ топ: Ата заң. ІІІ топ: Жеті жарғы. Бағдаршам арқылы бағалайды.	А4Бағдаршам
4 мин	ББҮ кестесінің үшінші бөлігін толтырту	ББҮ кестесінің үшінші бөлігін толтырып, қорғайды	ББҮ кестесі
3 мин	Үйге тапсырма: §37. мазмұндау	Күнделіктерін ашып жазып алады.
	Бағалау.	Өзін-өзі бағалайды.
	Рефлексия: білгенін, түсінбегенін жазу. /себетке тастау/.		стикер

Тапсырмалары:Бөлікке бөлінген мәтіндер.«Жеті Жарғы»

І топ:Қазақ қоғамындағы әлеуметтік және саяси өзгерістердің заңдық ережелер жинағы-«Жеті Жарғы» Тәуке хан тұсында өмірге келді. Ол XVIII ғасырдың бас кезінде Тәуке ханның тапсырысы бойынша сол тұстағы белгілі Төле, Қаз дауысты Қазыбек, Әйтеке және басқа дилердің қатысуымен жазылды. Ереже қазақ қоғамында сол уақытқа дейін мәлім болған заңдық ережелердің табиғи жалғасы, сондай-ақ заман талабына бейімделген нұсқасы еді. «Жеті Жарғы» - қазақ қоғамындағы қоғамдық қатынастарды белгілі бір жүйеге түсірген жеті тараудан тұратын ережелер жинағы. Яғни, ол қоғамдық өмірдің мынадай жеті саласындағы даулы мәселелерді заңдық тұрғыдан шешіп отыруды көздеді: жер дауы, жесір дауы, құн дауы, ұрпақ тәрбиесі және отбасы қатынасы, қылмыс үшін жауапкершілік (ұрлық, барымта, адам қорлау т.б), ру-тайпа аралық дау және елді жаудан қорғау.

ІІ топ:Қасым хан, Есім хан заманында адам өдтірген айыпкер өте ауыр жазаланды, яғни оның өзі ғана өлім жазасына кесіліп қоймастан, отбасы да ойрандалды. «Жеті Жарғы» енді айыпкерге жеті түрлі жаза белгілейді. Олардың арасында «қара қазан» (айыпкерге өлім жазасы), «қаранар» (айыпкерге өлтірілген аса беделді кісіні Түркістанға апарып жерлетіп, құнын төлету), «қара мылтық», «қара кілем», т.б. жазалар болды. («Төле бидің тарихы» 207-208-бб).Мұндай өзгерістер белгілі дәрежеде қоғам өмірінде жеке адам рөлінің арта түскендігін, өмірлік құндылықтарға байланысты көзқарастың өзгеріске ұшырағандығын білдірсе керек. Мәселен, «әйелді ренжіткен адам одан кешірім сұрауға тиіс, сұрамаса, арсыздығы үшін айып салынады» деп көрсетілген бап та осы мазмұндағы өзгерістер қатарына жатады. Меншікті қорғау-ереженің негізгі міндеттерінің бірі. Жайылым мен егістік-ру, ал мал отбасы меншігінде. Ереже ақсүйектердің құнын қарашанікінен жеті есе жоғары қойды.

ІІІ топ:«Жеті Жарғы»-ұрлық, қарақшылық, зорлық-зомбылық, сондай-ақ моральдық азғындау сияқты жат қылықтарға байланысты өте қатал шараларды қарастырды. Мәселен, «Әйел зорлау кісі өлтірумен бірдей қылмыс болып есептеледі», т.б.«Жеті Жарғыда» сондай-ақ шариғат жолдары да қарастырылды. Онда: «Құдайға тіл тигізген кісі (7 адам куәлік берсе) таспен атып өлтіріледі, кәпір болған адам мал-мүлкімен айдалады»,-деп көрсетілді.Ережеге «Құл өмірі құнсыз, ол қожайынның билігінде» деген бап енгізілді. Тәуке ханның Ережелер жинағы қазақ қоғамында Ресейдің, яғни 1867-1868 жылдарға Уақытша Ережесі енгізілгенге дейін, негізгі заңдық ереже міндетін атқарды.

Коллаж: Сөздерді қиып алып жапсыру.Икта, Сойырғал, Вакфтық жер, Милк, Райаттар, Хараж, Баж, Жасақ, Зекет, Мардикар, Құналғы, Жамылғы

Тест тапсырмалары:

«Жеті Жарғы» заңдар жинағы сол тұстағы Төле, Қазыбек, Әйтеке билердің қатысуымен жазылды:

А. XV ғасырдың бас кезіндеВ. XVI ғасырдың бас кезіндеС. XVII ғасырдың бас кезіндеД. XVIII ғасырдың бас кезіндеЕ. XIX ғасырдың бас кезінде

«Жеті Жарғы» заңдық ережелер жинағын ұйымдастырған:

А. ҚасымВ. ЕсімС. ТәукеД. ТәуекелЕ. Әбілқайыр

3. Айыпкерге өлтірілген аса беделді кісіні Түркістанға апарып жерлетіп, құнын төлетуА. Қара қазанВ. Қара нарС. Қара мылтықД. Қара кілемЕ. Қара найза

4. «Жеті Жарғы» жат қылықтарға байланысты өте қатал шараларды қарастырды:А. ҰрлықВ. ҚарақшылықС. Зорлық-зомбылықД. Моральдық азғындауЕ. Аталғандардың барлығы

5. Тәуке ханның Ережелер жинағы негізгі заңдық ереже міндетін атқарды:А. 1865-1866 жжВ. 1866-1867 жжС. 1867-1868 жжД. 1868-1869 жжЕ. 1869-1870 жж

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!