Ашық сабақ Іляс Жансугуров

Үй тапсырмасы «Миға шабуыл» әдісі Үйге берілген тапсырманы сұрақ-жауап арқылы диалогқа түсіру. Слайдта берілген сұрақтарға жауап беру, топпен тапсырманы орындау.

Біз өткен сабақтарда қандай жазушылармен таныстық, қандай шығармаларымен таныстық ?

1. Б.Майлиннің «Түйебай» әңгімесі қалай басталады?

2. Ауыл балаларының айтуынша молда қандай адам?

3. Портрет дегеніміз не? Молданың портретін сипаттап айт.

6. Түйебай сабақты қалай  оқыды?

6. Кішкентай Түйебай  сабаққа барған алғашқы күннен-ақ  молданың  қаһарына ілікті.  Неге оны молда жек көреді? Не  себепті? 

7. Түйебайдың осындай бір кешігіп қалған кездегі молданың қатыгездігін жазушы қалай суреттейді? (үзінді тауып оқу)

8. Түйебай қандай шешімге келді?

Кім жылдам» әдісі арқылы топпен жұмыс жасау

Жаңа сабақты бастамас бұрын ой қозғау мақсатында оқушыларға сұрақ арқылы диалогқа түсіру, сол арқылы топен жарыс ұйымдастыру

Сұрақтар

1. Үш бәйтерек кімдер балалар ? Сәкен Ілияс Бейімбет

2. Алаштың бе арысы кімдер? Ахмет Бейімбет Мағжан Сәкен Ілияс

• Лирикасы
“Әкемнен қалған көз еді”, “Өнер - оқу – жастың қару-жарағы”, “Бүгінгі дала”

• Өнер тақырыбы
“Әнші”, “Күй”, “Күйші”, “Әншіге”, “Домбыра”, “Бұлбұлға”

ІЛИЯС ЖАНСҮГІРОВ
Прозасы: “Жолдастар” романы, “Жол аузында”, “Құқ” жинағы.

Поэмасы: “Құлагер”
Драмалары: “Мектеп”, “Райхан”, “Исатай - Махамбет”, “Кек”

3. эл.оқулықтан І. Жансүгіров туралы бөліктерге бөліп оқыйды, әңгімелейді.
4 слайд.
Бала Ілияс
Сөз зергері -Ілияс
Аудармашы -Ілияс

5 слайд.
ІЛИЯС ЖАНСҮГІРОВ – ақын, драматург, жазушы, аудармашы

6 слайд. Сандар сөйлейді
• Қарағанды 7 жылдық мектебінде оқыды
•1922ж. мұғалім“Тілші” газеті еңбек етті
• 1920 ж. Ташкент 2 жылдық мұғалімдер курсы
• 1924ж. Алматы Халық ағарту институты
• 1924 - 1928ж. Мәскеу Журналистика институты
• 1928ж. “Еңбекші қазақ” газеті

1/ Өз тілдерің туралы не айтасыңдар?

2/ Тіл туралы мақал - мәтелдер айтқызу.
3/ Қазақтың ұлттық аспабы

4/ Нақыл сөздерді экраннан оқып беру.

• Тілден биік асқан тау, тілден асқан байлық жоқ, тілден терең теңіз жоқ.
Ғ. Мүсірепов.
• Өз тілін сезбеген бала - ана сүтін татпаған жетіммен тең.
Б. Момышұлы

*Бір ішігінде биіктік бар, бір ішегінде тереңдік .

Ол мылқауды сөйлетеді, жылатады кереңді. Қадір Мырзалиев

*...Бабамнан қалған мұрам сен болмасан , өнердің не екенін де білмес едім. М. Мақатаев

Ендеше, бүгінгі сабағымызда Ілияс Жансүгіровтың «Анам тілі», «Домбыра» өлеңдерімен таныс боламыз.

Дәптермен жұмыс. Күн жадын, тақырыпты жазу.

- Балалар, өлеңмен таныспас бұрын «Анам тілі» не жайында деп ойлайсыңдар? ( Оқушы ойын тыңдау )

«Анам тілі» өлеңін мәнерлеп оқимын да 4 оқушыға 4 шумағын бөліп оқытамын.

І. Өлеңді құрылысына қарай талдау.

4 шумақты, 4 тармақты, 3 буынды, 11-12 буынды қара өлең ұйқасына құрылған өлең.

Өлеңнен түсініксіз сөздерді оқушыларға тергізіп алу.

 Апкәусар – жұмақтағы зәмзәм суы, мөлдір де дәмді су деген

мағынада.

 . 

III. Ұлттық құндылығымыз, байлығымыз тіл деп білетін болсақ, келесі тақырыбымыз да қазақ ұлты екенімізді айқындай түсетін аспаптың біріне арналмақшы. Ол не деп ойласыздар?

Нағыз қазақ қазақ емес,

Нағыз қазақ–домбыра,-демекші ақынның келесі өлеңі   «Домбыра»  деп аталады.

   Оқушылардың ойын қозғау.

Домбыра қандай аспап?   ( Оқушылардың пікірін  біле кету  )

   Домбыра –  қазақ халқының ең кең тараған ішекті, көп пернелі музыкалық аспабы. Негізінен, екі ішекті немесе кейде үш ішекті болып келеді. Домбыра тартуда қағыстардың түрлері өте көп. Мысалы  «сермеп ойнау», «іліп қағу», «шертіп ойнау» т.б.

   Домбыраның құрылысы бірнеше бөліктен тұрады: басы, құлақтары, пернелер, мойын, шанақ, бетқақпақ, ілгек және ішектер. Домбыра тұтас ағаштан ойып жасалады.

«Домбыра» өлеңін мәнерлеп оқытып, мазмұнын ұғындыру.

Сабақты әңгіме әдісімен әрі қарай жалғастыру. Өлеңде не туралы әңгіме  айтылады?

Дәптермен жұмыс.

Өлең құрылысына талдау жасау.

Тарт күй-ің-ді, //дом-бы-ра! // -7-а

Тө-гіл, тө-гіл //тәт-ті күй, // -7-а

Тау су-ын-дай //сыл-ды-ра,// -7а

Жел-пін, жел-пін// жел соқ-тыр!//

Тау-да тұ-ман// тұр-ма-сын, // -7 ә

Көк-те бұлт// ы-ды-ра! // -6 а

Тың-да-ма-ған// қой-ма-сын,// -7 ә

Ой-ды-қыр-ды// қы-ды-ра,// -7 а

Құл-шы-на тарт,// дом-бы-ра!// -7а

Өлең 2 бунақты, негізінен 7-буында, аралас ұйқас түрінде жазылған

«Тіл жеткізбегенді-үн жеткізеді» атты домбыра жайлы аңыз / «Ақсақ құлан» аңыздан үзінді.

Бесжолды өлең

1-топ Ілияс

2- топ Домбыра

Сергіту сәті. Мен қазақпын

Постермен жұмыс

1 топ Ана тілім

2 топ Домбыра

Өткен тақырыптарға байланысты байланысты «Аквариум» әдісі

Өткен тақырыпты оқушыларға қысқаша қайталау мақсатында осы көрсетілген әдіс бойынша жаңа материалдарға байланысты ресурстар беру, өз бетерінше дайындық жасату

«Алтын балыққа арналған аквариум» әдісі

Оқушыларға жасырын суреттер таратылады, кімге балық түссе, сол алтын балық болады, оқушы алтын балықтың маскасын киіп, ортаға шығады. Басқа оқушылар оған сұрақтар қояды. Егер жауап бере алмаса топ мүшелері көмектесуіне болады.

• Ілияс Жансүгіров қай жылдары өмір сүрді?

• Ілияс әкесінен не үйренеді?

• Ілиясқа әкесі кімдердің шығармаларын оқытады?

• Ілиястың өлеңдерін ата: “Ана тілі”, “Күй” т.б.

• Ақын өз ана тілін қалай бағалайды?

• Қазіргі кезде домбыраны жастар тартама?

• Қазіргі күйшілерден кімдерді білесіңдер?

• Дәстүрлі әншілерге көзқарастарың қандай?

( Топ бойынша «Бесжолды өлең» толтырады, жинақтайды бағалау

Бағалау Екі жұлдыз бір тілек

Рефлексия Кері байланыс «Білім қоржыны» кері байланыс

ӘН «Домбырасыз сән қайда

Ә. И. Нүсіпбаев с. Х.Талғаров

Елдің жырын жырлаған,

Қайғысын да толғаған.

Домбырасыз ешқашан,

Жүрекке ем қонбаған.

Қайырмасы:

Домбырасыз сән қайда,

Домбырасыз ән қайда.

Ән мен күй бар өмірде,

Отта лаулап жанбайма?