Қазақстанның тамақ өнеркәсібі 1000-ға жуық тамақ
өнімдерінің түрлерін шығаратын көптеген салаларға бөлінеді. Еліміз
ет, сүт, жарма, нан өнімдерінің сапасы мен бағасы бойынша әлемдік
бәсекеге түсе алады. Кондитерлік бұйымдар өндіретін «Рахат» АҚ,
«Тұлпар» АҚ, шай өндіретін «Алматы шайы» ЖШС, қант өндіретін «Қант»
ААҚ және «Көксушекер» АҚ, өсімдік майын өндіретін «Май» АҚ – елдегі
ең белгілі фирмалар болып табылады. Кейінгі жылдары шетелдік
фирмалармен біріккен бірқатар тағам өнімдерін шығаратын
кәсіпорындары құрылды, атап айтқанда «Кока кола Алматы Ботлерс»
біріккен кәсіпорны (сусындар), «Беккер және К» біріккен кәсіпорны
(шұжықтар),
«Сұлтан»АҚ (макарондар), «Фудмастер» біріккен
кәсіпорыны (сүт өнімдері), «Қарағанды конфеттері» АҚ және
сондай-ақ, ішкі нарықта танымал «Баян сұлу» ААҚ (кондитерлік
бұйымдар), Алматы және Қарағанды қалаларындағы маргарин зауыттары
бар.
Ең дамыған сала – ет өнеркәсібі. Еттен әртүрлі
тағам өнімдерін шығаратын зауыттың бірі 1930-жылдары салынған Семей
ет консерві зауыты. Барлық ірі қалаларда май, ірімшік жасайтын,
басқа да сүт өнімдерін шығаратын кәсіпорындар жеткілікті. Олардың
негізгі шикізат көзі ауыл болып саналады.
Таңғажайып апорт алмасы.
Апорт – бұл алманың бірегей сұрыбы. Ол халықаралық көрмелерде жоғары
марапатқа ие болды. Апорт Алматы қаласының нағыз нышанына айналды.
Бүгінгі таңда Қазақстанда Алматы апортын өсіруді жандандыру
мәселесі көтеріліп отыр. Мемлекеттің қолдауымен бұл алма сұрыбын
қайта жандандыру жөніндегі ғылыми бағдарлама
жасалды.
|
Шаттық
шеңбері.
Топқа бөліну: «Оңтүстік»,
«Солтүстік», «Батыс», «Шығыс»
Топ ережесін
құру.
«Қазақстанда өндірілетін
қандай тағам түрлерін білесің?»
«Оларды кімдер өндіреді?»
«Қандай елді мекенде, қандай қалаларда
тағам
өнімдерін шығаратын
кәсіпорындар бар?»
Жауабы: Нан өнімдері, сүт және
ет өнімдері, қант және т.б.
Зауыттар мен комбинаттардың
жұмыскерлері. Қазақстанның барлық облыс
орталықтарында.
Оқушылардың жауаптарын тыңду.
Бүгінгі сабақ елімізде жасалатын тағам түрлері туралы болатынын
айту. Тағам түрлерін өндіретін өңірлерге саяхат жасайтынын
хабарлау. Оқушылардан тақтада ілулі тұрған Қазақстан картасының
төрт тұсын көрсетуін сұрау. Олар өткен тақырыпты естеріне түсіріп,
картадан Оңтүстік, Солтүстік, Батыс, Шығысты көрсетеді. Алдымен
жаңа сөздерді түсіндіруден бастау.
Еліміздегі тамақ өндірісі.
Оқушылар өздері білетін ақпараттарын ортаға салып, сұрақтарға толық
және дұрыс жауап беруі үшін сабақты тірек сөздерді түсіндіруден
бастау. Өндіріс – кез келген пайдаланатын заттарды жасап шығаратын
орын, ал құрам – бір бүтін нәрсенің барлық бөлшектерінің жиынтығы
екенін айту. Бұл сөздердің мағынасын былайша түсіндіру «Анаң саған
бәліш дайындады. Анаң бәлішті жасап шығарған өндіріс орны ас үй
болса, шығарылған өнімі бәліш
болады», «Анаң ботқа дайындау үшін нелерді қосады? (Оқушылардың
жауабын тыңдаңыз.) Осы атаған заттардың барлығы ботқаның құрамы деп
аталады». Бұл сөздердің үш тілдегі атауларының жазылуын
интерактивті тақтада көрсету. Оқулықтағы мәтінді бір оқушыға
сыныптың алдында мәнерлеп оқып беруін сұрау. Әр топқа Солтүстік,
Оңтүстік, Шығыс, Батыс атаулары бойынша еліміздің аймақтарына
зерттеу саяхатын жасауды тапсыру. Оқушылар қай өңірде қандай тағам
өндірілетінін анықтауы керек. Нәтижесін постерге жазуы тиіс. Бұл
тапсырманы орындау үшін оқушылар оқулықтағы картаны қолданады.
Интернет ресурстарын пайдалануға мүмкіндік жасау. Тапсырманы
орындағаннан кейін әр топ өз жұмыстарымен таныстыру. Оқушылардан
жұмыстардың нәтижесіне қарай өз ойларын білдіруін сұрау.
Оқушылармен бірге саяхат бойынша әрі қарай ауылда тұратын әжесі мен
оның немересіне баратынын айту.
Ас дастарқанға қалай келді?
Оқулықтағы бұл тапсырма әжесі мен немересі арасындағы аяқталмаған
диалог ретінде берілген. Тапсырма
оқушы дастарқанға тағамның
еңбекпен келетіндігін түсіне білуі мақсатында беріледі. Оқушылар
тапсырманы жұпта рөлге бөлініп орындайды. Диалогты жалғастыра алмай
отырған жұпқа қолдау көрсету. Үлгі ретінде бір жұптың тапсырманы
сынып алдында орындауын сұрауға болады немесе рөлдік ойын түрінде
өткізу.
Мақал-мәтел. Тапсырманың
тәрбиелік мәнін арттыру үшін «Еңбегің қатты болса, татқаның тәтті
болар» мақалының мағынасын қалай түсінгендерін сұрау. Оқушылар
мақалдың мағынасын топ ішінде талдайды. Оларға нәтижеге қол жеткізу
үшін көп еңбек ету қажет екені туралы тұжырым жасауға
көмектесу.
Анықта. Бұл айдардың
тапсырмасын топта орындаған дұрыс. Оқушыларға туған өлке бойынша
саяхат жасаудың жалғасатынын айту. Бұл тапсырма ақпарат көздері
(сурет, мәтін) арқылы сұрақтарға жауап беру дағдыларын дамытуға
бағытталған. Оқушыларға өз қаласында (ауылында) орналасқан тағам
өндіруші кәсіпорындардың суреттерін көрсету. Өз қалаңдағы, өңірдегі
тағам өнеркәсібі кәсіпорындары туралы қосымша материалды алдын ала
дайындап, әр топқа таратып беру.
|
Сен білесің бе? Бұл айдарда оқушылар Алматы
қаласының атауы қалай пайда болғанын біледі. Оқушылардан
саяхатымыздың соңғы аялдамасы Алматы қаласы екенін айту. Алматы
еліміздің қай аймағында орналасқанын анықтап, Қазақстан картасынан
көрсетулерін сұрау. Қаланы неліктен осылай атағанын сұраңыз.
Оқулықтағы айдардың мәтінін оқу. Оны деректі материалдардан алынған
мәліметтермен толықтыру.
|
Бұл сабақта үш тілдегі тірек сөздерді
меңгерту 1-тапсырманы орындау кезінде қамтылады.Мәтінмен жұмыс
істеудің алдында сөздердің мағынасына қарапайым түсінік беру.
Үлестірме парақша түрінде үш тілдегі тірек сөздерді әр топқа
араластырып беріп, аударма реттілігімен қоюды
тапсыру.
Ас дастарқанға қалай
келеді?
– Әже, ас дастарқанға қайдан
келеді?
– Балам, ас дастарқанға
оңайлықпен келмейді. Бұл – халықтың еңбегі. Әжесі мен немересі
арасындағы әңгіме қалай аяқталды деп
ойлайсың?
Мақал-мәтел
«Еңбегің қатты болса, татқаның тәтті болады»
деген мақалдың мағынасын қалай
түсінесің?
|