Балалардың шығармашылық дағдыларын дамыту әдістері мен тәсілдері

Балалардыңшығармашылықдағдыларын
дамытуәдістеріментәсілдері
•Ұйымдастырылғаноқуқызметіндекез-келген
балабілім,білікжәнедағдылардыңбелгіленген
көлемінмеңгеруі және педагогтың
басшылығ ыменөзбетіншееркінәрекетті
қолдануытиіс.
•Ұйымдастырылғаноқуқызметіндетехникалық
жәнебейнелеудағдыларынмеңгеруміндеттері
шешіледі,бейнелуөнеріәлеміментанысуды
бекітуіскеасырылады.Аталғанжұмысты
дарындыбалаларменвариативтікбөлімде
бейнелеустудиясындағыүйірмеесебіненжәне
қосымшасабақтардағ ыойынбарысындада
жалғастыруғ аболады.

Оқытудың бірлігімен балалардыңшығармашылығынқамтамасызету
келесіәдістермен тәсілдерарқылыіскеасырылады:
-оқуматериалынмазмұндау(ойын, әңгімелесу, саяхаттүрінде). Білім
беру міндеттерінорындаубалаларпедагогпенбірлесіпшешетін
шығармашылықміндеттерарқылыіскеасырылады;
-білімберу процесінденегізгіболыптабылатынбалалардың
практикалықжұмыстары. Көркембейнелердіжасаубалаларды
жалпылауға, тұтасбейнежасауғажетелейді;
-балалармен педагогтыңшығармашылықжұмыстардыталқылауыол
балағатек өзжұмысынбағалауғаемес, сондай- ақбасқалардың
көзқарасыменбағалауғамүмкіндікбереді.

•Бейнелеуәрекетіндебелгілітақырыпты
жоспарлайотырып,бөлменіңзаттық- кеңістіктік
дамытушыортасындаескеруқажет.
•Мысалы,«Цирк»тақырыбыболғанкездеоны
шығармашылықпенбейнелеуүшінбалаларғ а
топтацирктуралыайтукерек,әңгімелесукезінде
балаларцирккесаяхатжасауарқылы өз
ойларыменбөліседі,сайқымазақтардың,
жануарлардыңсуретінсалады,алкейіннен
ұйымдастырылған оқу қызметінде
шығармашылықтанытаотырып,жұмыстарды
жасайдыяғнисуретінсалады,мүсіндейдіжәне
т.б.
•Тақырыптыңерекшелігінескереотырып
ұйымдастырылғаноқуқызметінмузыказалында
(ойынсауықтүрінде)өткізугеболады.
•Бейнелеуәрекетібойыншаұйымдастырылған
оқу қызметіндебалаларғ абілім,білік,
дағдылардыберуменшектелмейәлеуметтік-
эмоционалдықдамытуғабасаназараудару
қажет.

Бейнелеуәрекетіндебалалардадербестікпен
шығармашылықтыңпайдаболуына
ынталандыруқажет. Осы бағыттағы
жұмыстардыңнәтижелерімыналар:
-бейнелеуәрекетіндегі
балалардың
белсенділігімен
дербестігі;
-көркембейненіжасауүшін
жаңаәдістердітабу
;
-түрлімәнерлілікқұралдары
арқылыжұмыстардаөзінің
сезімінбілдіру.

•Бейнелеуәрекетінеүйретубаланыңсубьектілі
ұстанымын, оның дербестігімен
шығармашылығыныңүнеміөсуінқамтамасыз
ететін,қызықтыратынмәселеліойындыәрекет
ретіндеқұрылуытиіс.Барлықұйымдастырылған
оқуқызметтерікіріктірусипатындаболады.
•Педагогикалықпроцескесондай-ақдарынды
балаларменжекежұмыстардакіреді. Дарынды
балаларменаптасынаекіретүйірмежұмыстарын
жүргізугеболады.Ондабалаларбейнелеуәрекеті
бойыншабарыншатерең,қосымшабілім,білік,
дағдыларды игереді, алеңбастысы
шығармашылықпенөзойынбілдірудііскеасыру
мүмкіндігінеиеболады.

•Дамытушы, байпедагогикалықортажағдайындағыәрекет
балағақоршағанортанымәжбүрлемейтануға,білуге
құмарлыққа, қызығушылыққ а танығандарын
шығармашылыпенбейнелеугетырысуғ аықпалетеді.
Өйткенібалаларұйымдастырылғаноқуқызметтерінде
өздеріоданшығудыойластыруықажетқызықты
жағдаяттарғ атапболады.Мысалы,«Бояупатшалығына
саяхат»тақырыбындағыжұмыстабалаларғажайыпәлемге
енуүшінкөптегенмәселердішешеді:патшаныңсуретін
салады(үлгілейді),кемпірқосақтардыңкөмегіменкөпір
салады,ребустардышешедіжәнет.б.
•Ұйымдастырылғаноқуқызметібарысындабалаларғ а:Ал
сенқалайойлайсын?Алсеннеістередің?Мұнысенқалай
елестетесің,бейнелепкөрсетшіжәнет.бсұрақтар
қойылады.

•Әринебалалардыүйретугеболадыәнеүйрету
қажет.Бірақересектердің көркемтехникасына
емес,олардыңжасерекшеліктерінескере
отырып,жаңажпайымдауға,жаңакеңістікті
ырғақтытүсінугеүйреткенжөн.Әрбірсурет
балалармазмұныменондабаланыңалған
әсерінің бейнесі, оныңбейнелегендеріне
өзінің қарым-қатынасыментолықтырылуы
қажет.Сондықтандабейнелеуөнерібойынша
ұйымдастырылғаноқуқызметтеріндеқиялға,
шығармашылыққа,дербестіккеназар
аударғанжөн.
•Балалардатапсырманыорындауғаниетіпайда
болуыүшінойынғаынтасынқалыптастыруға
жұмыстар жүргіу.Мысалы,ойын
кейіпкерлерінің(қоян,сайқымазақжәнет.б.)
қандайдаболсынмәселерітуралыойдан
құрастырылғаноқиғалардықысқажәне
шынайыәңгімелепберугежәнеоларға
көмектесугеықпалету.

Мұндабастысы–ойынкейіпкерлеріне
жақсықарым-қатынастытаныту,
оларғақолұшынберугебаулужәне
ынтасынояту.Соныменбіргебалалар
ертегікейіпкерінежәрдембергісі
келетінінекөзжеткізу,оғансенімді
жауаптыалғансоңғанажұмысты
жалғастыру.Мысалы, жапсыру
бойынша «Жайлауда»
тақырыбындағыұжымдықжұмыста
балаларшопанатағакиізуйдіқұруға,
малғақоражасауғ а(қию,жапсыру)
көмектеседі.Балаәлсіздердің
көмекшісіменқорғаушысының
мейірбанрөлінжаңанәрселерге
үйренуарқылығанасомдайалады.

Мұндаұйымдастырылғаноқуқызметібарлықтапсырмалардытолығымен
орындауғакөмектесетіндейтөмендегідейқұрылымбойыншажүргізіледі.
1 кезең. Ұйымдастырылғаноқуқызметінің басындаміндеттітүрдепсихологиялықкөңіл-күй
орнатужүргізіледі. Оләндінемесеәуендітыңдатутүріндегімузыкалық болуынемесеойын
түріндегібалаларүнсіздікпенсуреттердіқарайтыннемесеертегініәңгімелейтінболуымүмкін.
II кезең. Танымдық : Мұндаойынтүріндежұмыстыңтақырыбыашылады, проблемалыжағдай
құрылады. Өткентақырыптытүсіндіружәнеқайталаукезіндеүлгілермен алгоритмдер, сызбаламен
құрылымдарқолданылады, дамытушыойындармен жаттығуларұсынылады, оларбейнелеупроцесін
естесақтауғағанажәрдемдеспейдісондай-а қбалалардышығармашылық тыңшыңынажәнежаңаны
жасауғадегенниеткежетелеуқажет.
III кезең. Қорытынды. Жұмыстыңсоңындаойынөткізіледінемесеертегінібалалардың салған
суреттерімениллюстрация жасайотырып, аяқтауғаболады. Жұмыстыңбасындақұрылғанмәселені
логикалыққорытындылаупроцесіжүреді. Балалардың көніл-күйінекөзжүгіртеотырып, психологиялық
босаңсытуғажұмысжүргізугеболады. Мысалы, көңілдіәнорындату, дайынжұмыстардықараукезінде
көңілдінемесебірқалыптыәуендердітыңдату.

•Әрбіржұмыстыбағалауоңжәнежағымдыболуы,түзететінескертулержұмысбарысында
жасаладыкейдетіптіойынкейіпкеріменжасалады.
•Жұмыссоңындағымаңыздысәтбұлбаланыңкөніл-күйі,оныңэмоционалдықжағдайыболып
табылады. Олүшінбалағажұмысұнадыма,олөзініңшығармашылығынанемесежұмысынакөңілі
толамақанғаттанадымаосыныбілудеөтемаңызды.Олүшінбалаларғ а«көңіл-күй
қалташығына»әртүрлікөңілкүйдібілдіретінсмайликтердісалудыұсынуғаболады.Осылайша
педагогбалалардыңэмоционалдықжағдайынталдайдыжәнеқорытындыжасайды.

Ұйымдастырылғаноқуқызметініңқұрылымындағы
маңыздыжұмыстардыңбірісаусақгимнастикасын,бұлшық
еттердібосаңсытуғажаттығуларжасау,сергітусәттерін
ұйымдастыру.
Қолдыңұсақматорикасындамытуойындарыменелестету
қимылжаттығуларыныңұйымдастырылғаноқуқызметінің
тақырыбыменүйлесуіматериалдыкеңкөлемдемеңгеруге
жәнешығармашылықтыдамытуғаықпалетеді.
Соныменбалалардыңшығармашылыққабілеттерін
дамытуғақажеттіжағдайларұйымдастырылғаноқу
қызметінұйымдастыруғашығармашылықтәсілжәнеосы
бағыттағыжұмыстарғатүрліәдістерментәсілдердіқолдану
болыптабылады.

Мектеп жасына дейінгі балалардыңшығармашылыққабілеттерін
қалыптастыру келесі қағидалар арқ ылы іске асырылады:
1.Мақсатқа
бағытталғанқағида–
музыкалық –
шығармашылық
қабілеттердідамытуға
барлыққажетті
жағдайларжасалғанда
ғана, мақсатпен
міндеттергеқол
жеткізугеболатындығ ы
ескеріледі.
2.Жүйелілік жәнебірізділік
қағидасы–баланың
шығармашығ ынжәнежеке
тұлғасынжан-жақтыдамыту
жұмысымузыкалық –ойын
шығармашылығ ынегізінде
белгілібіржүйемен,
бірізділікпен, кезеңмен
жүргізіледі:
1 -кезең-алғанәсерлерін
жинақтау;
2 -кезең-шығармашылық
бастаманың кенеттенкөрінуі;
3 -шығармашылық
шешімдердііздестіру;
4 -кезең-балалардың дербес
іс-әрекеті;
5 -кезең-жекежәне
ұжымдық шығармашылық .
3.Түсініктілік қағидасы
–балалардыңжас
ерекшеліктерін,
қажеттіліктерін,
қызығушылық тарын,
даярлықдеңгейлерін
ескеру.

4.Оқытудың көрнекілікқағидасы–көрнекіліктіпайдаланудың, оны көрсетуәдістемесінің
дидактикалық мақсаттарын, көрнекіліктің санынжәнекөрсетудіңжүйесінойластыру,
көрнекіліктің белгілібіртүрлерініңүйлесімділігі.
5.Кіріктіру тәсілінің қағидасы–балаларменжұмысжүргізудеәртүрліформалармен әдістерді
қолдану, кіріктірілгенсабақтарөткізу.
6.Тәрбиелеу жәнедамытаоқытуқағидасы–білімберудіңбастыміндеттерін: оқыту, тәрбиелік,
дамытушылық дұрысанықтау; мектепжасынадейінгібалалардамузыкалық мәдениетнегіздерін
қалыптастыру, түрлімузыкалық -шығармашылыққызметкесүйіспеншілікпен қызығушылық ты
тәрбиелеу, шығармашылыққабілетіндамыту.
7.Бейімделу қағидасы–балалардымузыкалық дамытудың әдістерінәрбаланыңжекежәне
психо-физиологиялықерекшеліктерінебайланыстықолдану.
8.Беріктілік қағидасы–қағидаларғ ақойылатынталаптардытиімдітүрдеіскеасыруғаұмтылу,
алғанбілімдердіқайталаужәнебекіту, біліктермен дағдылардықалыптастыру, оларды
тәжірибедеқолдану.
Мектеп жасына дейінгі балалардың шығармашылық қабілеттерін
қалыптастыру бойынша әдістемелік ұсынымдар Астана 2016