Бастауыш сынып мұғалімінің инновациялық қызмет тәжірибесінен

Бастауыш сынып мұғалімінің инновациялық қызмет тәжірибесінен

(Гулнур Амангельдиевна Шанракшиева, «М. Горький атындағы жалпы білім беретін мектеп» ҚММ, бастауыш сынып мұғалімі, Шардара қ., Түркістан облысы)

Бастауыш мектеп баланың жеке басының қалыптасуын, оның қабілеттерінің біртұтас дамуын, оқушының оқу қабілеті мен тілегін қалыптастыруды қамтамасыз етуге арналған.

Қазіргі бастауыш мектепте баланы тек Оқуға, санауға және жазуға үйрету жеткіліксіз. Оны жаңа дағдылармен қамтамасыз ету қажет. Бұл оқу қабілетінің негізін құрайтын әмбебап оқу әрекеттері, сонымен қатар оқуға қалыптасқан саналы мотивация, өзін-өзі ұйымдастыру және өзін-өзі дамыту.

Бастауыш сынып мұғалімі балалардың оқуға деген қызығушылығын арттыратын, түсініксіз болып қалған нәрсені түсінуге үйрететін және сайып келгенде үйренуге үйрететін жағдайлар жасауы керек. Содан кейін студент өзін-өзі тану процесінен және оқу еңбегінің нәтижесінен қуаныш ала бастайды. Педагогикалық процесте инновациялық технологиялар үлкен рөл атқарады, оның көмегімен студенттер оқу іс-әрекетінің қажетті дағдылары мен дағдыларын игереді, оқуға, жазуға және санауға үйренеді, теориялық ойлау элементтерін, сөйлеу мәдениеті мен мінез-құлқын жеке гигиена мен салауатты өмір салтының негіздерін меңгереді.

1-Схема. Инновациялық технологиялар

Жобалау технологиялары. Жоба әдісі әрдайым оқушылардың өзіндік іс— әрекетіне бағытталған-жеке, жұптық, топтық, оны оқушылар белгілі бір уақыт аралығында орындайды. Бұл тәсіл топтық оқыту тәсілімен біркелкі үйлеседі. Жобалар әдісі әрқашан бір жағынан әртүрлі әдістерді, оқыту құралдарын қолдануды, екінші жағынан ғылымның, техниканың, технологияның, шығармашылық салалардың әртүрлі салаларындағы білімдерді, дағдыларды біріктіруді көздейтін қандай да бір мәселені шешуді көздейді.

Аяқталған жобалардың нәтижелері көрінуі керек, яғни егер бұл теориялық мәселе болса, онда оның нақты шешімі, егер практикалық болса — іске асыруға дайын нақты нәтиже.

Мысалы, маған «өсімдіктердің әртүрлілігі» әлемін тану бойынша сабақ берілді. Сабақтың үзіндісі-топтық жұмыс: Сізді не таң қалдырды? Сізде қандай сұрақ бар?

(Неліктен сіз өсімдіктің бір бөлігіне байланысты бес топқа бөлдіңіз, өйткені барлық өсімдіктердің бөліктері бар)

Бұл сұраққа оқушылар топта жұмыс істей отырып жауап береді. Оқушылар барлық өсімдіктердің барлық бөліктері бар-жоғын білуі керек

(Топтардың бөлінуі ерікті).

Әр топ алады:

1. «Өсімдік бөліктері» схемасы.

2. Оқулық

3. Кесте.

4. Тірек карточкасы

Жұмысты орындау жоспары тақтада жасалған.

1. Мұғалімнің нұсқасын қарастырыңыз.

2. Онда қандай деректер жоқ.

3. Кесте мен анықтамалық картаны толтырыңыз.

Олар өз жұмыстарының нәтижелері туралы айтады.

Әр топ алдымен кесте бойынша есеп береді.

Ойын технологиясы. Ойын-бұл бала үшін табиғи және адамгершілікке негізделген оқыту түрі. Ойын арқылы оқыту арқылы біз балаларға ересектерге оқу материалын беруге ыңғайлы емес, балаларға оны қабылдауға ыңғайлы және табиғи түрде үйретеміз. Ойындар оқушыларға сараланған тәсілді жүзеге асыруға, әр оқушыны пән бойынша қызығушылығын, бейімділігін, дайындық деңгейін ескере отырып, жұмысқа тартуға мүмкіндік береді. Ойын сипатындағы жаттығулар оқушыларды жаңа әсерлермен байытады, даму функциясын орындайды, шаршауды жеңілдетеді. Олар мақсаты, мазмұны, ұйымдастыру және өткізу тәсілдері бойынша әр түрлі болуы мүмкін. Олардың көмегімен сіз кез-келген мәселені шеше аласыз (есептеу, грамматикалық дағдыларды жетілдіру және т. б.) немесе тапсырмалардың тұтас кешені: сөйлеу дағдыларын қалыптастыру, байқау, зейін, шығармашылық қабілеттерін дамыту және т. б.

Ойын әрекетін мен келесі жағдайларда қолданамын:

• оқу пәнінің түсінігін, тақырыбын және тіпті бөлімін игеруге арналған сабақ (сабақ - "Білім еліне саяхат" ойыны, "халықтық мерекелер" сабақ-спектаклі);

• сабақ (сабақ) немесе оның бөлігі (кіріспе, түсіндіру, бекіту, жаттығу, бақылау) ретінде.

Бұл әртүрлі ойындар – жарыстар, эстафеталар, онда өрнектің мағынасын табу, қажетті белгіні енгізу, мысал келтіру және т.б. мұндай ойындар дағдылар мен дағдылардың автоматизмін бағалауда даусыз.

Мысалы, сауаттылық сабақтарында « кім көп?» балалар берілген дыбысқа сөздерді өздері ойлап табады. «Сөзден сөз тап» ойынында оқушылар мұғалім берген сөздің әріптерінен сөздер жасайды. Сол мақсатта мен «жұпты табыңыз» (сөздердің синонимдерін таңдаңыз), «сөзді аяқтаңыз» және басқа ойындарды қолданамын.

Математика сабақтарында балалар ертегілер еліне «Саяхаттайды» және әр кейіпкермен кездескенде белгілі бір математикалық тапсырмаларды орындайды.

Әдеби оқу сабағында сіз «Нақыл сөздер» ойынын өткізе аласыз: Мен нақыл сөзді аударма деп атаймын, ал сіз қазақ фольклорында қандай нақыл сөз бар екенін болжауыңыз керек.

Ақпараттық-компьютерлік технологиялар. АКТ мен келесі бағыттарда қолданамын:

1. Электрондық форматта жұмыс құжаттамасын жүргізу.

Бұл бағыт мыналарды қамтиды: пәндер бойынша күнтізбелік – тақырыптық жоспарлауды, әдістемелік шошқа банктерін, сынып сағаттарын әзірлеуді, жеке жұмыс үшін карточкаларды дайындауды және оқушылардың жетістіктерінің деңгейін бақылауды.

Біздің мектеп BilimClass-қа қосылған.

2. Мультимедиялық презентациялар жасау.

Мен өз сабақтарымда Интернеттен табылған, сонымен қатар өзім жасаған презентацияларды қолданамын. Сабақтарда фильмдерді пайдалану зейінді арттыруға мүмкіндік береді, жағымды эмоционалды фон жасайды. Олардың негізі-белгілі бір объектіге назар аударуға, оқушылардың жауаптарының дұрыстығын тексеруге, пайымдау дәйектілігін көрсетуге және т. б. мүмкіндік беретін анимация.

3. Оқушылардың зерттеу жұмысы.

Зерттеу жобаларын орындау оқушылардың танымдық іс-әрекетін және олардың ақпаратты іздеу, жинау, өңдеу және талдау бойынша өзіндік жұмысын дамытуға бағытталған.

Оқушының жобасын қорғау презентация түрінде өтеді.

4. Интернет-ресурстарды пайдалану.

Интернет-бұл күн сайын толықтырылатын үлкен ақпараттық ресурс. Жақында интернетте көптеген білім беру сайттары мен порталдары, форумдар, әртүрлі пәндер бойынша желілік ресурстар, мұғалімдер мен оқушылардың желілік қауымдастықтары, желілік білім журналдары пайда болды.

Интернетті өзін-өзі тәрбиелеу және өзін-өзі дамыту тәсілі деп санауға болады. Балалар ізденуші, білімге құштар, қажымас, шығармашыл болады.

5. Оқушыларды қашықтықтан оқыту, Интернет-Олимпиадалар, Интернет-марафондар.

Менің сыныбымның көптеген оқушылары Интернет – марафондарға, Интернет-олимпиадаларға белсенді қатысады. Біз, педагогтар, Интернет-форумдардың жұмысына қатысуға мүмкіндігіміз бар.

6. Презентацияға сүйене отырып сөйлеу.

Акт қолданбай, педагогикалық кеңестерде, ата-аналар жиналыстарында сөйлеген сөздерін елестету қиын, мұнда материалды диаграммалармен, диаграммалармен, кестелермен сүйемелдеу арқылы көрнекі түрде ұсынуға болады.

7. Сабақтан тыс жұмыста АКТ қолдану.

Бастауыш мектепте сабақтан тыс уақытта АКТ қолдану қажет. Презентацияларды қолдана отырып, мұғалім кез-келген материалды түрлі-түсті және көрнекі түрде ұсынуға мүмкіндік беретін әңгімелер, жол қозғалысы ережелері, өмір салты бойынша сабақтар, сыныптан тыс іс-шаралар, жарыстар, сынып сағаттарын өткізе алады.

Барлық іс-шаралардың нәтижесі-фотосуреттермен, бейнелермен және т. б. мультимедиялық альбомдар жасау.

Мысалы: «Достық, сыпайылық, мейірімділік» сыныптан тыс іс-шара

Ұжымдық жұмыс әсіресе сәтті өтті – мейірімділік, достық және сыпайылық туралы пікірталас.

Ашық сыныптан тыс іс-шара « Гүлдей бер, менің туған Қазақстаным!»

Проблемалық-дамыту технологиялары. Оқытудың проблемалық-дамытушы технологиясының нақты функциялары: оқушылардың сыни ойлауын қалыптастыру; белсенді сөйлеу қарым-қатынасының дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру; оқытушының диалогтық құрылымдарды құру және оларды оқыту процесінде жүзеге асыру жөніндегі қызметін ұйымдастыру.

Сабақ формалары:

• қоғамдық тәжірибеде белгілі формаларға, жанрларға және жұмыс әдістеріне негізделген сабақтар: зерттеу, өнертабыс, бастапқы дереккөздерді талдау, түсініктеме, ми шабуылы, сұхбат, репортаж, шолу;

• оқу материалын дәстүрлі емес ұйымдастыруға негізделген сабақтар: даналық сабағы, махаббат сабағы, аян, презентация сабағы, «дубль әрекет ете бастайды»;

• қоғамдық қарым-қатынас формаларына еліктейтін сабақтар: баспасөз конференциясы, аукцион, бенефис, митинг, ауызша журнал;

• мекемелер мен ұйымдардың қызметіне еліктеуге негізделген сабақтар: сот, тергеу, цирк, ғылыми кеңес;

• қоғамдық-мәдени іс-шараларға еліктейтін сабақтар: өткенге сырттай экскурсия, саяхат, әдеби серуен, қонақ бөлме, сұхбат, репортаж;

• сыныптан тыс жұмыстың дәстүрлі түрлерін сабақ шеңберіне көшіру: КТК, « Не? Қайда? Қашан?» және т. б.

«Портфолио» технологиялары. Білім алушының портфолиосын құру мақсаты нәтижелерге, күш-жігерге, оқу-танымдық іс-әрекеттің материалдандырылған өнімдеріне және т. б. «Жинақтаушы» портфолиодан басқа, оқушының даму динамикасын көрсететін модельдеу функциясын орындайды; оның қарым-қатынасы, өзін-өзі жүзеге асыру нәтижелері; оқу стилін көрсетеді, жалпы мәдениеттің ерекшеліктерін, интеллекттің жекелеген жақтарын көрсетеді; оқушыға өзінің оқу жұмысының рефлексиясын жүргізуге көмектеседі; оқушының жұмыс нәтижелерін талқылау және өзін-өзі бағалау нысаны ретінде қызмет етеді.

Денсаулық сақтау технологиясы. Біздің бүгінгі міндетіміз-балаға денсаулығын сақтау мен нығайтудың әртүрлі әдістері мен әдістерін үйрету, содан кейін орта мектепке ауысып, балалар оларды өз бетінше қолдана алады. Мен өз сабақтарымды дәл осы мақсат қою арқылы құруға тырысамын: денсаулықты қалай үнемдеуге болады?

Менің сыныбымда оған мыналар кіреді: әр сабақта тақырыптық физикалық минуттар, динамикалық үзілістер, мектеп пен ауданның спорттық жарыстарына қатысу, «Мектептегі және үйдегі күн режимі», «Баланың денсаулығын қалай сақтау керек», «Компьютер мен бала» тақырыбында ата-аналар жиналыстарын өткізу, барлығына мектепте ыстық тамақ ұйымдастыру оқушылар, үзілісте ашық ойындарды ұйымдастыру.

Мен сабақтарда әртүрлі көңілді дене шынықтыру минуттарын, гимнастиканы, дыбыстарды «ән айтуды» және т.б. қолданамын.

Әр түрлі сабақтарда мен денсаулық сақтау мазмұнымен тапсырмаларды ұсынамын:

Математика.

Мәселені шешіңіз.

Марат мерекеде 6 торт жеді, ал Қайрат 2-ге аз болды. Екі бала да қанша торт жеді? (балалар қысқаша жазба жасайды және мәселенің шешімін жазады)

– Сіз торттарды көп жей аласыз ба? Неліктен?

- Қандай ережені сақтау керек? (Дұрыс тамақтану)

Әдебиет оқу.

Дұрыс өмір мен денсаулық туралы қорытындылармен оқуды оқу және талқылау.

Балалар ертегілерді оқығанды ұнатады, олардың көпшілігі салауатты өмір салты, қауіпсіз мінез-құлық туралы жалпылама қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

Саусақтарды уқалау, оларды жазбаша жұмысқа дайындау.

Мен саусақтардың массажын көрсетемін, оны сөздермен сүйемелдеймін:

Үй

Бір, екі, үш, төрт, бес. (Бас бармақтан бастап саусақтарымызды жұдырықтан бір-бірлеп ашыңыз.)

Саусақтар серуендеуге шықты. (Біз барлық саусақтарымыздымақты түрде ашамыз.)

Бір, екі, үш, төрт, бес. (Кезек-кезек біз саусақтарымызды кішкентай саусағымыздан бастап жұдырыққа қысамыз.)

Олар қайтадан үйге тығылды. (Біз бастапқы қалыпқа ораламыз.)

Озық технологияларды қолданатын сабақтар мектеп оқушылары үшін үйреншікті болады, ал мұғалімдер үшін жұмыс нормасы болады, бұл педагог жұмысының тәжірибесіндегі инновациялық жұмыстың маңызды нәтижелерінің бірі болып табылады. Осылайша, инновацияларды енгізу білім беру процесін оңтайландыруға, білім алушыларды білім беру кеңістігінің субъектілері ретінде тартуға, тәуелсіздікті, шығармашылықты және сыни ойлауды дамытуға мүмкіндік береді.

Қорытындылай келе, инновацияға деген қажеттілік қандай да бір мәселені шешу қажеттілігі туындаған кезде пайда болады, тілек пен нақты нәтиже арасында қайшылық пайда болады деп айтқым келеді. Тәжірибе көрсеткендей, жаңа технологиясыз қазіргі мектепті елестету мүмкін емес. Инновациялық технологияларды қолдану дәстүрлі оқу пәндерін оқытуды өзгерте алатынына сенімдімін, бұл бастауыш сынып оқушысының оқуға деген қызығушылығының жоғары деңгейін тудырады.

Пайдаланылған Интернет көздерінің тізімі

1. https://stud.kz/referat/show/68771 Бастауыш сыныпта инновациялық технологияларды қолданудың психологиялық аспектілері

2. https://daryn.online/article/2559 Бастауыш сынып білім беру үрдісінде жаңа технологияларды қолдану

3. https://www.tarbie.kz/26030 Инновациялық технологиялардың бастауыш мектептегі білім сапасын арттырудағы маңызы

4. https://ust.kz/word/bastayys_synyptarda_innovaciyalyq_tehnologiyany_qoldanydyng_tiimdiligi-284486.html Бастауыш сыныптарда инновациялық технологияны қолданудың тиімділігі

5. https://edu.mcfr.kz/article/4340-bastauysh-mekteptegi-innovatsiyalyk-pedagogikalyk-tehnologiyalar Бастауыш мектептегі инновациялық педагогикалық технологиялар