ДЕНЕ ТӘРБИЕСІНДЕГІ ҚИМЫЛ – ҚОЗҒАЛЫС ОЙЫНДАРЫНЫҢ РӨЛІ.

Ивышева Эльмира Қияққызы

Дене шынықтыру пәнінің мұғалімі,

бірінші санатты, мұғалімі

«Әулиекөл ауданы әкімдігінің

білім бөлімінің

№ 28 Құсмұрын орта мектебі » ММ

ДЕНЕ ТӘРБИЕСІНДЕГІ ҚИМЫЛ – ҚОЗҒАЛЫС ОЙЫНДАРЫНЫҢ РӨЛІ.

Грек философы Аристотель «Қозғалыс – бұл өмір» Қозғалыс арқылы денеміз сау болады, денеміз сау болса көңіл – күйімізде жақсы болып, өміріміз мәнді де, сәнді болады Дене тәрбиесі сабағында жаңа инновациялық технологиялардың тиімділігі жоғары. Білім – қоғамды тұрақтандыратын, рухани мұраны сақтайтын, ұрпақты ұрпаққа сабақтастыратын құрал. Қолда бар мүмкіндікті пайдаланып оқытудың жаңа әдіс – тәсілдерін тиімді қолдану, жаңа технологияны әркімнің өз сабағында пайдалану арқылы оқушы жастарды халықтың дәстүр үрдісінде адамгершілікке, салауатты өмір сүруге баулу дені сау ұрпақ тәрбиелеу дене тәрбиесі пәні мұғалімнің басты міндеті.

Мақсаты: негізгі мақсат жасөспірімдердің денсаулығын дұрыс қалыптастыру мен салауатты өмір салтының қажеттіліктерін тәрбиелеу болып табылады. Әдісі:Жеті модуль әдісі.

Нәтижесі: Қимыл – қозғалыс жаттығуларын жасау және спорт түрлерімен шұғылдану адамның қозғалыс қабілетін жетілдіріп, ақыл , ой өсіруге көмектеседі. Ғылым мен технологиялардың қарқынды жылдамдықпен дамып келе жатқаны қазір бәрімізге аян. Қазіргі білім беру жүйесі осы заманға сәйкес пе? Деген сұрақ туындайды. Біз әлеммен бірге жаһандану заманында қмір сүріп жатқандықтан, мұғалімдер ХХI ғасыр оқушыларының қалай білім алу керектігі туралы терең ойланып, зерттеулер жүргізіп,ең алдымен қзгеруді өздерімізден бастағанымыз жқн екенін білуіміз керек. Себебі жылдап қолданып келе жатқан, үйреншікті әдіс – тәсілдерін өзгертпей, бір сарында жұмыс істеп жүре беретін мұғалімдер бүгінгі заманауи технологияларды орынды қолдану үшін, қзінің іс- әрекеті бойынша зерттеу жұмыстарын жүргізіп, нәтижелерін сараптап, тиімді шешім қабылдауы керек.Міне осы тұста Қазақстан Республикасы педагогикалық шеберлік орталығының әдістемелік кеңесі ұсынып отырған оқытудың жеті модулін қолдану тиімділігі әлемнің дамыған елдерінде де дәлелін тауып жатыр. Себебі осы жеті модульге кіретін: оқытуды басқару және көшбасшылық әдісінде адамдардың қалай оқитындықтары туралы білім саласындағы заманауи жетістіктерін негізге алса, ал сын тұрғысынан ойлау Қазақстандағы білім беруді дамыту үшін маңызды болып табылатын қазіргі ең басты педагогикалық түсінік болып отыр. « Өрлеу» біліктілікті артыру курсында болғанымда, Қ.Республикасының педагог қызыметкерлерінің біліктілігін артыру бағдарламасына деңгейлік курсты оқыған дене шынықтыру мұғалімінің ашық сабағынан және мектепте арнайы бітіріп курсты бітіріп келген мұғалімдердің сабағына кіргеннен кейін, өмірге, адамдарға, жалпы әлемдік көзқарасыма үлкен әсерін тигізгендей болды.Әрине, адам өмірінің маңызды бөлігі, ол оның қызметі ғой, сол жұмысым жайлы да көптеген ой, толғаныстар, сұрақтар пайда болды. Мен бұрын қалай сабақ бергенмен Қазір қалай,неден бастағаным жөн деген сұрақтар мазалай бастады. « Заман өзгеріп жатқанда, мен неге ескіше жұмыс істеп,келешек ұрпақты ескіше оқытуым керек?» деген сыни ой туды. Жеті модуль әдісі – тәсілдерін кеңінен енгізіп, мектепте білім алатын барлық оқушыларды оқытуда қолдану барысында, қызығушылықтары артып, оқу үрдісінде топтық, жұптық жұмыстарды оқу модельдерін қолдану оқу сапасын жоғары нәтижелерге жетеледі.Осы тұста мұғалім өз «іс – тәжірибесін неден бастау керек, қайда барып кімнен сұрауы керек?» деген ой туындады. Оқу мен оқытуда негізгі құрал оқушылардың бойында дене тәрбиесімен өз бетінше шұғылдануға қажет дағдылар мен икемділіктерді қалыптастыру.

Мен бірінші зертеу сабағымды жоспарлағанда ең алдымен оқушыларды сабақтарымыз бұрынғыдан ерекшелеу болатынын ескертіп, оларды жалпы дене жаттығу жасауға сапқа тұрғызды. Оқушылар кәзір жүгіру, секіруі жаттығуларын жасаймыз дегенде «Оқушылардың түрлері бұзылып « ой» - деген дауыстар естілді. Бірақ мен олардың саптан шығып дөңгеленіп тұрындар «қозғалмалы ойын» арқылы, жүгіреміз, секіреміз-деген сөзімді естігенде көздері жайнап «есть» деген дауыстар естілді. Сынып оқушыларының белсенділіктері күрт артқандығы байқалды, ойын үстінде жүгіру шапшандықтары, секіру, жүру жаттығуларына көп көңіл қойылып, шаршағандықтарын білдіртпей, белсенді атсалысты. Ойын процесінде бала өзінің назарын қймылды орындау әдісіне емес,мақсатқа жетуге арнайды.Ойын түрлері арнайы педагогикалық: қимыл – қозғалыс іскерліктерін дамыту және дағдысын қалыптастыру,қимыл сапалығын көтеру,оқушының ағзасына әсерін тигізу,денеге түсетін салмақпен қамтамасыз ету міндеттерін шешеді. Қимыл – қозғалыс ойындарын іріктеп алу маңызды орын алады. Сабақтың қозғалыс мазмұнына байланысты: жүгіріп, секіріп ойналатын ойындар, лақтыру немесе қағып алу, заттарды алып беру, кедергілерге қарсы тұру,тағы басқа ойындар ойналады. Дәстүрлі сабақта жүгіріңдер, секіріңдер- дегенде оқушылар аяқ – астыннан ауырып және басқада сылтаулар табатын. Жалпы дене жаттығуын жасағанда оқушылар көңіл қойып жасамайтын,қалай болса солай жасай салатын. Оқушыларға үйден әр түрлі өмірмен байланыстырып жаттығулар жасап келіп, сабақта оқушыларға жасатады. Бұл жерде оқушылардың сыни тұрғыда ойлауға шақырып отырамыз. Көшбасшылық қасиеттерін дамыту барысында, оқушыларды топ басшысығып сайлап, оларға оқушыларды бағалауға, өз ойларын айтуға үйретеміз.Сабақта топқа бөлгенде сол күнгі сабақтың тақырыбына байланысты мысалы: ұлттық ойындар тақырыбында «асықтармен», баскетбол тақырыбында «баскетбол ойынына керек құралдарды» арқылы бөліп отырамыз. Кейбір оқушылар бар спортқа немқұрайлы қарайтын. Ондай оқушыларды сабаққа қызығушылығын ашу үшін, мен сабақта компьютерді қолданамын, үйге тапсырма беремін, компьюермен ойнап жатқан баланың мультик жасап келіу,доп лақтырып жатқан. Оқушылар жасап сыныпқа көрсетеді,ал мен оған қалай істегенін және не бейнеленіп тұрғанын оқушыларға көрсет –деп айтамын. Сонда доп ұстағысы келмейтін оқушының өзі, баскетбол добын қалай шығыршыққа лақтыру керектігін,айтып отырып көрсетеді. Осылай оқушылардың сабаққа қызығушылықтарын ашамын. Осындай өзгерістерді сабаққа енгізген себебім, оқушыларға бағыт – бағдар бере отырып, оқуды өз беттерінше игерулеріне мүмкіншілік бергім келеді.Олардың сабақтағы іс – әрекеттеріналдын – ала жоспарлап,жүйелеп алсам,мұндай өзгерістердің берер нәтижелері көп екен.Оқу үрдесіндегі әдеттегі көрнекі құралдардан басқа А3 форматындағы парақтар, түрлі – түсті маркерлер, стикерлер, бағалау парақтары, кері байланыс парақтары, сонымен қатар арнайы жаттығулар. Іс- әрекеттегі зерттеуімді орындай отырып, өзім үшін жасаған тұжырымдамам: қолданған жаңа әдіс – тәсілдерді оқу үрдісінде кеңінен қолдану, жалпы білім беру жүйесін қолайлы нәтижелі бағытқа қарай едәуір өзгерту. Қорытынды: Қимыл – қозғалыс ойындарын өткізу арқылы қол жеткен сауықтыру нәтижесі балалар психикасына ізгі әсер етіп, жағымды көңіл – күй орнайды. Көңіл – күйдің көтіріңкі болуы балалардың мақсатқа жетуге ұмтылысын тудырады және ойын жағдайында неғұрлым дәл бағдар белгілеуге, тапсырманы жедел орындау ұмтылысына , әр түрлі кедергілерді жеңуге талпындырады. Тәуелсіз елімізге білімді, саналы, парасатты адамды тәрбиелеу үшін ұшқыройлы, тәні таза, денсаулығы мықты, адал да терең білімді, жоғары талғамды шәкірт тәрбиелеу.

Әдебиет тізімі:

1. Қасымбекова С. Дене шынықтыру оқу әдістемесі.Жалпы білім беретін мектептің мұғалімдеріне арналған. Алматы «Атамұра» 2000

2. Г.П.Маковецкая. Т.Н.Васильченко. О.И.Меркель. Дене тәрбиесі (әдістемелік құрал)

3. Бағдарлама НЗМ ДББҰ, 2012