Ғажайып алаң

Ғажайып алаң

Бәйге

“Халықпен халықты,адам мен адамзатты теңестіретін нәрсе - Білім” М.Әуезов

1.Адам ағзасын зерттейтін ғылым?

(анатомия)

2.Цитология нені зерттейді?

(жасушаны)

3.Денедегі барлық сүйектердің жиынтығы?

(200 ден астам)

4.Маңдай сүйегінің саны? (1)

5.Омыртқа жотасының бөлімдері?

(Мойын,арқа,бел, сегізкөз,құймышақ)

6.Адам қанша жасқа дейін өседі? (25)

7.Сегізкөз омыртқаларының байланысы?

(қозғалмайтын)

8.Адамдағы бұлшықеттердің саны?

(600 ден астам)

9.Кіші қанайналам шеңберінің басқаша атауы?

(өкпелік шеңбер)

10.Кеуде қуысының алдыңғы жағындағы сүйек?

(Төс сүйегі)

11.Жүрек қабырғасы неше қабаттан тұрады?

(3 қабаттан)

12.Адреналин гормоны жүректің жиырылуын?

(жылдамдатады)

13.Гипотониялық ауруларда қан қысымы ?

(төмен)

14.Тез ашуланғыш, терлегіш ауру

(Базедов )

15.Гуморальдық реттелуде негізгі роль атқаратын заттар?

(гормондар)

16.Төбе сүйегінің саны? (2)

17.Арқа мен сегізкөз омыртқаларының иілімінің бағыты?

(артқа)

18.Құйымшақ омыртқаларының саны? (3-4)

19.Қуану мен ренжуді білдіретін бұлшық ет?

(мимикалық)

20.Арқа омыртқаларының саны? (12)

21.Мойын омыртқасының саны? (7)

22.Ортан жілік тік бағытта қанша салмақты көтере алады? (1,5 т)

23.Гипофиздің жыныс бездерінің дамуы мен өсуін реттейтін бөлігі

(алдыңғы бөлігі)

24.Адиссон ауруының екінші аты

(Қола ауруы)

25.Оттегіне қаныққан қаны

(Артерия қаны)

26.Көмірқышқылгазына қаныққан қан

(Вена қаны)

27.Қанайналудың орталық мүшесі

(жүрек)

28.Балаларда қалқанша бездің қызметі жеткіліксіз болғанда туындайтын ауру

(кретинизм)

Топқа бөлу

Топбасшылар сайысы

І топ

1.Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым

генетика

2.Жасушаның көбеюіне қатысатын органоид?

ядро

3.Мендельдің бірінші заңы қалай аталады?

Біркелкілік заңы

4. Вирусты зерттеген ғалым

вирусология

5. Нәруыз молекуласы құрамына кіретін аминқышқылдарының саны

20

6.Құстарды зерттейтін ғылым?

орнитология

7. Ішкі сыртқы белгілердің жиынтығы

фенотип

8. Ата-аналарынан алған гендердің толық жиынтығы

генотип

9. Өсімдіктің көбею мүшелері?

Гүлі, жеміс, тұқым

10. Бірінші ұрпақта басымдық қасиет көрсетіп, бірден жарыққа шығатын белгі

доминантты

11.Бағаналы және борпылдақ жасушалар кездесетін

өсімдік мүшесі?

жапырақ

12.Астық тұқымдас өсімдіктердің жемісі?

дәнек

13. Ұрық тамыршасынан дамитын тамыр?

негізгі

14.Жүрегі төрт бөлімді жорғалаушы?

крокодил

15.Ең кіші түйеқұс?

нанду

ІІ топ

1.Жасушаны зерттейтін ғылым

цитология

2. Энергетикалық станциясы атанған органоид

митохондрия

3. Қарама-қарсы белгілерді анықтайтын жұп гендер

Аллельді гендер

4.Микориза дегеніміз

Саңырауқұлақпен ағаш тамырының селбесуі

5. Организмдер ұрығының дамуын зерттейтін ғылым

эмбриология

6. Қорғалжың қорығы орналасқан

Ақмола облысында

7. Қосарлы тыныс алу қандай тіршілік иелеріне тән?

құстарға

8. Бір жұп белгі бойынша будандастыру

моногибридті

9. Ұйқы безінен бөлінетін гормон

адреналин

10. Жасуша терминін ашқан ғалым

Антон Левенгук

11.Қазақстанның ең алғашқы қызыл кітабы қай жылы шықты?

1978

12.Біржасушалылардың қанша түрі бар?

70 мыңға жуық

13.Гермафродит дегеніміз не?

қосжыныстылық

14.Хитин дегеніміз не?

Жасуныққа ұқсас ағзалық зат

15.Энцефалит ауруын тудыратын буынаяқтылар?

Тайга кенесі

ІІІ топ

1.Ересек адам тәуілігіне неше рет тамақтанады?

4

2.Тамақты дұрыс пайдалану ғылымы

диетология

3.Ең үлкен асқорыту безі

бауыр

4.Бауырдың беріштенуі қалай аталады

серроз

5.Дизентерия ауруын таратады

Безгек масасы

6. Ұсақ ағзаларды зерттейтін ғылым

микробиология

7. Нейрондардың қысқа өсіндісі

дендрит

8. Қан жасушалары қанша топқа бөлінеді?

3 топқа

9. Бір түрге жататын даралар арасындағы күрес

Түрішілік күрес

10. Тек қана Жаңазеландияда тіршілік ететін кесіртке

гаттария

11. Ұрықтанған жасуша

зигота

12. Бірінші ұрпақта көрінбей қалған белгі

рессецивті

13.Теңіз суында жүзіп жүретін ішекқуыстылар?

медузалар

14. Регенерация дегеніміз

Жойылған дене бөліктерінің қайта қалпына келуі

15.Бір затқа бекініп отырықшылық тіршілік ететін ішекқуыстылар?

Қызыл маржандар

Бірінші тапсырма бірінші командаға қатысты... Бірінші үштік ойында әр-бір командадан бір оқушыдан қатысады. Екінші және үшінші үштік ойындада дәл солай болады. Әр-бір команда өз топбасшыларыңды таңдап алыңдар. Топбасшылар актық сайыста ойнайтын болады.

Бірінші үш ойыншы:

Бірінші үштік ойыншыны таңдауға арналған тапсырма№1

1.Суретте бейнеленген мүше қалай аталады?

2.Ал мына суретте қандай мүше бейналенген?

3.Ол «Медицинаның міндеті – тек адам ауруларының себептерін анықтап қоймай, адамның денсаулығын сақтау жолдарын, ауруды жою жағын да зерттейді» – деп көрсеткен.

Ал енді ұпайды адал еңбектеріңмен жинау үшін біз ойын ережесіне аздап өзгерістер енгіздік. Ол үшін сендерге ашық түсті карточкалар берілді. Сонымен, мен сендерге сұрақты оқып болған соң , жауап беруге дайын оқушы карточканы көтеріп,- жауап бар! –дейді. Кім бірінші болып карточканы көтерсе, сол оқушы бірінші болып жауап береді.

Бірінші үштік ойыншы: И.П.Павлов ас қорыту жүйесіндегі осы бір әдістемені ойлап тапқаны үшін Нобель сыйлығымен марапатталған болатынды. Сөз не жайында болып жатыр?

Ф

И

С

Т

У

Л

А

Ақпараттық үзіліс

АСҚАЗАН-ІШЕКҚҰРТ АУРУЛАРДАН САҚТАНУ ЖОЛДАРЫ

жеке бас гигиенасын сақтау

бөлме, үй айналасын таза ұстау

ауру адаммен байланыс жасағанда сақ болу

дұрыс тамақтану

Басқа мүшелердегі аурулардан сақтану (тіс,көмей, ішек, өңеш,қарын,бауыр,т.б.)

Темекі,алкогольден аулақ болу

Екінші үш ойыншы:

екінші үштік ойыншыны таңдауға арналған тапсырма№1

Суретте көрсетілген асқорыту мүшесі?

екінші үштік ойыншыны таңдауға арналған тапсырма №2

Сұрақпен көрсетілген мүше қалай аталады?

екінші үштік ойыншыны таңдауға арналған тапсырма №3

Мына тістер қалай аталады?

Сонымен, мен сендерге сұрақты оқып болған соң , жауап беруге дайын оқушы карточканы көтеріп,- жауап бар! –дейді. Кім бірінші болып карточканы көтерсе, сол оқушы бірінші болып жауап береді.

Cұрақ: Тамаққа тойғаның туралы сигнал миға 20 минуттан кейін жететіні белгілі. Ал тоқтық пен аштық орталығы кайда орналасқан.

Г

И

П

О

Т

А

Л

А

М

У

С

Ақпараттық үзіліс

Темекі мен алкогольдің асқорыту мүшелеріне тигізетін зияны:

1.Темекі мен ішімдік тәбетті қайтарады

2.Асқорытуды қиындатады

3.Тісті сарғайтады,ауызда жағымсыз иіс пайда болады

4.Асқазанда жара пайда болады

5.Ерін,тіл және өңеш рагына жол ашады

6.Бауырды серозит ауруына шалдықтырады

Үшінші үш ойыншы:

Үшінші үштік ойыншыны таңдауға арналған тапсырма №1

Бағдарша арқылы суретте қандай мүше көрсетілген және оның маңыздылығы неде?

Үшінші үштік ойыншыны таңдауға арналған тапсырма №2

Белгілі бір тағамды қажетсіну сезімін қалай атайды?

Үшінші үштік ойыншыны таңдауға арналған тапсырма №3

Суретте үлкен адаммен баланың жақ сүйектері мен тістері көрсетілген. Баланың жасын анықтау керек.

Сонымен, мен сендерге сұрақты оқып болған соң , жауап беруге дайын оқушы карточканы көтеріп,- жауап бар! –дейді. Кім бірінші болып карточканы көтерсе, сол оқушы бірінші болып жауап береді.

Сұрақ: Лейкоциттердің микроорганизмдер мен басқа бөгде денелерді белсенді қоршап алу, сіңіру және қорыту процесін ең алғаш орыс ғалымы

И.И. Мечников ашып, осы жаңалығы үшін 1809 жылы оған Нобель сыйлығы берілді.Бұл қандай құбылыс?

Ф

А

Г

А

Ц

И

Т

О

З

Ақпараттық үзіліс

Көрермендерге қызықты сұрақ

1 Мына төмендегі аңдардың қайсысы жуынған кезде алақанымен қарды кесіп алып көзін, құлағының айналасын жуады ?

А) Жолбарыс Ә) қоңыр аю Б) Ақ аю В) Маймыл

2 Балаларын суықтан қорғау ұшін көрпе орнына балаларының үстіне өзі шығып ұйықтайтын сүтқоректіні табыңыз ?

А) Құндыз Ә) Үлкен панда аюы Б) Қоян В) Тышқан

3 Ұйықтағанда баласын бауырына қысып, оны құйрығымен орап жылытатын жануарды көрсетіңіз?

А)Барыс Ә)Маймыл Б)Қызыл түлкі В)Піл

4 Табанына кірген шөгірді тісімен алып тастайтын, ал ауыра қалса, өзіне-өзі аштық жариялап, шөптермен емделе алатын жануарды табыңыз?

А)Қасқыр Ә)Арыстан Б)Кенгуру В)Борсық

5 Қанатының бояуы «Маған жолама!Мен улымын» деген белгісі бар көбелекті көрсетіңіз?

А)Тұт жібек көбелегі Ә)Қара күйе көбелегі Б)Капуста ақ көбелегі

В)Данаида көбелегі

6 Қанатын минутына 200 рет қағатын құсты көрсетіңіз?

А) колибри Ә) Жұмақ құсы Б) Қарлығаш В) Үкі

7 Жануарлардың қайсысының тілі денесінен екі есе ұзын ?

А) Плащты кесіртке Ә) Құмырсқа жегіш Б)Құбылғы В) Үйректұмсық

8 Түйеге қарағанда мына жануарлардың қайсысы шөлге шыдамды келеді?

А) Гепард Ә) Керік Б) Арыстан В) Құм тышқандары

9 Мыналардың қайсысы бір түннің ішінде 100 метрлік жерді қаза алады?

А) Жауын құрты Ә) Құмқазар Б) Көртышқан В) Саршұнақ

10 Мына бунақденеқоректілердің қайсысының жүрегі сағатына 300 рет соғады?

А) Кірпі Ә) Көртышқан Б) Қосаяқ В) Жертесер

11 Судың түбіне терең бойлау үшін мыналардың қайсысы тас жұтып алады?

А) Бегомот Ә) Жолақ акула Б) Дельфин В) Қолтырауын

12 Көрші бұтаға ауысу үшін оған жарты сағат уақыт қажет ететін әлемдегі ең баяу қозғалатын жануар?

А) Марғау Ә) Ақ аю Б) Коала В) Қоңыр аю

13 Қорғанғанда құйрығымен отыра қалып, аяқтарымен жауларын сабалайтын жануарды көрсетіңіз?

А) Үйректұмсық Ә) Кенгуру Б) Маймыл В) Қосаяқ

Ақтық сайыс

Сұрақ: Асқазан тағамды ботқатәріздес массаға дейін ыдыратады. Ал асқазанда сүтті ірітетін фермент қалай аталады?

х

и

м

о

з

и

н

Ақпараттық үзіліс

ТАМАҚТАНУ ТӘРТІБІ

Күнделікті бір уақытта тамақтану

Қатты тойып тамақтанбау

Тағамға көкеністі, жеміс-жидекті, аскөкті жиі пайдалану.

Күніне төрт рет тамақтану: Тәңертеңгі ас 25% , түскі ас  – 40%, сәскелік ас 15%, кешкі ас  – 20%.

Ұйқыға дейін 2 сағат бұрын тамақтану.

СУПЕР ОЙЫН

Жеңімпаздың сыйлықты таңдауы!

Кез келген үш әріпті атаңыз!

Ойлануға бір минут уақыт беріледі…

Ақша жоғалтсаң – ештеңе жоғалтпағаның.

Уақыт жоғалтсаң – көп нәрсе жоғалтқаның.

Денсаулық жоғалтсаң – бәрін жоғалтқаның.

“Бар ізгілік тек білімнен алынар

Білімменен аспанға жол салынар” Ж.Баласұғын

Назарларыңызға Рахмет!

Денсаулықтарыңыз мықты болсын!

«Амандық орта мектебі» КММ

Тақырыбы:

«Ғажайып алаң»

Пән мұғалімі: Хожа А.

2015-2016 оқу жылы