Материалдар / іркіттен сүтқышқылды сусын дайындау технологиясы(дипломдық жұмыс)
2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

іркіттен сүтқышқылды сусын дайындау технологиясы(дипломдық жұмыс)

Материал туралы қысқаша түсінік
Дипломдық жұмыс тақырыбының мақсаты - өсімдік қоспасы бар іркіт өндірісінің технологиясын жетілдіру болып табылады. Дипломдық жұмыстың тақырыбына сай міндеттері болып: - іркіт өндірісінің технологиясымен танысу; - іркіт өндірісінің рецептурасын құру; - жаңа рецептураны зерттеу; - биологиялық және энергетикалық құндылығын есептеу; - жаңа өнімнің мінездемесімен танысу. Зерттеп отырған жұмыстың мәні болып, өсімдік қоспасы бар іркіт технологиясын жетілдіру болып табылады. Негізгі қызметі – ауыл шаруашылық шикізаттарын қабылдау, өндіру және қайта қорытып, олардан халық тұтынатын жаңа өнім түрін шығару. Жұмыстың жаңалығы қоспа ретінде сүт пен сәбіз шырынын қолданып, сүтқышқылды өнімдердің тағамдық және биологиялық құндылығын арттыру болып табылады. Іркіт - сары май өндіру кезінде төмен майлылықтағы сүт өнімі алынатын технологиялық процесс болып табылады. Бұл биологиялық белсенді компоненттерге бай, сонымен қатар майлылығы аз болғандықтан өнімділігі төмен. Іркітті қабылдау процесі
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
15 Ақпан 2024
77
1 рет жүктелген
Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі
2500 тг 1875 тг
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
logo

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

МАЗМҰНЫ



КІРІСПЕ................................................................................................3

1. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ..........................................................................6

1.1. Ғалымдар зерттеулері....................................................................6

1.2. Іркіт ассортименттері...................................................................12

1.3. Қышқыл сусын дайындау технологиясы.......................................16


2. ТӘЖІРБИЕЛІК БӨЛІМ.....................................................................21

2.1. Рецептураның құрылуы..............................................................21

2.2. Сусын дайындау технологиясы...................................................24

4.АЗЫҚ-ТҮЛІК ӨНІМДЕРІНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІ....................................30

ҚОРЫТЫНДЫ.....................................................................................31

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...............................................32






































Кіріспе

Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі болып, Президентіміздің Қазақстан халқына Жолдауында (2014 жылғы 17 қаңтар, 18.01.2014, ҚР Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы. Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ) айтылғандай «екінші саяси бағдарламасы - Қазақстанның агроөнеркәсіп кешенін инновациялық бағытқа түсіру маңызды. Бұл – біздің дәстүрлі саламыз. Азық-түлікке деген қажеттілік арта береді. Бұл секторға инвестиция көбірек салынады. Сондықтан бүгінгі фермерлер тек уақытша әрі ауа райына байланысты кездейсоқ жетістіктерді малданып қалмай, өндірістің өсімі жөнінде ойлануға тиіс. Жаһандық ауыл шаруашылығы өндірісінде бәсеке өсе беретін болады. Жермен жұмыс істейтіндер, ең алдымен, жаңа технологияларды енгізіп, өнімділікті үздіксіз арттыратындар, жұмысын әлемдік стандарттар негізінде жүргізетіндер болуы керек.

Бірінші кезекте, әсіресе баға қалыптастырудың ашық механизмдері арқылы тиімді жер нарығын құру маңызды. Ауылшаруашылық жерлерін инвестиция тарту және озық технологиялар енгізуді ескеріп жалға бергенде ғана бәсеке күшейеді. Ауыл шаруашылығында бизнестің дамуына, фермерлер кооперациясы үдерісіне, жерді тиімді пайдалануға бөгет жасайтын барлық кедергіні жойған жөн.

Болашақ – аграрлық секторда, әсіресе, шағын және орта бизнес түріндегі жаңа өңдеу кәсіпорындары желісін құруда. Бұл тұста біз бизнесті несие арқылы қолдауға тиіспіз. Фермерлер ұзақ мерзімді қаржыландыру мен өткізу нарықтарына делдалсыз, тікелей шыға алатын болуға тиіс. Ауыл өндірушілерінің қарыздарын кепілдендіру және сақтандырудың тиімді жүйесін құру да өзекті мәселе.

Қазақстан ет және сүт өнімдерін экспорттайтын өңірлік ірі елге айналуға тиіс. Егін шаруашылығында суды көп қажет ететін тиімділігі төмен дақылдар көлемін қысқарту, оларды көкөніспен, майлы және азықтық өнімдермен алмастыру жолына бет бұру керек. Агрохимикаттарды тиімді тұтынудың, қуаң жерлерде топырақты нөлдік өңдеудің заманауи технологиялары мен өзге де инновацияларды қолдануды кеңейтудің кешенді шаралары қажет.

«Жасыл» экономикаға көшу жөніндегі қабылданған тұжырымдамаға сәйкес, 2030 жылға қарай егіс алқаптарының 15 пайызы суды үнемдеу технологияларына көшірілетін болады. Біз аграрлық ғылымды дамытып, сынақтық аграрлық-инновациялық кластерлер құруымыз қажет. Уақыт көшінен қалмай, табиғи азық-түлік өндірумен қатар құрғақшылыққа төзімді гендік-модификацияланған өнімдер өндірісін де жүргізу маңызды. Айтылған міндеттерді ескере келіп, Үкіметке агроөнеркәсіп кешенін дамыту жоспарына түзету енгізуді тапсырамын.

Қазақстан жолының жаңа кезеңі – экономиканы нығайтудың, халықтың әл-ауқатын арттырудың жаңа міндеттері. Қазақстан үшін экономикалық табыстар мен қоғамдық игіліктерді қамтамасыз етудің оңтайлы теңгерімін табу – өмірлік маңызды нәрсе. Бүгінгі әлемде бұл – әлеуметтік-экономикалық жаңғыртудың түбегейлі мәселесі. Бұл таяу онжылдықтардағы Қазақстан дамуының басты бағыты. Елдің болашағы экономикадағы келешегі зор салалардың дамуымен байланысты.Бұл үшін алдымен жаңа зауыттар көп салынып, жаңа жұмыс орындары ашылып, әлеуметтік инфрақұрылым қарқынды дамуы қажет. Бүгінде әлемнің көп елдерінде осылай жасалуда», – деп атап көрсеткен болатын.

Қазақстан ауылшаруашылығының тұрақты, қарқынды экономикалық өсуі үшін отандық өнеркәсіп салалары даму қажет. Экономиканы көтерудің ең басты тез және тиімді жолы – ол өндірістің тиімділігін жоғарылату.

Алайда бір орталықтан басқару кәсіпорындардың өз бетімен қызмет етуіне кедергі келтірді. Олар мемлекеттік стратегияны жүзеге асырушылар ғана болды, оның басты міндеті болып өндірістік бағдарламаны орындау табылды. Нарықтық экономика жағдайында бір жағынан тұтынушылардың билігі, екінші жағынан кәсіпкерлік іс-әрекеттің бостандығы мемлекеттің араласуының шекті болуы және бәсекелестік өндірістік бағдарламаны жасаудың өзіне үлкен зерттеулер жасауды қажет етті, яғни маркетингтік зерттеулер, бәсекелестерді, тұтынушыларды, мемлекеттік саясатты және тағы басқа әсер етуші факторларды ескеріп өндірістік бағдарламаны жасау.

Дипломдық жұмыс тақырыбының мақсаты - өсімдік қоспасы бар іркіт өндірісінің технологиясын жетілдіру болып табылады.

Дипломдық жұмыстың тақырыбына сай міндеттері болып:

- іркіт өндірісінің технологиясымен танысу;

- іркіт өндірісінің рецептурасын құру;

- жаңа рецептураны зерттеу;

- биологиялық және энергетикалық құндылығын есептеу;

- жаңа өнімнің мінездемесімен танысу.

Зерттеп отырған жұмыстың мәні болып, өсімдік қоспасы бар іркіт технологиясын жетілдіру болып табылады. Негізгі қызметі – ауыл шаруашылық шикізаттарын қабылдау, өндіру және қайта қорытып, олардан халық тұтынатын жаңа өнім түрін шығару.

Жұмыстың жаңалығы қоспа ретінде сүт пен сәбіз шырынын қолданып, сүтқышқылды өнімдердің тағамдық және биологиялық құндылығын арттыру болып табылады.

Іркіт - сары май өндіру кезінде төмен майлылықтағы сүт өнімі алынатын технологиялық процесс болып табылады. Бұл биологиялық белсенді компоненттерге бай, сонымен қатар майлылығы аз болғандықтан өнімділігі төмен.

Іркітті қабылдау процесі неғұрлым озық заманауи технологиялармен ерекшеленеді. Майсыздандырылған сүтке арнайы сүт қышқылды бактериялар қосып және қышқыл - сергітетін дәміне тән балғын ақ сусынға айналдырады.

Іркітті жеке тағам ретінде ғана емес, тамақтан бұрын немесе тамақтану кезінде пайдалануға болады. Диетологтар іркітті қышқыл сүт өнімі ретінде ораза күндері дайындауды ұсынған. Сонымен қатар, іркітті кез келген барлық жастағы адамдар үшін пайдалануға болады. Құймақ, ашыткы, торттар және тәттілер пісіру кезінде жұмсақ концистенция беру үшін іркіт жиі қосылады. Бір қызығы, Ирландияда нан рецептісін дайындауға осы сусын қажетті элемент болып табылады .Сонымен қатар, іркітті салат және суық сорпаға арналған қосымша ретінде пайдалануға болады. Азық-түлік өнеркәсібінде іркіт негізінен әр түрлі өнімдерді, мысалы, пастерленген және диеталық сүзбе, ветчина сүт, жұмсақ және диеталық ірімшік, сондай-ақ басқа да десертті сүт қышқылды өнімдерді дайындау үшін пайдаланылады.

Іркіт - бұл өнімнің теңдестірілген құрамымен ғана емес, адам денсаулығы үшін жасалған, бірақ белгілі бір мөлшерде май, майда еритін витаминдерді меңгеруді қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, витаминдер мен минералды заттармен қоса, бұл сусында липидтің және холестериннің зат алмасуын қалыпқа келтіруіне ықпал ететін фосфолипид бар. Бұл өнім жүздеген бағалы компоненттерді құрайды. Құрамындағы компоненттер жақсы теңдестірілгендіктен, жеңіл және толықтай сіңіріледі.

Іркіттің құрамында 9% құрғақ заттар, 4,5-5% сүт қанты, 3,2 – 3,5% ақуыз,0,5 – 0,7 минералды заттар,0,2 – 0,5% майлар, витаминдер (А, В, D, Е, биотин, РР, холин), фосфатидтер (соның ішінде лицитин, холестериннің алмасуын реттегіштер) бар.Оның 1кг-дағы өнімділігі 330-440 ккал.

Өнімдегі іркіттің энергетикалық құндылығы (белок қатынасы , майлар, көмірсулар): ақуыздар: 3 г.(12 Ккал), майлар: 3.6 г.(32 Ккал), Көмірсулар: 4.8 г.(19 Ккал). Энергетикалық қатынасы(а|м|к): 19%|52%|31%.

Бұл өнім жүздеген бағалы компоненттерді құрайды. Құрамындағы компоненттер жақсы теңдестірілгендіктен, жеңіл және толықтай сіңіріледі.

























1.ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ


1.1 Ғалымдар зерттеулері


Іркіт май өндірісінде кілегейден былғау мен сепаратордан өткізу кезінде алынады және сұйық былганбайтын бөлім болып келеді. Өндіру әдісіне байланысты іркіт келесі түрлерге бөлінеді:

- сары май өндіріс кезінде кілегейлерді былғау арқылы алынатын іркіт сары май жасағыштарда кезең-кезеңмен (I) және толассызды (II) әрекет ететін;
- сары май өндірісі кезінде алынатын жоғары майлы кілегейлерді өзгерту ПВС (III) әдісімен.
Сары май өңдіру тәсіліне байланысты іркіттің құрамы мен қасиеттерін анықтайды. Сүт майы іркітте жақсы диспергированды жағдайда болады,
майлы түйіршіктердің маңызды бөлімінің өлшемдері 1 мкм кем. Іркіт ақуыздарында тұтас сүттің барлық ақуыз фракциялары бар және амин қышқылдарының ұқсас терімі болады. Іркіттің көмірсутекті жэне минералды құрамы майсызданған сүттің құрамына ұқсас.

Физикалық қасиеттері келесі мәліметтермен сипатталады: тығыздық 1030-1033кг/м3; тұтқырлық (1,65—1,7) 10Па-с; жылусыйымдылық 3,936 кДж/(кг*К); жылуөткізгіштік 0,452 Вт/(м К). Іркіт құрамында ақуыздар, көмірсутектер, минералды заттар, фосфолипиды, ұшатын май қышқылдар, полиқанықпаған май қышқылдар конъюгирленген байланыстармен және басқа да компоненттер болатындығын ескеру керек, оны тек тағамдық мақсатқа қолданған жөн. Өндіру тәсіліне байланысты іркіттің келесі түрлері болады:

- периодты жұмыс істейтін май дайындағыштарда кілегейді шайқау
әдісімен өндірілген майдан шығатын іркіт ;

- үздіксіз жұмыс істейтін май дайындағыштарда кілегейді шайқау әдісімен өндіршген майдан шығатын іркіт;

- жоғарғы майлылықтағы кілегейді алу әдісімен өндірілген майдан шығатын іркіт.

Іркітке фосфолипидтердің қомақты мөлшері және 17-21% холестерин ауысады. Іркіт ұшқыш май қышқылдарымен: құмырсқа, сірке суы, пропиондік, майлы және де конъюгирлік байланысы бар майлы қышқылдарымен: диендік, триендік және тетраендік қышқылдармен байытылады. Олардың мөлшері кілегейді шайқау әдісіне байланысты. Іркіттің құндылығы май түйіршіктерінің қабықшалық заттардың аусуымен бағаланады.

Іркіттің шығымы өндірістік процессті ұйымдастыруға байланысты және де бастапқы кілегейдің майлылығына және майдағы плазманың мөлшеріне негізделеді. Іркіттің шығымын салмағы мен құрғақ заттардың балансы бойынша есептеуге болады. Практикалық есептеу кезінде 1т сары май өндіруде
1,5т іркіт шығады деп қабылдайды. Сапалы іркіт келесі талаптарға сай келуі тиіс: консистенциясы - біркелкі сұйықтық, майдың түйіршікісіз, түсі – ақ сәл сарғыш реңкі бар барлық массасына біркелкі, дәмі және иісі- таза сүтті, бөгде дәмсіз және иіссіз.

Іркітті сақтау және тасымалдауы қажет болганда, оның түріне байланыстырып өңдеу әдістерің таңдайды. Кілегейді шайқау әдісімен өндірілген майдан шығатын іркіттің температурасы 12-16°С. Оны сақтау үшін 6 - 8 °С салқындату қажет. Жоғарғы майлылықтағы кілегейді алу әдісімен өндірілген майдан шығатын іркіттің температурасы 70-85 °С. Оны 6-8 С салқындату қажет және өңдеуге немесе тасымалдауга дейін жабық өндірістік ыдыста сақтау керек. Іркітке майды жуып шайылған судың қалғандарын шығарьш тастау қажет, әсіресе ұздіксіз жұмыс істейтін май дайындағыштарда кілегейді шайқау кезінде іркітті бақылау үшін тығыздығын анықтайтын әдісті пайдалануға болады, айтарлықтай іркітте судың болғаны осы көрсеткішті нормативпен саластырғанда төмендетеді (1029-1035 кг/м). Су іркіттің сапасын нашарлатады және оның өңдеуін қиындатады. Іркітті басқа кәсіпорындарға жеткізгенде, оны жабық өндірістік ыдыста 10°С жоғары емес температурада тасымалдайды, ол жағдай май түйіршіктерінің жиналуына кедергі жасайды және липолизді төмендетеді.

Іркіттің тамақ және диетикалық құндылығы оны толықтай жинауды және тамақ өнімдерін өндеу үшін пайдалануды талап етеді. Іркіттің майсыздандырылған сүттен майлығының мөлшері (10 есе) және биологиялық белсенді заттар (мысалы, фосфатидтер - 11 есе) бойынша принципиалды айырмашлығын айта кету керек. Сондықтан іркітті майсыздандырылған сүтпен бірге дәстүрлі қарастыру принципиалды дұрыс емес. Іркіттің өндірістік өндеудің негізгіт бағыттарын келесі нұсқауда ұйымдастыруға болады. Шайқау және жоғары майлы кілегейді қайта қалыпқа келтіру әдіспен алынған тәтті қілегейлі сары майдан шыққан іркітті келесі бағыттарда қолдануға болатын еді:

- тұтас сүтті өнімдерді қалыпқа келтіру кезінде және сүтқышқылды сусындарды өндіру кезінде;

- ақуызды өнімдерді (сыр, ірімшік) өндіру кезінде;

- қойырытылған және құрғақ іркітті өндіру кезінде;

- ультрафильтрация арқылы іркіттің компонентерін бөлу.

Ащы қілегейлі сары майдан шыққан іркітті жоғарыда айтылған бағыттарда қолданады, тек қана қойырыту және құрғату кезінде қолданбайды, себебі бастапқы шикізаттың қышқылдығы жоғары. Майсудан жасалған өнімдердің ассортименті өте кең (50 аса) және міндетті түрде кездеседі. Осы бағыттағы ғылыми ізденістер әлі тоқтатылмаған, айырықша микробиологиялық синтез және ультрафильтрация негізіндегі өнімдер үшін. Профессор В.А. Вышемирский әріптестерімен бірге сары май өндірудің қалдықсыз технологиялардың негізгі бағыттарын ұйымдастырды.

Іркіттің тамақ және диетикалык құндылыгы тамақ өнімдерін өндеу үшін пайдалануды талап етеді. Сондай-ақ, оның арнайы қасиеттері технологияларға әсер етеді. Бұл қасиеттер химиялық құрамына, оның құрылымды-механикалык сипаттамасына, жүйедегі компоненттердің агрегаттық күйіне және фазааралығының карым- катынасына байланысты осыны өндірістік өндеу ұйымдастыру кезінде ескеру керек. Практика жағынан ерекше қызығушылық оятатын ол сепараторлау жолымен майын бөлу процессі, ақуыздың коагуляциясы, қойыртылу, құрғату және молекулярлы-илеуіш фильтрациясы компоненттерін бөлу.

Майын бөлу мақсатымен іркітті сепараторлау не бір қиыншылық туғызады. Сепараторлаудан кейін іркіттің майлылығы 0,3±0,05 %, ол майсыздандырылған сүттің нормативтік майлығынан жоғары. Бұл жағдай май тұйіршіктердің диспергирлеуін және қабықша заттарының бетті белсенді заттары барын түсіндіреді.

Г. Бенгсеннің мәлеметі бойынша іркіттегі май сәл бұзылған май тұйіршіктерінен, коллоидтік май және фосфатидтерден құрастырылады, сондықтан сепараторлау процессті қыиндатады. Сол процесті жақсарту үшін іркітті майсыздандырылған сүтке 1:0,5 сәйкес және тұтас сүтке 1:1 қатынаста қосады. Бір сөзбен атқанда іркіттің сепараторлау процессі әлі де толық зерттеуді талап етеді.

Іркіттің синерезисі және ақуыздар коагуляциясы. Іркіттің құрамы мен құрылымды-механикалық сипаттамасы гель пайда болу процессіне кері әсер етеді. Іркітті тұтас және майсыздандырылған сүттің іркіттерімен салыстырғанда тығыздығы төмендеу деп саналады, синерезис кезінде құрғақ заттары сары суға жоғары мөлшерде аусады. Бұл жағдай осыменен дәлелденеді: сүттің сепараторлау процессінде және кілегейді шайқауда, сонымен қатар жылу, физико-химиялық және биологиялық өңдеу кезінде казеиннің тұйіршіктері өлшемі бойынша азая бастайды. Сары сулы ақуыздар жартылай денатурацияға ұшырайды, кілегей мен сары майға аусады диспергирленеді. Сондай-ақ май тұйіршіктердің қабықшасының акуызы да іркіттің қатаюына мүмкіндік жасамайды.

Қышқылдық коагуляциясы. Іркітті оптималды режимдерде сүтқышқылды бактериялардың таза культуралармен ұйытуы және ұстауы ақуыздар коагуляциясын және қышқылдықты өсіруді қамтиды. Іркіттің құрамында фосфолипидтердің бары бактериялардың тіршілігін, сонымен қатар диацетил мен хош иісті заттардың пайда болуын да қамтиды. Пайда болған іркіт тығыздау, сондықтан оның сары суын бөлу (синерезис) үшін, жылытудың температурасы
65°С дейін және ұзақ пресстеу болу керек. Іркіттен жасалған ақуызды өнімдердің консистенциясы жұмсақтау және біркелкі, 70 - 85ºС дейін жылыту кезінде де, ал осы жағдайда майсыздандырылған суттен консистенциясы тығыз, қатты резеңке тәрізді өнім шығады. Іркітті ұйыту үшін термофильді микроағзаларды, мысалы
болгар таяқшасын қолданса, мезофильді бактериялармен салыстарғанда қышқылдығы тез өсудің арқасында процессті 2-3  сағатқа қысқартуға мүмкіндік жасайды. Сондай-ақ, синерезис процессі де жылдамдатылады. Ацидофильді таяқшаны қолдануы бөлінбейтін созымалы консистенциясы бар іркіті алуға мүмкіндік жасайды. Іркіт ақуыздардың сүт кышқылы арқылы коагуляциясы қышқылдың 0,2 н ерітіндісің қосқанда өтеді. Сол кезде сары судың бөлінуінің жылдамдығы майсыздандырылған сүттке қарағанда 20 % төмендеу.
Процесс 50°С температурада және араластыруды тездету режимінде оптималды түрде өтеді. Ферменттік препараттар арқылы коагуляция. Осы жағдайда хлорлы кальцийді (нормативтік өлшемі 100 л іркітке СаСІ2 40 г) қоспаса гель пайда болу процессі аяқталмайды. Сүтке салыстырса іркіттің ақуыздар коагуляциясының уақыты 3-5 есеге артады. Процессті жылдамдату үшін хлорлы кальцийді нормативтік өлщемін 100л  іркітке 80г  дейін молайтады және де іркіттің температурасын 40°С дейін көтереді. Іркіттен шыққан майлы сүтпен салыстырса нәзіктеу, біркелкі болады. Синерезис процессі баяу жүреді. Майсыздандырылған сүттке қарағанда іркіттен шықкан сарысудың мөлшері аздау: 35 °С температурада 5 -6 рет, ал 42ºС 3 - 4 рет. Іркіттің синерезис процессін майсыздандырылған сүттің көрсеткіштеріне жеткізу үшін температураны 50°С дейін жоғарлату керек. Осы кезде іркіттің түріне байланысты процесстің айырмашылығын ескеру керек. Жоғары майлы кілегейді қайта қалыпқа келтіру әдісімен алынған сары майдың іркітінде гель пайда болу және синерезис процесстері өте ақырын өтеді.

Термокальциялық коагуляциясы. Іркіттегі акуыздардың термокальциялық коагуляциясы кезінде толық алынуы үшін өте маңыздысы - ол кальций иондарының концентрациясы, оның температурасы мен ұзақтылығына әсер етуі. Оптималды мөлшері 1 т  іркітке 40% ерітінді түрінде хлорлы кальцийдің құрғақ тұздың 1,5— 2,0 кг болып саналады. Ақуыздар коагуляциясының жылулык шегі
85-95°С, ұзақтылығы - 20мин дейін. Қоспаны ұздіксіз араластырылып
тұру керек. Режимдердің бұзылуы сапасының нашарлауына әкеліп
соғады, мысалы ұстау ұзақтылығын жоғарлатса сүт ақуыздың консистенциясы өте тығыз, катты болып шығады. Майсудың ақуыздардың қьгшқылдык, кальцийлік және қоспалы коагуляциясының жазғы кезендегі салыстырмалы тиімділігі 4.24 - 
кестеде көрсетілген.

4.24 – кесте Іркіт ақуыздарының коагуляциясының салыстырмалы
тиімділігі


Іркіт түрлері

Ақуыздарының коагуляциясы

Қышқылдық

70°С

Кальцийлік

90°С

Қоспалы

70°С

Шайқау әдісі

84,3 ± 3,6

88,4 ± 3,2

84,7 ± 6,1

Жоғары майлы кілегейді қайта қалыпқа келтіру әдісі


84,8 ± 4,9


87,7 ± 2,4


85,4 ± 3,3


Бір сөзбен айтқанда, іркіт ақуыздарының коагуляциясының әр-түрлі әдістері дәрежесі бір сатыда орналасқан. Жоғары майлы кілегейді қайта қалыпқа келтіру әдісімен алынған сары майдың іркіт акуыздарының коагуляциясын қышқылды әдіспен алуы өте тиімді. Шайқау әдіспен алынған сары май іркітін кальцийлік және қоспалы әдістермен алуға болады.

Іркітті қойырту. Іркіттің көпіршік пайда болу қабілеттілігі май тұйіршіктердің қабықшасының белсенді заттары арқылы өте зор, осы жағдайды қойырту процессінде ескере отыру керек. Қойырту процессінде майсудағы ұшқыш қосымдылар (ұшқьппт майлы қышқылдар, хош иісті заттар) шығарылады, аминқышқылдардың бастапқыға 26,4%, фосфор, кальций және фосфолипидтер 16 % - ке мөлшері төмендейді. Мысалы, цистин мөлшері 48,1 %, гистидин және лизин 49,8 %, глутамин қышқылы 23,4% төмендетіледі. Іркіттің майсыздандырылған сүтке қосу кезінде барлық аталған кемшіліктер жойылады. Іркіттің оптималды қойырту дәрежесі ол құргақ заттардың мөлщері 36 % болып табылады, ал жогарлау концентрациясы өнімнің ағымдылығының және лактозаның кристаллизациясының төмендеуіне әкеліп соғады.

Іркітті құрғату. Таза кұйінде іркітті сублимация немесе шашрату әдіспен құрғатуға ұсынылады. Іркітті майсыздандырылған сүтке қосып (іркіт 30 % деійн) таспа тәсілімен құрғатудың ұсыныстары мен практикалық тәжірибелер бар. Құрғақ іркіт ашығып, содан сон балық дәмі пайда болады деп
саналады. Осы жағдай лецитиннің мөлшері жоғары болғандықтан және де оның бастапқы шикізаттағы гидролиз процессі жылдам пайда болады. Бұл жағдай шайқау әдіспен алынған сары майдың іркітіне жатады. Құрғақ іркіттің кұрамы ақуыздар, аминоқышқылдар, фосфор, кальций және фосфолипидтер мөлшері бастапқы шикізатқа салыстырғанда 10-11 ретке жоғары. Іркітті сублимациялық құрғату практикалык түрде барлық кұндылы заттарды жоғалтуға жол
бермейді.

1875тг - Сатып алу
Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!
Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!