"Жазудың маңызы мен қызметі"

Сабақтың тақырыбы

Қазақ жазуы

Оқу мақсаттары

Ж8.3.5.1 -оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін жазу

Сабақ мақсаттары

Оқушылар:

• мәтіннің негізгі идеясын сақтап, жинақы мәтін құрастырады

Бағалау критерийі

• жинақы мәтін құрастыру

Тілдік мақсат

Пәннің лексикасы мен терминологиясы: Жазусыз өркениет болмасы анық , әлемиет дәуір, антикалық дәуір, ресми қағаздар

Құндылықтарды

дарыту

Бұл сабақ оқушыларды жазу тарихының маңыздылығын түсінуге бағыттайды

Пәнаралық байланыс

Тарих, әдебиет

Бастапқы білім

Көне жазба ескерткіші туралы алғашқы сабақ. Оқушылар бұған дейін қазақ әдебиеті, тарих пәндерінен Орхон –Енесей жазба ескерткіштері туралы хабардар. Бұл сабақта жалқы есімдердің емлесін Көне түркі жазба ескерткіштері туралы мәтіндерден анықтап, тілдік қолданыста пайдаланады.

Сабақтың барысы

Жоспарланған сабақ кезеңдері

Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер

Қорлар

Сабақтың басы

Қызығушылықты ояту:

Жұптық тапсырма.

Оқушылар мәтінінен алынған дәйексөзді мұқият оқып, одан әрі айтылмақ ойға болжам жасайды.Содан кейін мәтіннің жалғасын толық оқып, жұбыңмен өз болжамдарымен салыстырады.

...Ахмет Байтұрсынұлы «Біздің заман – жазу заманы: жазумен сөйлесу ауызбен сөйлесуден артық дәрежеге жеткен заман» деген. Жазусыз өркениет болмасы анық. Тас дәуірінен атом дәуіріне дейінгі адамзат мәдениеті жетістіктерінің бәрі жазу арқасында...

Қажетті дәйексөздер

Сабақ ортасы

Мәтінмен жұмыс кезеңі.

1-тапсырма.

Алдымен, оқушылар «Жазудың маңызы мен қызметі» тақырыбындағы мәтінді мұқият оқып, негізгі ақпаратты табады.

Мысалы,

Жазу – адамдардың қашықтықта тұрып, қарым – қатынас жасауын қамтамасыз ету. Өйткені жазу қоғамдық қажеттіліктен туындады. Адамдар арасындағы күрделі қоғамдық қатынастың дамып жетілуін ауызша сөйлеу тілі қанағаттандыра алмады. Сондықтан жазудың шығуы ең алдымен, қарым – қатынастың маңызды бір құралына деген қоғамдық мұқтаждыққа қарыздар...

2-тапсырма.

Оқушылар мәтін мазмұнымен толық танысып, негізгі ақпараттарды тапқаннан кейін, төмендегі ақпараттардың дұрыс не бұрыстығын ажыратып, дәйектемемен дәлелдейді.

1. Адамдардың қашықтықта тұрып, қарым – қатынас жасауын қамтамасыз етуде жазудың рөлі маңызды емес.

2. Қазіргі заманда жазумен сөйлесу ауызбен сөйлесуден кеміп барады.

3. Шумер елінде жазудың болуы ең алдымен мемлекеттік құрылыстың дамуы мен жетілуіне байланысты

4. Бүгінгі күні жазудың маңызы әлем үнқосуларын бекітетін, растайтын деңгейге жетіп отыр.

3-тапсырма. Жаңа білімді игеру

Бұл тапсырманы орындауда мұғалім әрекеті басым болады, себебі оқушыларға жинақы мәтін туралы жан-жақты түсіндірілуі қажет.

Мысалы,

Жинақы мәтін құрастыру жолдары:

• мәтінді мұқият оқу және негізгі, қосымша ақпараттарды анықтау; қосымша ақпараттарды сызып тастау;

• негізгі ойды білдіретін тірек сөздерді, сөйлемдерді белгілеу;

• автор ойын, баяндау желісін сақтай отырып, мәтіндегі негізгі ойды ықшамдау;

• мәтін түпнұсқасының сілтемесін көрсету. Мысалы: А.Байтұрсынов айтқандай..., «Қазақ» газетінде ..., Мақалада «.....» берілген, т.б;

• алынған ақпаратты барынша қысқа беру үшін лексикалық, грамматикалық бірліктерді дұрыс таңдау білу. Мысалы:

қайталауларды жалпылауыш сөздермен алмастыру;

сөздерді синонимдермен алмастыру;

бірнеше жай сөйлемді бір құрмалас сөйлемге немесе құрмалас сөйлемдерді жай сөйлемдерге айналдыру.

4-тапсырма.

Оқушылар 1-тапсырмадағы «Жазудың маңызы мен қызметі» мәтінінен алынған негізгі ақпаратты басшылыққа алып, мәтін көлемін барынша қысқартып жинақы мәтін құрастырады және өзара бағалайды.

Үлгі:

Жұптық бағалау: жинақы мәтінді төмендегі критериймен бағаланады.

• Дифференциация

Жазудың ең алғашқы түрі, яғни пиктографиялық жазу туралы ақпараттармен танысып, зерттеу

Сабақтың соңы

Неге?Неге?Неге? әдісі.

Оқушылар шеңберді айналдыра тұрып, бүгінгі сабақтың түйінді идеяларын еске түсіреді. Осы сабақта не үйренгендерін айтып, сөйлемдерін «неге?» деген сұрақпен аяқтайды. Келесі оқушы сол сұраққа жауап беріп, жауабын «неге?» деген сұрақпен аяқтауы тиіс.

Үлгі:

1-оқушы: Адамдардың қарым – қатынас жасауын қамтамасыз етуде жазудың маңызы мен қызметі зор. Неге?

2-оқушы: -------- --------- ---------- Неге?

3-оқушы: -------- --------- ---------- Неге?

4-оқушы: -------- --------- ---------- Неге?