Кәдімгі балабақша жағдайында ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалармен жұмыс істеу

Кәдімгі балабақша жағдайында ерекше білім беру қажеттіліктері

бар балалармен жұмыс істеу.

Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар өзінің құрдастарымен бірге кәдімгі балабақша жағдайында білім алуға, тәрбиеленуге және өсуге құқығы бар. Балаларды кешенді оқыту үшін балалар арасындағы кеңістікті толығымен алып тастауды талап етеді және балалар арасындағы әр түрлі іс-әрекеттегі тең серіктестікті дамыту. Мұнда ерекше білім беруді қажет ететін балалар бар талаптарды топтағы құрдастарымен тең дәрежеде орындайды. Бірлескен тәрбие мен оқыту мектепке дейінгі мекемеден басталуы керек. Бұл оқытудың жетістігі пәнаралық байланыс яғни педагогикалық және әлеуметтік-психологиялық көзқарас. Баланың күнделікті өміріндегі іс-әрекетіндегі әртүрлі емдік шаралар қолдану қажет.

Педагогикалық процесте әртүрлі әдістерді терапия: пәндік, сөйлеу, музыка, арт-терапия, емдік жаттығулар. Сонымен бірге қабылдауға, ырғақты-қозғалыс белсенділігі және т.б. қолдану қажет. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларға әртүрлі мүмкіндіктер, дидактикалық сөйлеу ойындары ұсынылады. Балалар үйде мағынасы бар қарапайым жаттығуларды орындайды, дидактикалық материалдар арқылы өздерінің оптикалық және зейіннің шоғырландыруға үйренеді материалға дыбыстық назар аударады. Психофизикалық дамуындағы ерекшеліктеріне байланысты фронтальді, топтық және шағын тпотық сабақтарға қатыса алады.

Күнделікті ойындарды ұйымдастырған кезде, ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды белсенді тарту, көбінесе оларға көшбасшы рөлін беру.

Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды табысты интеграциялау үшін құрдастарының ортасындағы қажеттіліктер үшін әдетте мыналар қажет:

• қалыпты даму үшін қолайлы жағдай жасау;

• бағдарламалық және әдістемелік қамтамасыз ету;

• мамандардың өзара әрекеттесуі (тәрбиешілер, арнайы педагогтар, психологтар, логопедтер).

• мамандардың ерекше қажеттіліктері бар балалардың ата-аналарымен өзара әрекеттесуі.

• топтағы балалармен белсенді әрекеттесуі.

• психолого-педагогикалық қолдау көрсету.

Балалардың ерекше білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін арнайы бағдарламалар жасау керек.

Әр баланың жеке тұлғасын, жеке оқыту және дамыту бағдарламасы ерекшеліктерін ескере отырып – бұзылыстың құрылымы, психофизикалық даму деңгейі, жасы.

Білім беру интеграциясының табысы дамытушы ортаны құруды болжайды. Бұл балабақша үшін өте маңызды міндет. Ерекше қажеттіліктері бар балаларға оңтайлы жағдай жасау үшін оқытудағы, дамуындағы, тәрбиеленудегі психологиялық бұзылыстарды сәтті түзету ерекше маңызға ие.

Мектеп жасына дейінгі ерекше қажеттіліктері бар балаларға барлық пәндік-кеңістік оның құрылымдық және функционалдық компоненттерін ескере отырып келтіру керек. Балабақша жабдықтары ерекше балаларға бейімделген оқыту құралдары есебінен толықтырылады.

Есту қабілеті бұзылған балаларды мұғалімдер мен балаларды көрумен ғана шектелмей алдыңғы қатарда сабақта отырғызу өте маңызды. Нашар көретін балалар үшін есікті жарқын контрастты бояумен жасау керек. Жұмыс үстелін жарықтандыруға назар аудару. Сонымен қатар, көрнекі материал бала ала алатындай етіп және ақпаратты дауыстап айту. Балабақшада әр түрлі бұзылыстарды дамыту үшін Монтессоридің классикалық бейімделген бағдарламаларын қолдану өте пайдалы болып келеді. Сабақ барысында бала өздігінен қызмет түрін таңдай алады және оқыту құралдары балаларға ашық және қолжетімді жерде болуы керек.

Мұндай ортада балалардың жеке ерекшеліктерін көрсетуге мүмкіндігі бар; күнделікті өмірде пайдалы дағдылар мен дағдыларды игеру (өсімдіктерге күтім жасау, жеке гигиена дағдылары, сатып алуға шығу және т.б.). Сонымен бірге ерекше қажеттіліктері бар балалармен тұрақты қарым-қатынасты бойындағы ауытқуларды , әлеуметтік бейімделуді түзету қажет болады.

Әлеуметтік және эмоционалды даму үшін қарым-қатынас, әлеуметтік тәжірибе өте маңызды. Ерекше білімді қажет ететін балалар құрдастармен жеткіліксіз қарым-қатынаста болған жағдайда: қоғамда бейімделу байланыстардың шектелуіне, әлеуметтік және эмоционалды жетіспеушілікке әкеледі. Ерекше білімді қажет ететін балалар ересектерге қарағанда көбінесе топтағы балалардан үйренеді. Балалармен арасындағы байланыстарды орнату және жеңілдету үшін мұғалімдердің мақсатты жұмысты құру және пайдалану қажет. Дамуындағы бұзылыстары бар балаларды құрдастармен қарым-қатынасқа жиі және белсенді тарту өте маңызды. Сабақтарды жоспарлау және өткізу кезінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар сабаққа белсенді қатысуын ескерілуі керек. Топтағы негізгі міндеттерді орындау барысында ерекше білімді қажет ететін балалар өзіңді автономды, сауатты, сенімді және қабілетті сезінуі керек.

Арнайы білім беруді қанағаттандырудың маңызды шарты балалардың қажеттіліктері жеке қасиеттер және кәсіби педагогтердің құзыреттілігі.

Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалармен жұмыс:

• балалармен жұмыс істеудің жаңа әдістері мен құралдарын үнемі іздеу және қолдану.

• Баланы түсініп, өз ұстанымын қабылдай білу оған деген көзқарас.

• Табысты жұмыс істеу үшін кәсіби құзыреттілікті арттыру мүмкіндігі шектеулі балалар үшін.

• Ішкі диалогқа қабілетті болу (өзіңді сүю және махаббатқа шыдау өзіне және ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларға деген сүйіспеншілік ).

• Өзіңізді сырттан көру және ести білу.

• Ақылға қонымды, адекватты талаптарды қолдана білу.

Мұғалімдер қызметінің маңызды аспектісі баланы бақылау болып табылады, қатысты сипаттама схемасын құру: жалпы мінез-құлық (әр түрлі қызмет түрлері); дербестік; әлеуметтік мінез-құлық; деңгей қазіргі кездегі даму (білім, білік); ережелерді түсіну және орындау.

Дамуын шектейтін функцияларды түзету үшін уақытында маманға бару өте маңызды.

Ерекше білім беретін балаларды оқыту мен дамытудың табыстылығы балабақша жағдайындағы қажеттіліктер көбінесе баланың ата-анасының қатысуына байланысты. Айтарлықтай балалардың интеграцияланған оқыту ата-аналардың күнделікті қатысуымен ерекшеленеді. Ең маңыздысы балабақша мен отбасы арасындағы ынтымақтастықтың бастапқы кезеңі толық әлеуметтік-экономикалық және психологиялық-педагогикалық жағдай туралы ақпарат.

Ата-аналармен тәрбиешілер арасындағы сенімді, ашық, шынайы қарым-қатынас орнату балалар үшін өте маңызды. Ата аналар түзету жұмыстарына толық қатысуы керек, мектепке дейінгі мекеме жүргізетін педагогтердің ұсынымдарын орындау, логопедтер, психологтар.

Оқу-тәрбие процесін тиімді жүзеге асыру үшін, соның ішінде ерекше білім беретін балалармен түзету жұмыстарының саны балабақшадағы қажеттіліктер қажет:

• дамудың бұзылуына қарамастан топтағы барлық балаларды сабаққа белсенді түрде қосу;

• ата-аналармен бірге әр бір бала үшін жеке бағдарлама жасау.

• Дамуының қалыпты жағдайында, патология жағдайында бағдарламаны әзірлеу кезінде жас ерекшеліктерінің жалпы заңдылықтарға сүйену.

• Жалпы және ұсақ моториканы дамыту және әр түрлі әрекеттерді белсенді қолдану.

Мамандар баланың қабілеттерін дамыта отырып, барлық қолда бар түзету-оңалту жұмыстарын жүзеге асыра отырып, оның даму резервтері, бұзылулардың тереңдігін, себептері мен түрлерін бақылаңыз, зерттеңіз және диагностикалаңыз баланың даму динамикасы процесінде туындайтын қиындықтар.

Баланың алға жылжу динамикасын бағалау кезінде мынаны ұмытпау керек оны ерекше білім беру қажеттіліктерімен салыстыру қажет емес басқа балалар, және, негізінен, өзімен, оның жетістіктерімен дамудың алдыңғы кезеңі.

Оқу процесінде белсенділік пен тәуелсіздікке байланысты баланың даму динамикасы оның әлеуметтік бейімделу мүмкіндігі. Ойындарды, сабақтарды, режимдік сәттерді өткізу барысында мұғалімге әрбір интеграцияланған балаға арналған арнайы дәптер, бала білмейтін сөзге қиындық тудырған тапсырмаларды жазыңыз немесе қабылдауда (түсінуде) қиындық туғызады; баланың ол арнайы сабаққа барған сайын осы дәптерді өзімен бірге алып жүрді мұғалімге немесе үйге.

Ерекше мектеп жасына дейінгі балалармен жұмысты тиімді ұйымдастыру кәдімгі балабақша жағдайында білім беру қажеттіліктері болжайды:

• Жүйелі кешенді жеке психологиялық- педагогикалық түзету.

• Ізгі ниет атмосферасын құру, психологиялық қауіпсіздік.

• Белсенділікті барынша ынталандыратын тапсырмаларды қолдану бала, оның танымдық қызметі.

• Оқытуды терапевтік шаралармен үйлестіру.

• Қарым-қатынас мүмкіндігін арттыру және құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынас.

• Оқыту мен тәрбиелеудің арнайы жағдайларын жасау (жарық, ойын қызметі, артпедагогикалық техника-қағаз пластикасы, би терапиясы, музыкалық терапия, изотерапия, қуыршақ терапиясы және т.б.).

• Есте сақтау әдістерін қолдану.

• Бағыттарды бірнеше рет қайталау арқылы дағдыларды бекіту, жаттығулар, тапсырмалар.

• Сабақта жасалған жұмысты кезең-кезеңімен жалпылау.

• Үлгілерге негізделген тапсырма.

• Қол жетімді нұсқауларды қолдану - вербалды және вербалды емес.

• Максималды көрнекілікті пайдалану-көлемді көрнекі орта- суреттер, табиғи нысандар, Мультимедиялық презентациялар, сәйкес компьютерлік бағдарламалар.