Менің сүйікті ұстазым

Сабақтың тақырыбы: Фосфор. Фосфордың периодтық жүйедегі орны және қасиеттері

Мектеп: №39 Темірбек Қожакеев атындағы ОМГ

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:Шекербекова Д.Т.

СЫНЫП: 9 «Г»

Қатысқандар саны: 22

Қатыспағандар саны:0

Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)

Фосфордың периодты жүйедегі орнына,ашылу тарихына,физикалық және химиялық қасиеттеріне,қолданылуына сипаттама бере алады, сонымен қатар химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін жазып,фосфордың химия өнеркәсібіндегі маңызына түсінік береді.

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар:

• Форсфордың периодтық орынына сипаттама беріп,атом құрылысын жаза алады,

Оқушылардың басым бөлігі:

• Фосфордың аллотропиялық түр өзгерістерін ажыратып,физикалық және химиялық қасиеттерін сипаттап,реакция теңдеулерін жаза алады.

Кейбір оқушылар:

• Фосфордың пайдасы және зияндылығы бойынша өз ойын нақтылап, дәлелді қорытындылап,фосфор және оның қосылыстары туралы есептер шығаруда, тәжірибе жасауда білімін қолдана алады.

Тілдік мақсат

Оқушылар:

• Мәтіннің ішінен маңызды ақпараттарды анықтай алу және оны түсіндіре алу;

• Фосфордың аллотропиялық түрөзгерістерін ажырата алу;

• Қойылған сұраққа дұрыс және нақты жауап беру

• Негізгі сөздер мен тіркестер: аллотропия, апатит,

Фосфор, фосфорит, тыңайтқыштар,т.б.

Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:

• Discuss the chart that is created. Which is the most popular fruit choice? How do we know?

• Has every learner’s choice been recorded? How can we check?

• Ask learners if they can think of other questions that we might have investigated. If ideas are not forthcoming, ‘lead’ the discussion by suggesting – what else could we have put in the basket? What other things could we try, to see if people have favourites? What other questions could we have asked about our fruit basket?

• Take ideas and ask – What do you think the result might be? What would the pictogram look like?

Жай түрінде бірнеше модификациясы бар.Олар.........

Фосфор-тотықтырғыш та, ...............қасиет көрсетеді.

Бағалау критерийі

-фосфордың қасиеттерін біледі;

- фосфордың қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін жазады;

-эклогиялық проблемаларды шешуде өз ойларын еркін жеткізеді;

Құндылықтарға баулу

Қоғамыздағы ұлттық бірлік, бейбітшілік пен келісім

Пәнаралық байланыс

Физика, биология, математика, қазақ тілі, тарих

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)

Ресурстар

Басталуы

10 мин

Сәлемдесу;

1)Сыныпта жағымды атмосфера қалыптастыру;

«Он сұрақ» әдісі арқылы жаңа тақырыпқа байланысы бар өткен сабақтағы ұғымдар мен анықтамаларды еске түсіру;

1.Таза азот қышқылы қандай зат?

2. Аммиактың физикалық қасиеттері қандай?

3. Азот қышқылы қайда қолданылады?

4.Азот қышқылының тұздарын қалай атайды?

5. Аммоний гидроксидінің екінші атауы?

6.Аммоний тұздарының құрамы жағынан басқа тұздардан айырмашылығы неде?

7. Азот диоксиді адам қанынан нені азайтады?

8. Азоттың металдармен қосылысы не деп аталады?

9. Азоттың маңызды қосылыстарын ата?

10.«Патша сұйықтығы» құрамына кіретін қышқылдар?

Есептерді тексеру.

1) Мына қосылыстағы NO₂,NH₃ азоттың массалық үлесі қандай?

2) Айналымдар тізбегін жүзеге асырыңдар:

NH₄Cl → NH₃ → NH₄NO₃ → NO₂

3) Массасы 176,7 г ас тұзы мен аммоний хлоридінің қоспасын қыздырғанда 50 л(қ.ж.) газ бөлінген. Қоспаның құрамын есептеңдер.

4) Көлемі 56л қ.ж азот сутектің артық мөлшерімен әрекеттесті. Түзілген аммиактың қ.ж көлемін есептеңдер

Шығармашылық тақырып бойынша сұрау

«Шаттандырғыш газ»

«Ауызша бағалау» әдісі

Сұрақтарға жауап бере отырып оқушыларда өзін-өзі бағалау жүзеге асады.

«Болжау» әдісі

Жай металдарды алтынға айналдыратын «Философиялық тас» іздеу барысында Гамбурк тұрғыны,ал химик Х.Бранд 1669 жылы алғаш рет зәрдің құрғақ қалдығынан ақ фосфор алды. Алынған зат қараңғыда сәуле шығаратын болғандықтан, ал химик іздеген «философиялық тасты» таптым деп ойлады. Бранд бұдан басқа барлық металдарды алтынға айналдырғысы келді.Бір де ол жаңа рецепті бойынша зертханада жұмыс істейді. Адам зәрін су алтып,оған көмір мен құмды араластырып ауа қатыстырмай қыздырады.Құтының ішінде жылтыраған бір нәрсенің бар екенін көрді. Алынған зат жарық шығарады, осыны пайдаланып, Бранд байларға сатып ақшаға кенеледі.Бұл зат не деп ойлайсыңдар?

Дескриптор

• Берілген болжам арқылы тақырыпты ашады.

«Болжау» әдісі тапсырмаларына жауап беріп,өз ойларымен бөлісе отырып, жаңа сабақтың тақырыбын ашады.

Сабақтың мақсаты мен бағалау критерийлерімен таныстыру

Бүгінгі сабақтың мақсаты:

-Фосфордың периодтық жүйедегі орны,физикалық және химиялық қасиеттерін сипаттап, реакция теңдеулерін жазу,есеп шығару

- Фосфордың тіршіліктегі маңызын түсіндіріп, фосфордың әсерінен туындаған проблемаларды айқындау.

Бағалау критерийлері

Суреттер

Презентация

Үлестірмелі қағаздар

Ортасы

Түсіндіру

Зерттеу

Бекіту

§20.Фосфор

1) ПЖ орны, атом құрылысы

2)Табиғатта кездесуі

3) Фосфордың ашылу тарихы

Жасырын жұмбақ

Мен туралы аңыз көп.Ақша жасайды,алтын деген түк емес дейді, талайды ақшамен жарылқады дейді,сенбесеңіздер. Мен-Ақбаймын,Қарабаймын және Қазбек деген сыңарларым бар.Үшеуіміз егіз болғанымызбен түріміз де ұқсамайды. Мәселен,менің мінезім нашар,қызбалаумын,тез тұтанып шыға келемін.Өзім улы заттар қоймасында жұмыс істеймін. Екі ағам маған қарағанда момындау. Қарабай әскери адам, түтінін бұрқыратып темекі шегеді де жүреді. Қазбек-сіріңке зауытының директоры.

Менің басқа ағайындарым ауыл шаруашылығында маңызды жұмыстар атқарады.Мен және менің туыстарым

(Ақ,қызыл,қара фосфордың физикалық қасиеттерін түсіндіру)

Дескриптор

• Берілген фосфордың аллотропиялық түрлерін ажыраты;

• Ақ,қара және қызыл фосфордың физикалық,химиялық қасиеттерінің ұқсастығын немесе айырмашылығын ажыратып, салыстырады

Тәжірибе (Фосфордың суда еруі)

Химиялық қасиеттерін сипаттау үшін электрондық оқулықтан көрсетілім бойынша реакция теңдеулерін жазғызу.

1)фосфордың жануы

2) Фосфордың сутекпен әрекеттесуі

Түнгі мезгілде зираттар мен батпақты жерлерде «Ғажайып от» батпақты жерлерде, зираттарда пайда болатыны рас.Бірақ мұның ешқандай құпиясы мен «ғажайыбы» жоқ. Құрамында фосфоры бар органикалық заттар шірігенде фосфордың сутекті қосылыстары түзіледі. Бұл қосылыстар ауада оңай тұтанады.Зираттар мен батпақтарда көшпелі оттың пайда болуы неге байланысты? (РН₃ жәнеР₂ Н₄)

3) сіріңкені жағу(5КСІО₃ + 6Р → 5КСІ+ 3Р₂ О₅)

Дескриптор

• Фосфордың химиялық қасиеттерін сипаттап, реакция теңдеулерін жазады;

• Тәжірибе жасайды;

АКТ бойынша интерактивті тақтада не ноутбукта http://LearningApps.org

Сабақты бекіту мақсатында дарынды бала мен үлгерімі төмен оқушымен жұмыс жүргізу үшін табандылықты дамытуға арналған кеңейтілген тапсырмалар ұсынылады.

«Алақан,жұдырық» әдісі арқылы бағалау.

http://LearningApps.org

Аяқталуы

Үйге тапсырма

Бағалау

«Мұғалімге хат» әдісі арқылы кері байланыс

Шығармашылық тақырып

1 топқа: «Зерттеуші » әдісі (Фосфордың пайдасы мен зияндылығы туралы интернеттен мәлімет алу,слайд дайындау)

2 топқа: «Фотоколлаж» әдісі (интернеттен алынған түрлі-түсті суреттерді қиып жапсыру, сөз жазбай сызба арқылы фосфордың биологиялық маңызын түсіндіру)

3 топқа:

«Фишбоун».Фосфордың қолданылуы (интернет желісінен)

Қазфосфат зауыты немесе сіріңке өндірісі туралы мәлімет

беру

Дескриптор

• Фосфордың пайдасы мен зиянын ажырады;

• Биологиялық маңызын түсіндіреді;

• Қазфосфат және сіріңке өндірісі туралы мәлімет береді;

• ҚР фосфор өндірісінің экономикалық пайдасы туралы талдайды

• Өз ойларын тұжырымдай алады;

Бағалау «Мен үшін құнды» ауызша бағалау

Үйге тапсырма «Қабырғадағы сұрақтар»

Әр оқушы өз деңгейіне байланысты тапсырмаларды алады және кітап бойынша.

Сабақтың соңында кері байланыс «Бағалау сатысы» бойынша жүзеге асады.

Бүгін не білдім..

Қызықты болды..

Қиын болды..

Мен тапсырманы орындадым..

Өмірде қолдануға үйретті.

"Мұғалімге хат"әдісі оқушылар өтілген тақырып бойынша сұрақ қояды немесе түсінбеген, түсініксіз сұрақтар бойынша ұсыныс жазады.

Қосымша ақпарат

Саралау –Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?

Бағалау - Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?

Пәнаралық байланыс
Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері
АКТ-мен байланыс
Құндылықтардағы байланыс

• Табандылықты дамытуға арналған күрделендірілген тапсырмалар ұсынамын» .

Сабақтың соңында оқушыларды «бағалау сатысы» бойынша өзін-өзі бағалау және бағалау критерийлеріне сәйкес жүргізіледі.

Р

Р₂О₃

Na₃PO₄

H₃PO₄

P₂O₅

NaH₂PO₄

Тұзы

Қышқылы

Оксиді

Элемент

Фосфор

Таңбасы

Оқылуы

Салыстырмалы атомдық массасы

Реттік №

Топ

Топша

Период

Валенттілігі

Тотығу дәрежелері

Атом құрылысы

e-

p

n

Электрондық формула

Графикалық формула