Модульдік оқыту технологиясында оқытушының рольі

Ғылыми-әдістемелік конференцияға қатысу үшін

СҰРАНЫС

Модульдік оқыту технологиясында оқытушының рольі

Дауқабақ Улан

Сарыжаз кәсіптік-техникалық колледжі

Арнайы пән оқытушысы

Модульдік оқыту келесі негізгі идеяларға негізделген: оқушы өзі оқуға міндетті, ал мұғалім оның оқуын басқаруды іске асыруға міндетті: түрткілендіру, ұйымдастыру, үйлестіру, кеңес беру, бақылау. Берілген технологиялардың авторларының пікірлері бойынша, ол педагогикалық теория мен тәжірбиеде жинақталған барлық прогресшілерді өзіне интегралдайды. Көбінесе, модульдік оқытудың толық негіздерін П.Ю.Цявичене өңдеген. Кейінгі идеяларды Ю.Цявичене, С.Я.Батышев, К.Я.Вазина, Н.Н.Суртаева, Т.Н.Шамова және т.б. идеяларымен дамытты.

Модульдік оқытудың мәні, оқушының модульмен жұмыс істеу процесіндегі оқу арқылы-танымдық әрекетінің нақты мақсатына толық, өз бетті (немесе нақты бір көмек үлесі) жетуінен тұрады. Модуль-толықтылықтың жоғары деңгей жүйесіндегі оқу мазмұны мен оларды меңгеру технологиясына бірігетін мақсатты, функциональды түйін. Осындай үлгімен, модуль, модульдік оқытудың құралы ретінде табылады, оған: әрекеттің мақсатты жоспары, мәліметтер банкі, дидактикалық жетістіктерге жетудегі әдістемелік басқаруы кіреді. Модуль ғана оқушының оқу-танымдық әрекетінің екпініне, өз беттілік деңгейіне, оқу әдістері, мазмұны бойынша индивидуаланған оқу бағдарламасы арқылы шыға алады. Модульдік оқыту сипаттамасының маңызы, басқа оқу жүйесіне қарағанда оның артықшылығына кепілдік береді.

Біріншіден оқу мазмұны, мақсатқа сай жүзеге асатын меңгеру, аяқталған өзбетті кешендерде (ақпаратты блоктарда) көрсетіледі. Дидактикалық мақсат, оқушы үшін қалыптасады және өзіне тек оқытылатын мазмұн көлеміне нұсқау ғана емес, оны меңгеру деңгейін де қосады. Осыдан басқа, әрбір оқушы, керек оқу материалын қайдан алу керек, қалай рациональды әсер ету керек екендігін жазбаша түрде мұғалімнен кеңес алады.

Екіншіден, оқушы мен оқытушының қарым-қатынас формасы өзгереді.Олар модульдер және жеке, индивидуальді қарым-қатынас арқылы іске асады.Тек модульдер ғана оқытуды субьект-субьектілі негізге өзгерте алады.

Үшіншіден, оқушы барынша көп уақыт өз бетінше жұмыс істейді, өз әрекетін, өзіндік ұйымдастыруды, өзіндік бақылау және өзіндік бағалауды жоспарлап үйренеді. Бұл оған іс-әрекетте өзін ұғынуға, меңгерген білім мен біліктіліктеріндегі ара қашықтықты көруге болады. Оқытушының модуль арқылы немесе тұтқиылдан оқушының оқу-танымдық әрекетін басқаруы сөзсіз, бірақ бұл кішкене әсерлі емес, тек бастысы терең мақсатқа бағытталған басқару.

Төртіншіден, модульдің баспалық негізінде болуы, оқытушыға оқушылармен жеке жұмысты индивидуаландыруға мүмкіндік береді. Шамалы индивидуалды көмек, кеңес беру мәселелері жоқ.

Дайындық кезеңі

Бәрінен бұрын оқытушыға, мақсатқа жетуді қамтамасыз ететін, модульдердің бірегейлігі мен комплексті дидактикалық мақсаттардан тұратын модульдік бағдарламаны өңдеу қажет.Осындай бағдарламаларды құру үшін ,мұғалімге курстың негізгі ғылыми идеясының көңіл бөлуі қажет.Мысалы, мектептегі биология курсында мына идеялар көрсетілед: ағза-биологиялық жүйе : экалогиялық жүйе: органикалық әлемнің эволюцисы мен жүйесі.Содан соң,белгілі бір блоктардағы осы идеялардың айналасында оқу мазмұнын құру қажет.Комплекстік дидактикалық мақсат қайдан қалыптасад (КДМ). Олардың екі деңгейі бар: оқушының оқу мазмұнын меңгеруі мен оларды тәжірибеде қолдануға бағдарлану деңгейі, сонымен қатар оқу мазмұнын болашақтада оқу. Бағдарламаның атауы болуы керек. Содан соң комплексті дидактикалық мақсаттаудан интегралдаушы дидактикалық мақсаттар мен модульдер шығады, сондай-ақ әрбір модуль өзінің ингралдаушы дидактикалық мақсатына ие.Бұл мақсаттардың шешімінің бірегейлігі комплексті дидактикалық мақсаттардың жетістігін қамтамасыз етеді.

Модульдегі оқу мазмұнының ірі блоктары кіреді . Сондықтан да, әрбір интегралдаушы дидактикалық мақсаттар, негізіне оқу элементтері кіретін жеке дидактикалық мақсаттарға бөлінеді.

Бәріннен бұрын, мақсат қою ұстанымы туралы білу қажет.Модульдарды үш типке бөлуге болады:танымдық, ол сондай-ақ ғылыми негізді оқытуда қолданылады: операциялық-іс- әрекет тәсілдерін дамыту мен қалыптастыру үшін және аралас.

Кері байланыс ұстанымы, оқушылардың оқуын басқару үшін өте маңызды емес, ешқандай басқару бақылау,анализ және түзетусіз және де оқушылар жағындағы оқу, өзін-өзі басқарудың үйлесімділігінсіз мүмкін емес.

Оқушының модульмен сәтті жұмыс істеуіндегі маңызды талап, оқу мазмұнының бар болуы болып табылады. Оқытушының оқушымен қалай әңгімелесетіні, оны сәттілікке жол сілтеп, болжам жасауға, ізденуге, ой жүгіртуге белсендіретіні өте қажет.

Модульге, оның мазмұнын меңгерудегі оқытушының әдістемелік кеңесінде үнемі айтылатын тізім қағазын жасау ұсынылады. Модульді құру үшін бірнеше критерилерді басқаруға болады.

Модульдерді қолдана отырып, оқу пәнәінің мазмұнын логикасында қалыптастыра отырып, оқу мазмұнын интегралдауға, пәнаралық және пәнішілік байласныстарды сәтті жүзеге асыруға болады.

Басқа критерий оқу мазмұнының дифференциясын іске асыру қажеттілігіне байланысты.

Модульді құрудың маңызды критерийі, білім меңгеру кезеңінің логикасында оқушы іс-әрекетінің құрылымдылық болып табылады: қабылдау, түсінушілік, ойлау, есте сақтау, қолдану, жалпылау, жүйелеу.

Мұнда оқудың мәселелігін іске асырудың үлкен мүмкіндігі бар.

Модульде негізгі мазмұнды қайталауға арналған мүмкіндік болуы тиіс. Бұл мүмкіндік «Түйіндеме» оқу элементі арқылы жүзеге асады. Жалпылам сөзбен айтқанда диаграмма, график, салыстыру сипаты сызба формасында болғаны дұрыс.

Ұйымдастырушылық кезең

Ұйымдастырушы кезең, кез келген технология сияқты ОВУ және ИВУ мен басталады. Басқа технологияларды сипаттауда осы кезеңнің мазмұны жоғарғы деңгейде ашылған. Модульлік технологияда бірнеше ережелерді қолдану ұсынылады:

1. Жаңа модуль бойынша жұмысқа деген дайындық деңгейі туралы ақпаратты меңгерту үшін, оқушылардың біліктілігі мен біліміне модуль алдында кіріспе бақылау өткізу.

2. Оқушылардың біліміндегі алшақтықтың болуына сәйкес ескертулер енгізу.

3. Әрбір оқу элементінің аяғында ағымдық және аралық бақылауда іске асыру міндетті

4. Модульмен жұмысты аяқтаудан кейін шығатын бақылауды іске асады, ол модульді меңгеру деңгейін көрсетуі тиіс.

5. Егер қорытынды бақылау материалды меңгерудегі төмен деңгейді көрсетсе, онда оны қайта тапсыру қажет.

6. Оқу процесіндегі модульдердің кіріспесін біртіндеп іске асыру қажет.

Қорытындылар мен ұсыныстар

Модульдік оқытуды қолдану тәжірбиесі бірнеше қорытындылар жасауға болады. Модульдік оқытуда әрбір оқушы белсенді және тиімді оқу-танымдық әрекетіне қосылады, бағдарламаның шамалы көмегі мен мазмұны бойынша дифференцияландырылған жұмыс істейді. Оқытушының өз-өзін дамытудың көп деңгейлі мүмкіндігі, оқу мотивациясына жағдай жасауы маңызды. Бұл оқыту жүйесі, оқытудың өте жоғарғы деңгейіне жылжытады және білім стандартын меңгеруде әрбір оқушыға кепілдік береді. Мұғалімнің міндеті, оқушыларды үнемі түрткілендіріп отыру, олардың оқу-танымдық әрекеттерін модуль арқылы басқаруды іске асыру және оқушыларға үнемі кеңес беріп отыру қажет. Басқару, қаншалықты модуль арқылы іске асса, оқытушының да міндеті соншалықты болады. Бұл, оқытушының оқу сабағыеа дайындығының принципиалды жаңа мазмұны. Ол міндетті түрде оқытушының өзіндік тәжірбиесі, білімі, біліктілігі, жаңа технологияларды қолданудағы ізденісінің анализіне әкеледі. Модульдік оқытуға ауысу үшін белгілі бір жағдайларды жасау керек.

Бірініші жағдай мұғалім мотивациясымен байланысты.

Екінші жағдай, оқушының өз бетінше оқу-танымдық әрекетін орындаудағы дайындығымен байланысты.

Үшінші жағдай-модульдердің көбейуіндегі оқу орнының материалдық мүмкіндіктері, тек әрбір оқушы бұл бағдарламамен қамтамасыз етілгенде ғана, өз қызметін атқарады. Оқытушының қателіктері, модульдімазмұнды әрекеттілігі өте үлкен көлемде болатынынан тұрады. Барлық оқушыларға уақыттың жетпейтінінайтады. Бұл басқа екі себептен тұрады. Бірінші оқушыларды уақытты сезіну қалыптаспаған, ал екіншіден, оқытушылардың өздері оқушылардың жұмыс екпінін білмегендіктен.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. ҚазҰАУ, Дауқабақ Улан Алматы облысы, Сарыжаз №8 Кәсіптік лицей жағдайында «Тракторлар және автомобильдер» пәнін оқытуда модульдік оқыту технологиясын пайдалану. 25-29 беттер.

2. Ғаламтор google