ПАНДЕМИЯ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚУ

ПАНДЕМИЯ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚУ

Алматы қаласы, Әуезов ауданы,

№5 Мектеп-гимназия,

География және биология пәні мұғалімі Жумабекова С.Н.

Аннотация

Мақала пандемия жағдайында қашықтықтан оқыту технологиясына арналған. Қашықтан оқытудың дәстүрлі, әр түрлі құралдарынан негізгі айырмашылық белгілері қарастырылған. Әртүрлі платформаға қойылатын минималды талаптардың мысалы келтірілген.

Қазіргі жағдайда, COVID-19 коронавирустық инфекциясы елде және әлемде таралғандықтан, өмірдің барлық салаларының жұмысы айтарлықтай өзгерді. Коронавирустық инфекцияның таралуын болдырмау үшін Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі қашықтықтан оқытуға көшуді бастады. «Коронавирусқа байланысты дағдарыс бүкіл әлемде 421 миллион білім алушыға әсер еткендігіне» байланысты, білім беру ұйымдарының өздері анықтаған қашықтықтан оқыту нысандарын анықтау қажет болды. «Қашықтықтан білім беру» терминінің өзі әлі толық қалыптасқан жоқ, бірақ ғылыми әдебиеттерде өте маңызды. Қашықтықтан оқыту деп білім беру үдерісіне тән барлық компоненттерді (мақсаттар, мазмұн, әдістер, ұйымдастырушылық формалар, оқу құралдары) бейнелейтін және Интернет-технологиялардың нақты құралдарымен жүзеге асырылатын білім алушының және оқушының бір-бірімен арақашықтықтағы өзара әрекеті түсініледі. Қашықтан оқытуда басты ұстаным - оқушы мен мұғалімнің өзара әрекеттесуіндегі интерактивтілік принципі [1].

Қашықтықтан білім берудің дәстүрліден негізгі айырмашылық белгілері:

1. Қашықтықтан оқытудың маңызды ерекшелігі болып табылады

«Қашықтықтағы әрекет», яғни оқушы мен оқушы кез-келген қашықтықта болуы мүмкін;

2. ыңғайлы уақытта жаттығу мүмкіндігі (егер бұл тікелей эфир немесе онлайн-вебинар болмаса);

3. бірнеше бағдарлама бойынша оқу мүмкіндігі (жоғары оқу орындары үшін);

4. экономикалық тиімділік, яғни көлік шығындары мен өмір сүру шығындарының болмауы және т.б.

Қашықтықтан оқытуды университеттерге, мектептер мен басқа да білім беру ұйымдарына енгізу оның жүзеге асырылған құралдарын эксперименталды түрде анықтауға мүмкіндік берді. Бұл құралдарға мыналар жатады: Zoom, Skype, және т.б бейнеконференциялар; оқу платформалары ONLINE MEKTEP, Google Classroom, Kundelik.kz; сонымен қатар кейбір білім беру түрлерінде Whatsapp, Viber және т.б. мессенджерлер қолданылды.

Ғылымға белгісіз COVID-19 вирусы білім беру жүйесіне жойқын соққы берді және ол оны тойтаруға дайын болмады.

Менің ойымша, өзін-өзі тәрбиелеудің өсіп жатқан әлемдік тенденциясы жалпы білім берудің болашағын білдіреді. Мектептен тыс оқыту формасы батыста, АҚШ пен Канадада кең таралған. Мұндай Өзін-өзі тәрбиелеу - бұл білімді меңгеру үшін жауапкершілікті мұғалімнен оқушыға беруді білдіреді, бұл жас адамның өзін-өзі анықтауының, оның кәсіби бағытын қоса алғанда ең жақсы тәсілі. Бұл үйден оқшаулауды емес, көптеген дереккөздерден пайдалы білім жинайтын оқушының байланысын кеңейтуді болжайды. Білім беру мекемесін, мұғалімдерді мұндай болашағымен қорқыту орынсыз олардың жаңа білім беру парадигмасына өтудегі пайдасыздығы.

Керісінше, оқушылардың өзін-өзі анықтауын педагогикалық қолдау арқылы сыныпта оқытуды бірінші болып алмастыратындар рөлінің жоғарылауын болжауға болады. Егер болашақ мұғалімнің прототипін іздейтін болсақ, онда оған ең жақын нәрсе - аспиранттың ғылыми кеңесшісінің заманауи миссиясы. Өзін-өзі тәрбиелеу парадигмасына бағытталған қозғалыс қазірдің өзінде жүріп жатыр, ол жай ғана жүзеге асқан жоқ

Пандемия кемшіліктерді ашып, білім беру заңнамасын өзгерту қажеттілігін көрсетті: оған шексіз түзетулер енгізу емес, негізгі ережелерді өзін-өзі тәрбиелеу парадигмасына қарай өзгерту керек болды.

Заңда оқушының өзі үшін кез-келген шығармашылық әлеует немесе өзін-өзі дамыту қабілеті есепке алынбайды, оған мақсатты түрде әсер ету керек және сыныпта қанша адам болса да, бір бағытта жүруі керек. Қашықтан білім беру процесінің бір бөлігі ғана ауыстыруға болады. Виртуалды оқу құралдары мен тренажерларды, компьютерлік модельдеу бағдарламаларын әзірлеу қажет болады.

Өткен ғасырдың басында украиналық педагогика профессоры Александр Музыченко асқан сенімділікпен: «ХХ ғасыр мектебі негізінен тәуелсіз ойлауды дамытуды көздейді» деп болжаған. Ол өзінің болжамында, оқуды дараландыру және оның нәтижесі - өзін-өзі тәрбиелеу туралы болатындығын айтқанда тек ғасырдан қателесті деуге болады [2].

Қашықтықтан оқытуға толық көшу өтті! Тек қашықтықтан оқытудың өзі болған жоқ - көптеген себептер бойынша қазіргі кезде білім беру қоғамдастығында «Қашықтықтан оқу процесі» дегенде, бірден техникалық проблемалар, мұғалімдердің цифрлық сауаттылығының төмен деңгейі және басқа аспектілер белсенді талқыланып жатыр.

Желімен оқуға кенеттен ауысқан уақыт ішінде біз көптеген білім беру ұйымдарының дәстүрлі білім беруде ұзақ уақыттан бері табысты жұмыс істеп келе жатқан заңдар, қағидалар, әдістер әрдайым қашықтағы форматта жұмыс істей бермейтіндігін байқаймыз.

Енді қашықтықтан оқытуда қандай желі Zoom, ONLINE MEKTEP және Google құралдар қолданылатыны маңызды емес. Бұл қашықтықтан оқыту емес, қашықтықтан бақылау қағаздары болып шыққан секілді, яғни Google аудармашысы сияқты барлық сөздер дұрыс аударылғанымен мағынасы нашар түсінілген немесе мүлдем жоғалған.

Сіз мұғалімге кез-келген құрал мен технологияны қолдануға үйрете аласыз, бірақ қашықтан оқыту идеологиясын үйретпесеңіз, оның жұмысы қызықсыз және тиімсіз болады деп есептеймін.

Осылайша, қашықтықтан оқытудың 2 проблемалық тобын ажыратуға болады:

1) оқыту технологиясының дамуына байланысты проблемалар (қашықтықтан оқытуды тиімді жүзеге асыру әдістерінің жетіспеушілігі, білім беру формаларын таңдау, электронды курстардың жеткіліксіздігі, мультимедиялық оқыту технологиясының нашар дамуы).

2) оқыту бағдарламаларын жобалаумен байланысты проблемалар (бағдарламалық өнімдерді жазу, қашықтықтан оқыту маршрутын жобалау кезінде оқу бағдарламаларын енгізу).

Қашықтықтан оқыту мәселелерін талдай келе, осы мәселелерді шешу үшін келесідей қорытынды жасауға болатын сияқты:

- қашықтықтан оқытуға арналған әдістемелік және оқу материалдарын әзірлеу және оларды қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды енгізу шеңберінде қолдану;

- қашықтықтан оқыту маршрутын жобалау кезінде оқыту бағдарламаларын енгізу;

- қашықтан оқыту технологиялары үшін интеллектуалды ішкі жүйені жобалау және дамыту үшін бұлыңғыр логика аппаратын қолдану;

- барлық аймақ бойынша процестің барлық қатысушылары үшін Интернеттегі байланыс жақсарту [3].

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Колесникова, К., Саванкова, Н., Таюрский, В. Ученье — сеть. Школьников и студентов перевели на обучение в онлайн // Российская газета — Столичный выпуск. 15.03.2020. № 55 (8109). — URL: https://rg.ru/2020/03/15/ shkolnikov-pereveli-na-obuchenie-v-onlajne.html (дата обращения: 04.08.2020).

2. Водолад, С. Н., Зайковская, М. П., Ковалева, Т. В., Савельева, Г. В. Дистанционное обучение в вузе. // Ученые записки : электронный научный журнал Курского государственного университета. — 2010. — № 1 (13). — С. 129– 138.

3. Калачева, И. В. Система дистанционного обучения Moodle в образователь-ном пространстве вуза // Современный университет в цифровой образова- тельной среде: ориентир на опережающее развитие : материалы X Междуна- родной учебно-методической конференции. — Чувашский государственный университет имени И. Н. Ульянова. — Чебоксары, 2018. — С. 19–23.