Педагог қандай болуы керек?

Педагог қандай болуы керек?

Адамның қажеттілігін өтер, әр заманның өзіндік сұранысы болғанымен, ешқашан құнын жоғалтпайтын мамандықтар бар. Соның бірі де бірегейі - педагог мамандығы. «Алты алаштың басы бір жерге қосылса, төрдегі орын – ұстаздікі», - деп сыршыл ақын Мағжан Жұмабаев мұғалімдікті бар мамандықтан биік қойған. Сонда осындай құрметке ие педагог нені ескеру керек, қандай қадамдар жасау керек?

Әуелгі «педагог» мағынасы баланы жетектеуші құлды білдірсе, бүгінгі күні педагог тұлғаны қалыптастыру мен дамытуға, оқыту мен тәрбиелеуге жауапты тұлға. Қалай болғанда да өскелең ұрпаққа бағыт-бағдар беретін бұл саланың өкілдерінің жауапкершілігі ертеңгі елдің болашағына сөзсіз әсері бар. Өзім тарих пәндерінен сабақ бергендіктен, мемлекеттің өркендеуіне үлес қосқан тарихи тұлғалардың өміріне көп қызығушылық танытамын. Өйткені тарихты жасайтын да адамдар - тарихи тұлғалар. Тарихи тұлғалардың өмір белестерімен байланыстыра зерттеу жүргізе отырып, сол тұлғалардың тарихта қалдырған өзіндік сара жолдарына рефлексия жасау арқылы оқушылардың зерттеушілік дағдыларымен қоса саяси сауаттылықтарын арттыруды, тұлғалар өмірін тану арқылы өзінің тұлғалық дамуына мотивация беруді көздеймін. Өйткені бүгінгі білім алушы - ертеңгі қоғамның белсенді мүшесі. Оның қоғамдық ортаға деген оң көзқарасы, саяси сауаттылығы, өзгені үлгі ету арқылы өзін-өзі реттеуі қоғамға пайда әкелер тұлға болуының алғышарты. Ал оның негізі мектепте қаланады. Тәрбиенің бір бағыты азаматтық тәрбие болса, әсіресе, қазақ ұлтының көсемдері мен дара тұлғаларының азаматтық істерін насихаттау, атап айтқанда, қазақ хандарының саяси жүрістері, Алаш ақтаңдақтарының ұлтты ояту істері, тәуелсіздік алғаннан кейінгі алғашқы аяққа тұру жылдарындағы ұлт жанашырларының оң қадамдары. Осы тұрғыда айтарым, оқыту -  тек педагогтың еншісіндегі дүние, ал тәрбиені ата-анамен бөлісеміз. Оқыта отырып тәрбиелеуде отбасы тәрбиесінің баланың тұлғалық қалыптасуы мен дамуында ролі жоғары деп айтар едім. Неге десеңіз, отбасында бірлесіп оқу, ата-анамен кешкі әңгіме, бірлесіп жаңалықтарды талдайтын, баланың іс-әрекетіне сыни тұрғыда қарап, оң- теріс әрекеттеріне рефлексия жасайтын ата-аналардың балаларының ой-өрісі кең, сын тұрғысынан ойлай алатын, қоғамдық орында өзін ұстауы жоғары болады. Ыбырай Алтынсариннің «Бақша ағаштары» әңгімесіндегідей қисық бұтақты түзулей отырып, ата-ана үйінде де педагогке қолдау көрсетіп, ынтымақтастықта бала тәрбиесі мен дамуына тікелей сеп болады. Нағыз педагог осы ынтымақтастықты баланы дамытудағы сенімді құралға айналдырады. Ал баланың үлгерімі төмен болса ше, оған кім жауапты? Әрине, оқытуда біз, педагогтер жауаптымыз. Әуелі, алдымыздағы білім алушының үлгермеу  себебін анықтауымыз керек, неге десеңіз кез келген проблеманың себебін анықтау арқылы түйінін шешуге болады. Қазіргі оқытудың да негізгі сүйенері - осы. Сабақты зерттеуде бақылаудағы білім алушының қандай да бір проблема себебін анықтаған соң барып, сол оқушыға қозғау салар әдіс-тәсілдерді саралаймыз, тиімдісін алып, нәтиже шыққанша зерттеу үдерісін жалғастырамыз. Осы тұста ескере кететін бір жайт - нағыз педагог уақытын өнімді пайдалану дағдысын игергені абзал. Өйткені аталған зерттеу әрекеттерінің барлығы да көп уақытты қажет етеді. Теориясы мен практикасы үндескен педагог өзгеге үйрете жүріп, өзі де дамиды, ізденісте жүріп, қаншама білім көздерінен сусындайды, қаншама дағдыларды игереді. Өзімнің ...жылдық педагогикалық өтілімде осы ізденіс жолында ... конференцияларға қатысып, өзімнің педагогикалық көзқарастарыммен бөлістім. Біліктілігімді көтеретін курстарға қатысып, зерттеу, рефлексия жасау, білім алушының психологиясын тану дағдыларын игердім. Қалалық, облыстық семинарларда үйрете жүріп білім алдым. Қашықтықтан оқытуда неше түрлі платформалармен жұмыс жасау дағдыларына ие болдым. Байқағаным, жаңаны игерген сайын одан да жаңа дағдылар орнын басып, ізденісіңді қамшылай түседі екен. Осы кезде «мұғалім ізденісін тоқтатқан күні мұғалім болудан қалады» деген аталы сөз ойыңа оралады.

Қорыта келгенде, сөзімнің соңғы түйінін қазақтың бас ақыны Абай Құнанбайұлының өлең шумағымен түйіндесем:

Ақырын жүріп, анық бас,

Еңбегің кетпес далаға.

Ұстаздық еткен жалықпас

Үйретуден балаға!

Үйретуден жалықпайық, ұстаздар қауымы!