Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік туы

Қазақстан Республикасының мемлекеттiк Туы – Қазақстан
Республикасының мемлекеттiк негiзгi рәмiздердiң бiрi. ҚР
Президентiнiң “Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк рәмiздерi
туралы” конституциялық заң күшi бар Жарлығымен (24.1.1996)
белгiленген. Мемлекеттік ту көгiлдiр түстi тiк бұрышты кездеме.
Оның ортасында арайлы күн, күннiң астында қалықтаған қыран
бейнеленген. Ағаш сабына бекiтiлген тұста — ұлттық оюлармен
кестеленген тiк жолақ өрнектелген. Күн, арай, қыран және ою-өрнек
— алтын түстi. Тудың енi ұзындығының жартысына тең. ҚР
мемлекеттік туының авторы — суретшi Шәкен Ниязбеков. Бiрыңғай
көк-көгiлдiр түс төбедегi бұлтсыз ашық аспанның биiк күмбезiн
елестетедi және Қазақстан халқының бiрлiк, ынтымақ жолына
адалдығын аңғартады. Бұлтсыз көк аспан барлық халықтарда
әрқашан да бейбiтшiлiктiң, тыныштық пен жақсылықтың нышаны
болған. Геральдика (гербтану) тiлiнде — көк түс және оның түрлi
реңкi адалдық, сенiмдiлiк, үмiт сияқты адамгершiлiк қасиеттерге сай
келедi. Ежелгi түркi тiлiнде “көк” сөзi аспан деген ұғымды бiлдiредi.
Көк түс түркi халықтары үшiн қасиеттi ұғым. Түркi және әлемнiң
өзге де халықтарындағы көк түстiң мәдени-семиотикалық тарихына
сүйене отырып, мемлекеттік тудағы көгiлдiр түс Қазақстан
халқының жаңа мемлекеттiлiкке ұмтылған ниет-тiлегiнiң тазалығын,
асқақтығын көрсетедi деп қорытуға болады. Нұрға малынған алтын
күн тыныштық пен байлықты бейнелейдi. Күн — қозғалыс, даму,
өсiп-өркендеудiң және өмiрдiң белгiсi. Күн — уақыт, замана бейнесi.
Қанатын жайған қыран құс — бар нәрсенiң бастауындай, билiк,
айбындылық бейнесi. Ұлан-байтақ кеңiстiкте қалықтаған қыран ҚРның еркiндiк сүйгiш асқақ рухын, қазақ халқының жан-дүниесiнiң
кеңдiгiн паш етедi.

Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік елтаңбасы

Қазақстан Pеспубликасының мемлекеттiк Елтаңбасы —
Қазақстан Республикасының негiзгi мемлекеттiк рәмiздерiнiң бiрi. ҚР
Президентiнiң “Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк рәмiздерi
туралы” конституциялық заң күшi бар Жарлығымен (24.1.1996)
белгiленген. Рәмiздiк тұрғыдан ҚР мемлекеттік гербiнiң негiзi —
шаңырақ. Ол — елтаңбаның жүрегi. Шаңырақ — мемлекеттiң түпнегiзi — отбасының бейнесi. Шаңырақ — Күн шеңберi. Айналған Күн
шеңберiнiң қозғалыстағы суретi iспеттi, Шаңырақ — киiз үйдiң
күмбезi көшпелi түркiлер үшiн үйдiң, ошақтың, отбасының бейнесi.
Тұлпар — дала дүлдiлi, ер-азаматтың сәйгүлiгi, желдей ескен жүйрiк
аты, жеңiске деген жасымас жiгердiң, қажымас қайраттың, мұқалмас
қажырдың, тәуелсiздiкке, бостандыққа ұмтылған құлшыныстың
бейнесi. Қанатты тұлпар — қазақ поэзиясындағы кең тараған бейне.
Ол ұшқыр арманның, самғаған таңғажайып жасампаздық қиялдың,
талмас талаптың, асыл мұраттың, жақсылыққа құштарлықтың
кейпi. Қанатты тұлпар Уақыт пен Кеңiстiктi бiрiктiредi. Ол өлмес
өмiрдiң бейнесi. Бiр шаңырақтың астында тату-тәттi өмiр сүретiн
Қазақстан халқының өсiп-өркендеуiн, рухани байлығын, сан сырлы,
алуан қырлы бет-бейнесiн паш етедi. Бес бұрышты жұлдыз гербтiң
тәжi iспеттi. Әрбiр адамның жол нұсқайтын жарық жұлдызы бар.
Қазақстан Pеспубликасының мемлекеттiк Елтаңбасының авторлары
— Жандарбек Мәлiбеков пен Шотаман Уәлиханов.

Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік әнұраны
Әнін жазған: Шәмші Қалдаяқов
Сөзін жазғандар: Жұмекен Нәжімеденов
Нұрсұлтан Назарбаев
Алтын күн аспаны,
Алтын дән даласы,
Ерлiктiң дастаны,
Елiме қарашы!
Ежелден ер деген,
Даңқымыз шықты ғой.
Намысын бермеген,
Қазағым мықты ғой!
Қайырмасы:
Менiң елiм, менiң елiм,
Гүлiң болып егiлемiн,
Жырың болып төгiлемiн, елiм!
Туған жерiм менiң- Қазақстаным!
Ұрпаққа жол ашқан,
Кең байтақ жерiм бар.
Бiрлiгi жарасқан,
Тәуелсiз елiм бар.
Қарсы алған уақытты,
Мәңгiлiк досындай.
Бiздiң ел бақытты,
Бiздiң ел осындай!
Қайырмасы:

Қазақстан тарихынан
Қазақстан - Еуразиядағы ежелгі өркениетті жер.
Көп ғасырлар бойы Қазақстан жерінде ұлы хандықтар мен мемлекеттер құрылып күйреген.. Қазақ
халқы ата-бабаларының тарихы дүние-жүзіндегі
өркениетте маңызды орынға ие. Қазақ даласы
тарихи сүргін майданына айналған. Этнос, көшпелісақ (скиф), ғұн, түрік, түркеш, қарлұқ, оғыз, қимақ
тайпаларының қатысуымен, өзіндік ерекшеліктерімен қалыптаса бастады. Бұл тайпалар Еуразия
жерінің кең аймағын қамтыды. Жер бетінен
жойылып кетпес үшін, Қазақ Хандығы ұлы Ресей
мемлекетімен саяси одақ құруға мәжбүр болды.
Күшпен ұжымдастыру қазақ халқының көшпелі
әдет-ғұрпын бұзды. Қазақ даласын ашаршылық
кезеңі қамтыды. Осы жылдары Қазақстан бір
жарым миллионнан үш миллионға дейін халқын
жоғалтты. Кейін Сталиндік режим Республиканы
ГУЛАГқа бөлді, бұл жерге басқа хандықтың бүкіл
халқы жер аударып келді. Ұлы Отан соғысы
жылдарында фронтты қажеттілік-термен қамтамасыз ету үшін барлық завод-фабрикаларды Қазақстанға көшірді, ғылыми және мәдени мекемелер
миллиондаған жанұяны қарамағына алды. Соның
өзінде, қатыгез идеологиялық қыспақ, айдау мен
қанау жылдарына қарамай, қазақ халқы этникалық
ерекшелігін, бай мәдениетін сақтап, бостандық пен
тәуелсіз жолында күресуге ұмтылды. 1991 жылы
Қазақстан егемендігін алғаннан кейін, ақиқат сәті
түсе бастады. Осы сәттерден бастап ел тағдырында
жаңа кезеңдер басталды.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев
(17 мамыр 1953 жыл, Алматы) —
қазақстандық мемлекеттік және саяси
қайраткер, 2019 жылғы 20 наурыздан
бастап қызметтегі Қазақстан
Республикасының Президенті, Қарулы
Күштерінің Жоғарғы Бас Қолбасшысы
және 2022 жылғы 5 қаңтардан бері
Қазақстан Қауіпсіздік кеңесінің төрағасы.

Қазақстанның физикалық
жағрапиясы

Қазақстан Республикасы — Шығыс Еуропа мен Орталық
Азияда орналасқан мемлекет. Батысында Еділдің төменгі ағысынан,
шығысында Алтай тауларына дейін 3 000 км-ге, солтүстіктегі Батыс
Сібір жазығынан, оңтүстіктегі Қызылқұм шөлі мен Тянь-Шань тау
жүйесіне 1 600 км-ге созылып жатыр. Қазақстан Каспий көлі арқылы
Әзірбайжан, Иран елдеріне, Еділ өзені және Еділ-Дон каналы арқылы
Азов теңізі мен Қара теңізге шыға алады. Мұхитқа тікелей шыға
алмайтын мемлекеттердің ішінде Қазақстан — ең үлкені.
Қазақстан бес мемлекетпен шекаралас, соның ішінде әлемдегі
құрлықтағы ең ұзын шекара, солтүстігінде және батысында Ресеймен
— 7591 км құрайды. Оңтүстігінде: Түрікменстан — 426 км, Өзбекстан
— 2354 км және Қырғызстан — 1241 км, ал шығысында: Қытаймен
— 1782 км шектеседі. Жалпы құрлық шекарасының ұзындығы —
13394 км. Батыста Каспий көлімен (2000 км), оңтүстік батыста Арал
теңізімен шайылады.