Пәні

Қазақ әдебиеті

Сынып:

11

Мұғалімнің аты-жөні

Абдрахманова Б.Б.

Сабақ тақырыбы

Ж.Әбдірашұлы «Дала, сенің ұлыңмын» поэмасы

Оқу мақсаты

(қысқаша)

11.1.5.1.-ұлттық құндылықтардың маңыздылығын ғаламдық тақырыптағы контекстрмен байланыстыру

І Ұйымдастыру

ІІ Үй жұмысын тексеру.

Осы сілтемені пайдалана отырып, поэманың аудиожазбасын тыңдаймыз.

https://youtu.be/dZETx7aIYek

Бүгін ақынның «Дала, сенің ұлыңмын» поэмасындағы ұлттық құндылықтарды ғаламдық шығармаларымен байланыстырып талдаймыз.

Артық болмас білгенің!

Солтүстік Америкада даланы прерия, Оңтүстік Америкада – пампас, Оңтүстік Азияның (Иран, Пәкстан, Ауғанстан) үстіртті жерлеріндегі даланы – дешт деп атайды.

Балалар, сан ғасырлық тарихы бар біздің Ұлы даламыз -- біздің мақтанышымыз, біздің баға жетпес байлығымыз, біздің ұлттық құндылығымыз!Дала тақырыбы талай ақын-жазушылардың, жыршылардың қаламынан жыр боп төгіліп, аңыз боп ағытылған. Олар сөздің көркем қуаты арқылы туындыларына жан бітіре сөйлеткен.

Соның бірі --Ж.Әбдіраштың «Дала, сенің ұлыңмын!» поэмасы.

Дала – поэтикалық образ. Сондықтан да Ж.Әбдіраш мың қайғырған, мың қуанған сәттерінде де туған даласымен ашық, емен жарқын сыр бөлісуге ұмтылады.

Келем әлі,

әлі саған көп келем,

әнім қанша,

күйім қанша шертпеген.

Өзің жаққа өлең болып ұшамын

шын қуанған,

шын қайғырған сәтте мен... – дейді ол ішкі сезімін бүкпесіз толғап.

Ақын қазақ даласын тебіріне жырлайды.Оның шығармасында дала ұғымы тек географиялық атау емес, ол біздің ұлттық құндылықтарымыз - Отан, атамекен, ұлт, дәстүр секілді түсініктерді анықтайтын поэтикалық образ.

Сондай-ақ, дала тақырыбын әлем әдебиетінің ақын-жазушылары да жырларына, туындыларына арқау еткен. Осы келтірілген үзінділерде үш ақын-жазушы да дархан даланың ұлылығын сүйсіне жырлап, туған жеріне, еліне деген шынайы махаббатын өздерінің шығармарына арқау қылып,мақтанышпен паш етеді. Олар көркемдегіш құралдарды, яғни, эпитет (туған дала, өр өлең кең дүние, зелёною, девственною пустынею, белые серебристые волны...), метафораларды(шаңырағым-Аспаным,көкжиегің-Керегең..,степь-океан-море) пайдалану арқылы көз алдымызға ұлан-ғайыр шетсіз-шексіз даланы көз алдымызға келтіреді.

Салыстырайық , мысалы:

Үйге: Тапсырма. «Түсіндірме күнделік» әдісі арқылы мына жыр жолдарына пікір білдіріңдер.