Шешендік сөздер

Сабақтың тақырыбы: Шешендік сөздер

Мұғалімнің аты-жөні:

Күні:

СЫНЫП: 9

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспаған оқушылар саны:

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Шешендік өнердің алуан түрлерін түсіндіреді, шешендік сөздің түрлерін ажыратады.

Сабақ мақсаттары

Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Шешендік сөздің түрлерін ажыратады

Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Шешендік сөздердің түрлерін ажыратып, өз сөзімен баяндайды.

Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады: Шешендік сөздердің түрлерін ажыратып, дәйек сөз келтіреді.

Тілдік мақсат

Бағалау критерийі

Шешендік өнердің алуан түрлерін түсіндіреді, шешендік сөздің түрлерін ажыратады

Құндылықтарды дарыту

Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауы, қарым-қатынас жасау қабілеті дамиды

Пәнаралық байланыс

Тарих, құқық

Бастапқы білім

Шешендік сөздер туралы біледі. Жиренше шешен мен Бөлтірік шешеннен мысал келтіреді.

Сабақтың жоспары

Жоспарланғануақыт

Сабақ барысы :

Ресурстар

Сабақтың басы

 «Миға шабуыл» әдісі арқылы , топқа ынтымақтастық қарым-қатынас орнатуға ықпал ету арқылы оқушыларды мозайка арқылы «Төле би», «Әйтеке би», «Қазыбек би» атты топқа біріктіремін. 

1 - тапсырма. Қазақтың үш биінің суретін көрсете отырып, «Ара» тәсілі арқылы алдыңғы алған білімдерін еске түсіріп, жаңа сабақтың тақырыбын ашамыз

Тө Төле би Әлібекұлы Қазыбек би Келдібекұлы Әйтеке би Байбекұлы

(1663-1756) (1667-1763) (1689-1766)

Үй сыртында төбең болса, Алтын ұян –Отан қымбат Бай болсан,халқына пайдан тисін,

Ерттеулі тұрған атың ғой. Құт берекен отаң қымбат Батыр болсаң жауға найзан тисін.

Ел ішінде қарияң болса, Асқар таудай әкен

Бай болып еш пайдаң тимесе,

Жазулы тұрған хатың ғой.Аймалайтын анан қымбат Батыр болып жауға найзан тимесе,

Туып-өскен елің қымбат Елден бөтен үйің күйсін.

Ұят пенен ар қымбат

2- тапсырма. Шешен мен шешендік сөз туралы түсініктерін тірек сызба арқылы көрсету

Аудио жазба, билердің портреттері

Сабақтың ортасы

3-тапсырма«Шешендік сөздер» тақырыбына «Джигсо» әдісімен үш топ «Шешендік дау», «Шешендік арнау», «Шешендік толғау» шешендік сөздердің түрлерін түсіндіреді, шешендік сөздің түрлерін ажыратады.

Оқушылар алдымен берілген схема бойынша жеке танысады, жұпта, топта серіктестік орта құра отырып

4- тапсырма. «Шешендік сөздердің, риторика ілімінің қалыптасуына үлес қосқан қандай ұлы тұлғаларды білесіңдер?»
Мына зерттеушінің сөзіне назар аударайық. (тақтада Ш.Уалиханов пен А.Байтұрсыновтың пікірлері берілген.)

Енді осы екі ұлы ғұлама ғалымдардың пікірімен танысып болғаннан кейін «Би» деген атаққа әр топ өз бағыты бойынша жан-жақты сипаттама береді.
Оқушылар топта серіктестік орта құра отырып сыни тұрғыдан ойлай келе талқылап, зерттеушілікпен айналысу барысында, шағын жоба жұмыстарын жүргізеді.

5- тапсырма. «Қазақтар шешен келеді, олар мақамдап сөйлейді, жай сөзінің өзі өлең боп құйылып жатады», деген ұлы ғалым В.В.Радловтың ұлағатты сөзінің мәнін ашыңдар.

Қазіргі шешендік сөздер мақсатына, мазмұнына, сөйлеу шарттарына қарай беске бөлінеді.

1. Әлеуметтік-саяси мазмұнды шешендік;

2. Академиялық шешендік;

3. Сотта айтылатын шешендік;

4. Әлеуметтік-тұрмыстық тшешендік;

5. Діни қызметте қолданылатын шешендік.

АКТ құралдары

Флипчарт, түрлі-түсті маркерлер

Бейнепроектор

Сабақтың соңы

«Келісемін,келіспеймін» стратегиясы 
1. Шешендік сөздер қазақ ауыз әдебиеті саласына жатады 
2. Шешендік сөздер жазба әдебиетінің мұрасы. 
3. Шешендер мен билердің ауызша сақталған. 
4. Шешендік сөздер тек дауларға байланысты болған. 
5. Шешендік сөздер ХІХ ғасырда пайда болды.

К ері байланыс

2

Үйге тапсырма: «Шешендік сөздер -ұлт мұрасы» тақырыбында эссе

.

Қосымша ақпарат

Саралау – Сіз қосымша

көмек көрсетуді қалай

жоспарлайсыз? Сіз

қабілеті жоғары

оқушыларға тапсырманы

күрделендіруді қалай

жоспарлайсыз?

Бағалау - Оқушылардың

үйренгенін тексеруді

қалай жоспарлайсыз?

Пəнаралық байланыс

Қауіпсіздік жəне еңбекті

қорғау ережелері

АКТ-мен байланыс

Құндылықтардағы

байланыс

Қабілетті оқушыларға тапсырманы күрделендіріп беремін.( Шешендік сөз дайындау.)

Зерттеушілердің сөздеріне назар аударып, өз ойларымен тұжырым жасайды  (тақтада Ш.Уалиханов пен А.Байтұрсыновтың пікірлері берілген.)

Түсінгені бақылау ,жауап, сұрақ –жауап, бағдаршам арқылы бір-бірін бағалау. Бағалау сабақтың өн бойында, барлық кезеңінде мадақтау, мараппаттау, түрлі-түсті фигуралар, жұлдызшалар. «Бас бармақ» әдісі арқылы жүзеге асып отырады.

Денсаулық және қауіпсіздік, АКТ-мен байланыс. Құндылықтардағы байланыс (тәрбие элементі)

Рефлексия

Сабақ / оқу

мақсаттары

шынайы ма?

Бүгін оқушылар

не білді?

Сыныптағы ахуал

қандай болды?

Мен жоспарлаған

саралау шаралары

тиімді болды ма?

Мен берілген

уақыт ішінде

үлгердім бе? Мен

өз жоспарыма

қандай түзетулер

енгіздім жəне

неліктен?

Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.

Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сəйкес

келетін сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды

жетілдіруге көмектесетін не білдім?