Ұлы Абай Құнанбайұлының 175 жылдығы

«ТАРАЗ ҚАЛАСЫ ӘКІМДІГІНІҢ БІЛІМ БӨЛІМІНІҢ

ӘЛИХАН БӨКЕЙХАНОВ АТЫНДАҒЫ №1 ГИМНАЗИЯСЫ»

КОММУНАЛДЫҚ МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІ

ТӘРБИЕ САҒАТЫ

Тақырыбы: «Ұлы Абайдың 175 жылдық мерейтойы»

5 «Б» сыныбы

Сынып жетекшісі: Мұсабекова М.Д.

2020-2021 оқу жылы

Сабақтың тақырыбы: Ұлы Абайдың 175 жылдық мерейтойы.

Сабақтың мақсаты: Ұлы ақынның өнегелі өмірімен таныстыру, шығармаларына шолу жасау, өлеңдерін, әндерін мәнерлеп айтқызу. Сөз өнерінің қыр – сырымен таныстыру. Көркем сөйлеуге , өз бетімен іздене білуге ,шығармашылықпен жұмыс істеуге көмектесу. Оқушыларды туған жерге деген сүйіспеншілікке, Отан тыныштығын қорғауға, адамгершілікке, табиғат әсемдігін түсінуге, қасиетті нәрселерді қадір тұтуға тәрбиелеу. Сөйлеу мәдениетін қалыптастыру, эстетикалық тәрбие беру.

Сабақтың әдіс-тәсілі: Сұрақ- жауап, баяндау, түсіндңру, өлеңоқу

Сабақтың көрнекілігі: Абай портреті, кітаптар, шығармалары, қанаттысөздер, слайдтар, буклеттер.

Сабақтың барысы:

І Ұйымдастырукезең.

Кіріспе

Мұғалімсөзі: Өздеріңіз білетіндей биылғы жыл Президентіміз айқандай Абай атамызға арналған. Бүгін Абайдың өлеңдері, әндері мен шығармаларының үзінділерімен танысасыздар. Абай философ ,заңгер ,ақын, аудмашы,сазгер,дара ойшыл ,кемеңгер ,Абай жазба әдебиетінің негізін салушы ,гуманист , қоғам қайраткері, әділ би, ағартушы-ұстаз.Абай қазақ тіліне А. С. Пушкиннің, Ю. М. Лермонтовтың, Л. Н Толстойдың, Салтыков–Шедриннің, Гетенің шығармаларын қазақшаға аударды.

Өлсеөлертабиғат, адамөлмес.

Олбіраққайтіпкеліпойнап – күлмес.

Мені мен, менікініңайырылғанын,

“Өлді” депатқойыптыөңкейбілмес.

Көпадамдүниеге бой алдырған,

Бой алдырып, аяғынкөпшалдырған.

Өлдідеугесыяма, айтыңдаршы.

(Бұл бөлімде Абай атамыздың өмірі туралы білім алушыларға алдына ала беріліп, сабақ барысында айтады.)

1-оқушы:

Абай – Ибраһим.Абай 1845 жылы жылан жылында туылып, 1904 жылы 60 жасында Семей уезінің Шыңғыс болысында дүниеден қайқан. Негізгіаты – Ибраһимболса да, «Абай» депжасИбраһимдіанасыҰлжанеркелетіпатаған. Соданберібұлесіммен Абай тарихқаенді.Абайдың бар өмірі өзі туып өскен Шыңғыс болысы, қазіргі Абай ауданы, бұрынғы Семей облысында өтті.

2-оқушы:

Абай әке жағынан алғанда Тобықтының белгілі шонжары мен батыр биінен тарайды. ОныңбабасыТобықтыныңбиіболған. АбайдыңәкесіҚұнанбайҚарқаралыокругініңағасұлтаныболған. Ал, шешесіҰлжанБошанруынан тарайды.

3-оқушы:

Әкесі - тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын-туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған.Міне, сәби шағынан-ақ Абай от пен судай екі ұдай, кереғар мінезді адамдар ортасында өмір кешті. АяулыәжесіЗере мен анасыҰлжанныңжас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқыныңқалыптасуынаәсері мол болды. Олекеуіайтқанертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынанөткентарихиоқиғаларзерделібала-Абайдыңсанасынабіртіндепсіңеберді. Осылайша, бала Абай өзхалқыныңрухани ой қазынасынақанығыпөсті.

4-оқушы:

Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі.Медреседежүргенде 14 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысшасабақ оқыды.

5-оқушы:

Осы 4 жылдық медреседегі және 3айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді. Ел-жұрт оны биетіп сайлайды.

6-оқушы:

20 жасында ол от тілді шешен, халық өмірі мен әдетін, билік туралы істі көп білген көсем болған. Мақал, ертегі, нақылсөздерді тез меңгерген. Жаңазаманныңретімен Абай білімгеденқойып, Араб, парсы, түркітілдерін үйренді.

7-оқушы:

Абай 14 жасынан өлең шығарған. Олжастарарасындакеңтаралғанымен, оғаноншамәнбермейді. Абайдыңөнерге бет бұруынасебепкерорысдостарыГрось пен Михаэлис болды.

8-оқушы:

Абай орыстың ақын-жазушылары – Пушкиннің, Лермонтов, Крылов, Толстой, Тургеневтің еңбектерін оқыған. Олардыңшығармаларыноқиотырып, оөықойлы Абай орысмәдениетін, өнерін, білімінүлгіеткен. Бұл да Абайдыңданалығы.
9-оқушы:

Абай кестелі сұлу сөздің иесі, көркем әдебиеттің темірқазығы, өшпейтін жарық жұлдызы. Абай шығармаларынқазақбалаларыкімніңалдындаболса да, ұялмаймақтанышпенайта алады.

10-оқушы

- Ұлы ақынның туған жері – табиғаты тамаша Семей жері, Шыңғыс тауының етегі. Осы туғанжердіңтабиғаты, туғанотбасы, заманы–барлығыАбайдыңсезіміне, жүрегінеәсеретіп, оныңақындығынаықпалетті.

Мұғалім:

- Көріп отырғандай ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.Абай – сазгер.- Абай қазақтыңән-күйінсүйіптыңдаған. ЖаяуМұса, Біржан сал, Ақансері, Тәттімбетсияқтыхалықсазгерлерінерекшебағалаған. Өзі де бірнешеәншығарған.

•Тәңірқосқан жар едің сен

• Сегіз аяқ

• Көзімнің қарасы

• Қор болды жаным

• Бойы бұлғаң

• Айттым сәлем, Қаламқас

• Біреуден біреу артылса

• Көңіл құсы құйқылжытар шартарапқа

• Сен мені не етесің?

• Ата-анама көз қуаныш

• Сүйсіне алмадым сүймедім

• Желсіз түнде жарық ай

«Желсіз түнде жарық ай» әнін Кенешбекова Аяулымның орындауында қабыл алыңыздар.

Абай – ойшыл.- Абай-ойшыл дегенде біздің есімізге оның қара сөздері түседі.Қара сөздері терең ой мен күрделі пікірге құрылған. Жақсы мен жаман туралы баяндайды, халқын алға ұмтылуға шақырады. Абайдың 45 қара сөзі бар. Олай болса сол қара сөздерінен үзінді тыңдайық(Үнтаспадан қара сөздер тыңдау)Абай – аудармашы.

- Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. Бізоқыған «Шегіртке мен құмырсқа» мысалын да И.А.Крыловтанаударған Абай атамызекен.

Қорытынды

Мұғалім сөзі

Абай – дара, Абай – кемел, озат та,

Жолсаладыәрөлеңіғажапқа!

Бар жазғаны даналық боп саналған,

Жалғыздардың жалғызы ол – қазақта.

Мыңмен жалғыз алысқан,

Арыстандай ер еді.

Әр ақынды кезеді

Абайдың өлең-өзені.

Осыменашықтәрбиесағатымызаяқталды,назарларыңызғарахмет.