ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы қазақ әдебиеті тарихындағы ірі тұлғалардың бірі Шоқан Уәлиханов 1835 жылы қазіргі Қостанай облысының Құсмұрын бекетінде ағасұлтан Шыңғыс Уәлихановтың отбасында дүниеге келген. Шоқанға ата-анасының азан шақырып қойған аты – Мұхаммедханафия

Ассирия – Вавилонның солтүстігіндегі ел болатын. Ассириялықтар – тасты құрылысты кең пайдаланды. Ассирияның негізгі тұрғындары ұсақ өндіруші әрі жер өңдеуші ерікті қауым мүшелерінен құралды. Ассириялық отбасы таза патриархалды, яғни барлық билік әкенің қолында болды. Майорат дәстүрі бойынша, мұраның қалған екі үлесті бірінші болып таңдау үлкен ұлдың үлесінде болатын. Отбасында әйелдердің құқығы шектелді.

ХV ғасырдың соңы және ХVI ғасырда қайта өркендеу мәдениеті гүлдену деңгейіне жетті. Капиталистік қатынастар Италияда басқа елдерге қарағанда бұрын туып, дами бастағандықтан, «Қайта өрлеу» деп аталған ертебуржуазиялық мәдениетте тұңғыш осы елде қалыптаса бастады.

ХIХ ғасырдың басында Англия экономикасы дамыған мемлекет болды. 1811 жылы Англияда сауда мен кәсіпорындарда халықтың 44% жұмыс істеді. Еңбекшілердің жағдайы өте ауыр болды. Өздерінің бақытсыздығын машинадан көрген жұмысшылар машиналарды қирата бастады. Бұл қозғалыс машинаны бірінші болып қиратқан жұмысшы Лудданың атымен, луддашылар қозғалысы деп аталды. Луддашылар қозғалысы 1811-1812 жылдары кең өріс алды.

ХХ ғасырдың басында экономикалық, ғылыми-техникалық даму деңгейі жағынан Батыс Еуропа елдері анағұрлым алда болса, қазіргі кезде көптеген азиялық мемлекеттер (Жапония, Қытай, Оңтүстік-Шығыс Азия) олармен бәсекелес елдерге айналуда. Осы сияқты үрдістер басқа аймақтарда да байқалды.

ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы дүниежүзі тарихы жекелеген мемлекеттер мен бүкіл әлемнің өмірінде болған күрт бетбұрыстармен сипатталады. Адамзат баласы бұрын-соңды дүниежүзілік соғыс сияқты апаттарды ешқашан басынан өткеріп көрмеген болатын. Оның қорқынышты сұмдықтары, ұрыс алаңдарындағы солдаттар мен миллиондаған бебіт тұрғындардың өлімі, сансыз қалалар мен ауылдардың, өнеркәсіп кәсіпорындары мен мәдени игіліктердің қирап, талқандалуы – міне, осының барлығы халықтың екі ұрпағының басына екі мәрте үйірілді

Алтай, Күршім, Марқакөл бейнесі. Алтай арулары Мамырбай. Ақбілек. Орыстардың шапқыншылығы Кейіпкерлердің сөйлеуі. Бекболат, офицер, Мұқаш Орыстардың қолына түскен Ақбілек Мұқаш тың өмірінен үзінді. Алтынай, молда, Медеужан Мұқаштың кінәлі екенін анықталуы Ақбілек пен қара мұрт өмірі. Соғыс Қасқырлар. Ұзақ жол Іскендір дуана, Күмсінай, Бозінген, Мұсабай, Айтжан