"Балабақшадағы экологиялық тәрбие"

"Балабақшадағы экологиялық тәрбие".

Орындаған :Әбдіғали Р.Ө

Аннотация

Мектепке дейінгі жас – экологиялық мәдениетін дамытудағы өзіндік құнды кезең. Осы кезеңде жеке тұлғаның негіздері, оның ішінде табиғатқа, қоршаған әлемге деген оң көзқарас қалыптасады. Бұл жаста бала өзін қоршаған ортадан ажырата бастайды, қоршаған ортаға эмоционалды-құндылық қатынасы дамиды, баланың табиғатпен қарым-қатынасында, онымен ажырамастықты түсінуде көрінетін адамның моральдық-экологиялық ұстанымдарының негіздері қалыптасады.

Abstract

Preschool age is a valuable stage in the development of ecological culture. During this period, the foundations of personality are formed, including a positive attitude towards nature and the world around us. At this age, the child begins to distinguish himself from the environment, develops an emotional and value attitude towards the environment, forms the foundations of moral and ecological positions of a person, manifested in the child's communication with nature, in the understanding of continuity with it.

Кілт сөздер: экология,ойын,табиғат,жануарлар,су, тазалық,қамқорлық

Keywords: ecology, games, nature, animals, water, cleanliness, care

«Экология-табиғаттағы барлық күрделі өзара

байланыстар мен өзара қатынастар,

тіршілік үшін күрес ретінде қарастырылатын ғылым».

Ч. Дарвин

Балабақша үздіксіз экологиялық білім беру жүйесінің бірінші буыны болып табылады, сондықтан педагогтардың алдында мектеп жасына дейінгі балаларда табиғатты ұтымды пайдалану мәдениетінің негіздерін қалыптастыру міндеті тұрғаны кездейсоқ емес. Ерте жастағы балаларда қоршаған ортаға қамқорлықпен қарауға тәрбиелеу отбасында қалыптасады және балабақшада Мектепке дейінгі жылдары қалыптасуды жалғастыруда. "Балабақшадағы тәрбие бағдарламасында" Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілік пен ұқыптылыққа тәрбиелеу ерекше бөлімде қарастырылған. Экологиялық тәрбие балабақшада бүкіл педагогикалық процесс арқылы – күнделікті өмірде және сабақтарда жүзеге асырылады. Экологиялық білім беру міндеттерін жүзеге асыруда балабақшадағы табиғи орта үлкен маңызға ие. Бұл барлық топтардағы табиғаттың бұрыштары, табиғат бөлмесі табиғатпен үнемі тікелей байланыс орнатуға мүмкіндік беретін дұрыс безендірілген және өңделген үлескі; табиғи құбылыстар мен объектілерді жүйелі бақылауды ұйымдастыру, балаларды тұрақты жұмысқа тарту.

Балабақшаның орта тобында қарапайым экологиялық идеяларды қалыптастыруға келетін болсақ өмірдің төртінші жылындағы балалар табиғат құбылыстарына қызығушылық танытып, қоршаған әлеммен өзара әрекеттесу қабілетін қалыптастыруы керек. Балаларға қарапайым тұжырымдар жасауға, табиғатпен қарым-қатынастан алған әсерлерімен бөлісуге , әңгімелер мен өнімді іс-шараларда табиғат әлеміне деген көзқарасын білдіруге үйретеді. Балаларды табиғатпен таныстыру және экологиялық тәрбие сабақтарда, экскурсиялар, бақылаулар, тәжірибелік іс-шаралар, жылжымалы, дидактикалық және рөлдік ойындар кезінде жалғасады. Драматизация ойындары барысында балалар жануарлардың қимылдарына еліктеуді, жануарлардың мінез - құлқын-ертегі кейіпкерлерін бағалауды үйренеді. Балалардың іс-әрекетін ұйымдастыра отырып, құрдастар мен ересектерге қатысты белгілі бір ережелерді сақтау қажеттілігін атап өткен жөн. Балаларға бүкіл топтың бүкіл өмірін ұйымдастырудың әр баланың мінез-құлқына тәуелділігін көруге көмектесу маңызды.

Серуендеу.

Бұл жаста балалар қар, кемпірқосақ, жапырақтың түсуі және т.б. сияқты табиғат құбылыстарын атауды, ағаштарды, бұталарды және шөптесін өсімдіктерді ажыратып, атауды үйренеді. Өсімдіктер мен жануарлар әлемінің алуан түрлілігі туралы олардың идеяларын нақтылап, байыту керек. Балалардың үй жануарлары туралы білімдерін бекіту , олардың адамға қандай пайда әкелетінін нақтылау қажет; жануарларға күтім жасау, оларға қамқорлық жасау ниетін қалыптастыру. балалармен жануарларды бақылау керек, олардың сұлулығына, күші мен ептілігіне таңдануға үйрету керек; үй жануарлары иелеріне адал екенін , адам жануарларды үйде ұстай білуі керек екенін түсіндіру. Балаларға жануарлар мен олардың балаларын тануға және дұрыс атауға үйретуді жалғастырыңыз. Өмірдің төртінші жылындағы бала жануардың дене құрылымын бөліп, түсін атай алады (мысалы, жылқының басы, төрт аяғы, құйрығы бар; басында – құлақ, көз; денесі шашпен жабылған; түсі сұр). Серуендеу кезінде балалардың назарын үй жануарларының мінез – құлқына аударыңыз-иесімен кездесу кезінде ит секіреді және құйрығын бұлғайды, мысық еркелейді.

Экологияны танып білу үшін ойынды да қолданған жөн.Жануарлар туралы білімді бекіту үшін Сіз балаларға "жануарды бейнелеу" ойынын ойнауға шақыра аласыз. Балалар шеңбер құрайды. Шеңбердің ортасына ересек адам кіреді. Мимика мен қимылдар кейбір жануарды көрсетеді. Балалар бұл жануарды болжап, қимылдарды қайталауы керек. Содан кейін шеңбердің ортасына өз жануарын көрсететін тілек білдірген баланы шақыруға болады. Сіз балаларға драма ойынын ұсына аласыз жануарлардың мінез – құлқындағы жалпы және әртүрлі нәрселерді атап өту үшін.Табиғи құбылыстар туралы білімнің кеңеюіне "иә және жоқ"дидактикалық жаттығуы ықпал етеді. Педагог балаларға сұрақтар қояды: "қыста ағаштарда жапырақтар көп пе? Жазда қар жауады ма? Жазда балалар мұз сырғанағынан шанамен сырғанай ма? Қыста көбелектер келе ме? Жазда өзен мұзбен жабылған ба? ». Балалар "иә" немесе "жоқ"деп тез жауап беруі керек. Көкөністер мен жемістерді белгілі бір белгілер бойынша жіктеу қабілетін бекіту үшін Сіз " бақшаға не отырғызасыз?». Табиғат бұрышы.

Күнделікті өмірде мұғалім табиғат бұрышындағы өсімдіктерді бақылауды ұйымдастырады, балаларды жеке тапсырмаларды орындауға тартады, табиғат бұрышындағы балалардың кезекшілігін ұйымдастырады.

Табиғат бұрышында балалар өсімдіктерге, балықтарға күтім жасау үшін көп күш жұмсайды; өсімдіктерді суаруды, үлкен былғары жапырақтарды сүртуді, оларды шашыратуды, құрғақ жапырақтарды кесуді үйренеді. Педагогпен бірге өсімдіктерді тыңайтқыштармен тамақтандырыңыз. Ол үшін табиғат бұрышында жабық өсімдіктерді суаруға арналған мүкәммал – суару ыдыстары, қопсытуға арналған таяқшалар, бүріккіш бөтелке және т. б. табиғат бұрышына "жануарлар", "құстар", "өсімдіктер" тақырыптары бойынша суреттер жиынтығын қоюға болады; дидактикалық ойындар; табиғи материалдар (конустар, желелер, бұтақтар, қиыршық тастар, қабықтар).

Эксперимент әдісі бойынша балаларға барлық табиғи ортаны екі бөлікке бөлуге болатындығын айту керек – тірі және өлі табиғат. Қарапайым тәжірибелер жүргізу барысында балаларды өсімдіктердің өсуі үшін жарық, ауа және жылу қажет екенін түсінуге жетелеу; бөлме өсімдіктерінің жарыққа қалай өсетінің көрсету.Балаларға адамның өміріндегі судың маңыздылығын көрсету; олардың судың қасиеттері туралы білімдерін нақтылау (иіссіз, түссіз; ол орналасқан ыдыстың пішінін алады; су мұз бен буға айналуы мүмкін; еріген кезде қар суға айналады). Су – табиғаттың баға жетпес сыйы, оны мұқият сақтау керек деген ұғымды қалыптастыру. Адамдар су қоймалары мен өзендерді тазарту бойынша арнайы жұмыс жүргізіп жатқанын айту. Су туралы мақал-мәтелдер есіңізде болсын. Қыс мезгілінде әртүрлі қар ғимараттарын мүсіндеу процесінде балаларды қардың қасиеттерімен таныстыруды жалғастырыңыз. Атмосфераға шығарылатын пайдаланылған газдар мен өнеркәсіптік қалдықтардың бөлшектері қарға түседі деп айту. Нәтижесінде қар лас болады. Балаларға еріген қардың лас суға қалай айналатынын көрсетіңіз; оларды түсінуге жетелеңіз: қарды жеуге болмайды – ол лас, суық (суық тиюі мүмкін). балаларға түсіндіру керек: ауырмау үшін сыртта дұрыс тыныс алу керек. Мұрын арқылы ауаны жұтып, ауыз арқылы дем шығарған дұрыс. Бұл денені оттегімен қанықтыруға және мұрындағы ауаны жылытуға ықпал етеді (жылы ауа адамның өкпесіне енеді).

Баланы табиғат әлемімен таныстыра отырып, ересек адам өзінің жеке басының әртүрлі жақтарын саналы түрде дамытады, табиғи ортаны (интеллект саласын) білуге деген қызығушылық пен желыласты оятады, баланың жануарлардың "қиын" тәуелсіз өміріне жанашырлығын, оларға көмектесуге деген ұмтылысын тудырады, өмірдің бірегейлігін кез-келген, тіпті ең таңқаларлық түрде көрсетеді, оны сақтау қажеттілігі, құрметпен және мұқият онымен айналысады (адамгершілік саласы).

Сонымен, балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке, оның сұлулығын қабылдау қабілетіне тәрбиелеу - балабақшаның маңызды міндеттерінің бірі.

Қолданылған әдебиеттер

1 .Букин А.П «адамдармен және табиғатпен достықта» Букин А.П.:Ағарту, 2004.

2. Васильева А. И. балаларды табиғатты байқауға үйрету.

3. Ашиков В. Семицветик-мәдени-экологиялық бағдарлама

мектеп жасына дейінгі балалардың білімі