Біржан мен Сара айтысының көркемдік ерекшелігі.9-сынып.

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Турганова Загифа

Сыныбы: 9

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Біржан-Сара айтысының көркемдік ерекшелігі

Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары

шығармадағы көркемдегіш құралдардың (теңеу, эпитет, метафора, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау.

Сабақтың мақсаттары

шығармадағы көркемдегіш құралдардың (теңеу, эпитет, метафора, символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдайды.

Бағалау критерийлері

• шығармадағы көркемдегіш құралдарды анықтайды;

• көркемдегіш құралдардың қолданылу ерекшелігін талдайды.

Тілдік мақсаттар

Пәнге қатысты сөздік қор мен терминдер: айтыс, тарихи кезең, саяси-әлеуметтік мәселе, т.б.

Диалог құруға арналған пайдалы тіркестер: менің пайымдауымша, пікірімізді былай негіздейміз, өз ойымды түйіндесем... т.б.

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. «Ұлттық мүдде» дегенді қалай түсінесіңдер?

2. Біржан мен Сара арасындағы айтыс сендердің сезімдеріңе қаншалықты әсер етті?

3. «Сөз өнері қоғам мүшелерін тәрбиелейді» деген түсінікпен келісер ме едіңдер?

Сабақта қамтылатын құндылықтар

1. Жалпы құндылықтар (тәрбиелік элементтер):

2. ▪ Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік

3. ▪ Өмір бойы білім алу

Аталған құндылықтар сабақ тақырыбы арқылы оқушылардың іс-әрекеттері, сын тұрғысынан ойлау, талдау, өзіндік көзқарасын дәлелдей алу дағдылары негізінде жүзеге асады.

Пәнаралық байланыс

Тарихи кезеңді жете түсіну үшін «Қазақстан тарихы» пәнімен, шығарманың көркемдік ерекшелігін тани түсу үшін, шығармада кездесетін сөздер мен тіркестерді ұғыну үшін «Қазақ тілі» пәнімен, байланыс жүргізіледі.

АКТ қолдану дағдылары

Бастапқы білім

Оқушылар ұлттық сөз өнерінің бастауы саналатын халық ауыз әдебиеті және оның түрлері, айтыс жайында жалпылама түсінікке ие.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың

басы

Сабақтың ортасы/сабақтың негізгі бөлімі

Ұйымдастыру кезеңі.

Тренинг: оқушылар мұғалімнің белгі беруіне қарай «бір» дегенде оң қолын, «екі» дегенде сол қолын жоғары көтереді, «үш» дегенде екі қолын бір-біріне соғады. Бұл жаттығу үш рет қайталанады. Көп уақытты талап етпейтін шағын жаттығуды сыныпта жағымды психологиялық ахуал қалыптастыру және білім алушының зейінін сабаққа аудару мақсатында қолданамын.

Оқу мақсаты мен бағалау критерийлері таныстырылады.

Оқушы үні: «Бүгінгі сабақтан не күтемін?» (бірнеше оқушы өз ойын «Бір сөйлем» әдісімен қысқаша жеткізеді.)

Стартер: қызығушылықты ояту.

Интерактивті тақтадан

................................................

орындауындағы Біржан мен Сара

айтысынан үзінді

тыңдатылады.

***

Тақырыпқа жол:

1. Біржан мен Сара туралы не білесіздер?

2. Қазақ музыкасының жауһар дүниелері көп. Олай болса, неліктен сіздерге дәл осы туынды ұсынылды?

3. Айтыс сіздердің сезімдеріңізге қаншалықты әсер етті?

5. «Сөз өнері қоғам мүшелерін тәрбиелейді» деген түсінікке дәлел келтіріңіздер.

«Мендік пікір» стратегиясы арқылы жүргізілген осы іс-әрекетке ауызша кері байланыс беремін.

(Оқушылардың ықтимал жауаптары:

1. Біржан..., Сара ...

2. Біржан мен Сара айтысы – бүгінгі сабақтың тақырыбы.

3. Оқушы өзіне айтыстың сөзі мен сазының қайсысы көбірек әсер еткенін айтады.

5. «Сөз өнері қоғам мүшелерін тәрбиелейді» деген түсінікке өздігінен дәлел келтіреді.)

***

ТЖ

Білім алушыларды топқа біріктіруді «Құпия қималар» әдісімен жүргіземін. Орындықтардың астына 4 түстегі қағаздар жапсырылған. Оқушылар одан хабарсыз. Орындық астына еңкейіп, стикерлерді алуды және соның түсіне қарай төрт топқа бірігуін тапсырамын. Мұны топқа А, В, С деңгейлі оқушылардың теңдей бөлінуі үшін қолданамын.

Топқа бөлінгеннен кейінгі әрекет:

1-қадам. Топтық тапсырманы беруден бұрын «Алтын ережені» еске түсіреміз:

• 1. Өзгенің пікіріне құрметпен қарау

• 2. Тиімді тайм-менеджмент, регламент сақтау

• 3. Тапсырмаларды орындаудағы тиянақтылық

• 4. Формативті бағалаудағы шынайылық

• 5. Іс-әрекет барысындағы тәртіптілік

2-қадам. Топ жетекшілері топқа бөліну кезіндегі стикерлермен түстес конверттерді алады. Конверттерде тапсырмалар бар, тапсырмалардан соң астыңғы жағына дескрипторлар нақты көрсетілген. (ҚМЖ-ға қосымшада – 4 түсті конверт.)

3-қадам. Әр топқа тақырыпқа қатысты ақпараттар берілген таратпа қағаздар ұсынылады. (ҚМЖ-ға қосымшада – 1, 2, 3-таратпа қағаздар.)

4-қадам. Әр топ дайындықтарын аяқтағаны туралы белгі бергеннен кейін тапсырманы орындау уақыты, алгоритмі қысқаша хабарланып, таймер қосылады.

(Таймер оқушылардың уақытты тиімді пайдалануы, ширақ әрі өнімді іс-әрекет жасауын қамтамасыз ету үшін қажет.)

***

«Конверттегі сұрақтар». Әр топтағы білім алушылар ортақ тапсырманы бөлісіп орындайды. Сөйтіп барлық оқушының өз мүмкіндігін көрсетуіне жол ашылады.

Әр топ басшысы топқа бөлу кезіндегі стикермен түстес ақ, қызыл, сары, жасыл конверттердің бірін алып тобына оралады. Содан соң қажетті ресурстарды кеңінен пайдалана отырып «Джигсо» әдісі арқылы 10 минут ішінде өзара ақпарат алмасады. Мәселелерді топта жан-жақты талқылайды, тапсырмаларды орындайды. Жұмысты постер түрінде қорғауға болатынын ескертемін. Тапсырмаларды сынып оқушылары алдында қорғау үшін әр топқа 3 минуттан уақыт беріледі.

Қолдауды қажет ететін білім алушыларға тапсырманы орындау барысында жетелеуші сұрақтар арқылы көмек көрсетемін.

Топтағы оқушыларға тапсырма орындау алдындағы аңдатпа: Тапсырманы әуелі бөлісіп, одан соң ақпарат алмасып бірлесе орынғандарыңыз абзал. Бір-біріңізге көмектесе отырып, қажетті ақпараттарды топта талқылаңыздар. Уақытты тиімді пайдаланыңыздар, ол үшін интерактивті тақтадағы таймерге назар салыңыздар.

***

Ақ түсті конверт тапсырмасы (1-топ)

Қызыл түсті конверт тапсырмасы (2-топ)

Сары түсті конверт тапсырмасы (3-топ)

Жасыл түсті конверт тапсырмасы (4-топ)

«Фишбоун» әдісі арқылы мәтіннен көркемдегіш құралдарды тауып, мағынасын анықтайды: теңеу, эпитет, метафора, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ,т.б.
Орындалу барысы: басына шығарманың тақырыбы, үстіңгі сүйектеріне мәтіннің ішіндегі көркемдегіш құралдардың
түрлері, астыңғы сүйектеріне үзінділер арқылы дәлелі, қолданылу ерекшелігі, құйрығына шығарманың тілі жайлы оқушының ойы жазылады.
Қаңқадағы жазулар қысқа болу керек. Олар тірек сөздерден немесе тақырыптың негізгі ойын ашатын фразалық сөздерден болуы мүмкін.

* * *

Дескриптор

• жырдағы көркемдегіш құралдарды табады;

• көркемдегіш құралдарға дәлел келтіреді;

• қолданылу ерекшелігін талдайды.

(Дайындық уақыты – 10 минут, сөйлеу уақыты – 3 минут.)

ҚБ: «Бас бармақ» әдісі арқылы топтардың бірін-бірі бағалауы жүзеге асырылады.

Бағалау кезінде ең креативті ой айтқан топты анықтау, мадақтау.

Топтық жұмыстар барысындағы оқушылардың іс-әрекетіне дескрипторларды негіз ете отырып кері байланыс беремін.

Түйінді сөз (ой қорыту)

9-сыныпқа арналған «Қазақ әдебиеті» оқулығы

Антологиялық жинақтар:

Айтыс

Хрестоматия

Түрлі-түсті стикерлер

Сабақтың соңы

Рефлексия

«Маңызды 10 дерек». Сұрақ: Біржан мен Сара және олардың айтысындағы тіл көркемдігі туралы әрбір оқушы білуі тиіс 10 дерек ретінде қандай ақпараттарды айрықшалап алар едіңіздер? (Оқушылар кезектесе айтып шығады.)

Рефлексия

Үй тапсырмасы: Біржан мен Сара айтысындағы көнерген сөздерді теріп жазып, сөздік құрастыру

Қосымша ақпарат

Дифференциация. Сіз оқушыларға көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз?

Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырма беруді көздеп отырсыз?

Бағалау – Оқушылардың ақпаратты қаншалықты меңгергенін қалай тексересіз?

1. Оқушы үні: «Бүгінгі сабақтан не күтемін?» (бірнеше оқушы өз ойын «Бір сөйлем» әдісімен қысқаша жеткізеді.)

Өзінің бұған дейін меңгерген біліміне өзіндік бағасын береді.

2. «Мендік пікір» стратегиясы бойынша оқушының нені меңгергенін анықтау мұғалімнің бағалауы арқылы жүзеге асады.

3. «Конверттегі сұрақтар» – оқу мақсатына сәйкес нәтижені (ҚБ) «Бағдаршам» әдісі арқылы бағалаймын.