Мақала : Әлеуметтік желілердің балаларға тигізетін кері әсері

Әлеуметтік желілердің балаларға тигізетін кері әсері
Қазақ ұлттық қыздар педогогикалық университеті

П.ғ.м.,аға оқытушы:
Айтжанова Э.Н
Ермекбаева Алуа
Калабаева Аружан
Мамандық: «6В01301»
Аңдатпа: Қазіргі таңда әлеуметтік желіде балаларға зиянды түрлі
ойындар тарап кеткен. Одан бөлек смартфонның балалар арасында
кеңінен тарап кету қауіпі, оның бала өміріне қаншалықты зиян
тигізетінін ата анасы мен мектептегі мұғалімдері білуі шарт. Тіпті
қоғамдық маңызы бар мәселеге айналды.
Кілттік сөздер: Әлеуметтік желі, смартфон, бала, тәрбие, мұғалім,
ойын, ата ана, ғаламтор, технология

«Балаңызды мына ойыннан сақтандырыңыз» деген ескертулер
әлеуметтік желі қолданушыларын бір дүрліктіріп өтті. Тіпті қоғамдық
маңызы бар мәселеге айналды. Сонау Ресейде бастау алған «көк кит»
деген ойын әлеуметтік желі қолданатын ресейлік жасөспірімдерді
өзіне қол жұмсайтын күйге жеткізген. Бұл жайсыздықтың салқыны
біздің елге де соқты.
Смартфондар мен әлеуметтік желілерден бастап теледидар
мен планшетке негізделген ойыншықтарға дейін қазіргі балалар үнемі
әлеуметтік желінің астында қалады. Балалар мен жасөспірімдердің
әлеуметтік желінің бейімділігін дамыту маңызды болғанымен, олар
өмір бойы компьютерді пайдаланады, бірақ технологияны тым көп
пайдалану денсаулыққа және физикалық әсерге зиян келтіруі мүмкін.
Балалардың денсаулығына жағымсыз әсерлер семіздік қаупінің
жоғарылауынан әлеуметтік дағдылар мен мінез-құлық проблемаларын
жоғалтуға дейін созылады. Әрине, бұл ата-аналардың технологияға
толығымен тыйым салуы керек дегенді білдірмейді, бірақ ата-аналар

үшін технологияның балаларға әлеуетті әсерінен хабардар болуы және
балаларының экран уақытын шектеу үшін стратегияларды әзірлеу
маңызды. Балалар экранда теруге немесе түртуге көбірек уақыт
бөлетіндіктен, олар, әрине, сыртта аз уақыт өткізеді немесе
физикалық жаттығулармен айналысады. Зерттеулер сондай-ақ
балалар мен жасөспірімдердің теледидар көргенде немесе бейне
ойындарын ойнаған кезде асықпай тамақ ішетінін анықтады.
Нәтижесінде біз балалар мен жасөспірімдердегі семіздіктің артуын
көріп отырмыз.
Балалар әртүрлі бағдарламаларды көруге, бейне ойындарды ойнауға
және қолданбаға негізделген технологияны пайдалануға табиғи түрде
қызығушылық танытса да, ата-аналар үшін балалардың сыртта
уақыт өткізіп, жеткілікті физикалық белсенділікпен айналысуын
қадағалау өте маңызды. Балаларыңызды далада ойнауға шақырыңыз.
Уақыт болса, балаларыңызды ашық ойындарға қосыңыз. Жасырынбақ
немесе мафия сияқты ойындарды ойнауға немесе қолғап пен допты
алып, аулада немесе саябақта доп лақтыруға болады. Лагерьге бару
туралы ойланыңыз, сіздің балаларыңыз сізбен бірге өткізетін қосымша
уақытты ләззат алады, ал жаттығулар мен ашық уақыт оларға
энергияны алуға және жақсы ұйықтауға көмектеседі.
Бұдан бөлек, ғаламтор желісінде бір қарағанда ешқандай зияны жоқ
болып көрінгенімен, өмірге аса қауіпті ойындар да жетерлік. Мәселен,
соңғы уақытта жасөспірімдер арасында «ауызға зефир толтыру»
ойыны да аса танымал болып үлгерген. Бұл ойынды ойнаған балалар
тыныс жолын зефирге толтырғаннан кейін ауа жетпей, тұншығып
қалуы әбден мүмкін.
Майо клиникасы екі мен бес жас аралығындағы балаларға экран
уақытын күніне бір сағатқа дейін шектеуді ұсынады. Әрбір жас тобы
үшін арнайы сағат нұсқаулары болмаса да, Американдық педиатрия
академиясы (AAP) бес пен 18 жас аралығындағы балалардың атааналарына технологияны пайдалануда тұрақты шектеулер қоюды
ұсынады. Есіңізде болсын, барлық технологиялар жаман емес,
технологиялық балалар үйренуге және дамытуға қалай көмектесетіні
туралы көбірек біліңіз.

Әлеуметтік желі біздің бір-бірімізбен қарым-қатынасымызды
толығымен өзгертті. Тіпті ересек болсақ та, біз телефон соғуға
қарсы мәтін жіберуге бейімбіз. Сол сияқты, біз жиі әлеуметтік
желілерде өзімізді басқаша ұстаймыз. Бұл айырмашылықтар
ересектерге ғана тән емес. Балалар әлеуметтік желіде көп уақыт
өткізсе, бұл өзін-өзі бағалаудың төмендеуіне әкелуі мүмкін.
Жасөспірімдер өздерін құрдастарымен салыстыратын
жасөспірімдердің күйзеліске ұшырауы мүмкін сандық ерекшеленетін
мазмұнды көріп отыр. Жалпы алғанда, технологияны қолдану
балалардың әлеуметтік және мінез-құлық мәселелерін тудыруы
мүмкін, себебі бұл балалардың басқалармен қарым-қатынасқа кететін
уақытын азайтады. Балаңыздың әлеуметтік желілерді пайдалануын
қадағалаңыз және олар кіретін веб-сайттардың түрлері мен желіде
ойнайтын ойындарынан хабардар болыңыз. Орынсыз веб-сайттар
мен қолданбаларды блоктау үшін компьютерлерде, смартфондарда
және планшеттерде ата-ана бақылауын орнату. Сондай-ақ,
балаңыздың технологияны пайдалануын қадағалай алу үшін
компьютерді, ойын консолін немесе теледидарды жалпы бөлмеде
ұстауға тырысыңыз.
Балаларды шыдамдылыққа үйрету өте қиын, бірақ біз бұл үнемі
әрекет ететін мәдениеттің жағымсыз әсерлерімен қалай күресуге
болады? Оның бір жолы – балалар басқа тапсырмаларға назар аударған
кезде технологияны пайдалануды шектеу. Үй тапсырмасын орындау
кезінде смартфонды пайдалануға тыйым салыңыз, кешкі ас кезінде
сөйлесуді және өзара әрекеттесуді ынталандырыңыз, балалар оқып
жатқанда теледидарды өшіріңіз. Балаларыңызды желіден ажыратуға
және ажыратуға уақыт бөлуге шақырыңыз. Көшеге шығыңыз,
басқалармен араласыңыз және үстел ойындары, кітаптар және
басқатырғыштар сияқты экрандарсыз әрекеттерге қатысыңыз.
Балаларыңыз құрылғыларында күніне қанша уақыт өткізетінін білесіз
бе? Американдық балалар және жасөспірімдер психиатрия
академиясының (AACAP) мәліметтері бойынша, жасөспірімдер күніне
тоғыз сағатқа дейін экрандарды көруге немесе пайдалануға жұмсайды,
ал сегіз бен 12 жас аралығындағы балалар күніне төрт-алты сағат
экранды пайдаланады. Кейбір электронды пайдалану мектеп жұмысы
үшін өте маңызды, әсіресе қашықтан оқыту кезінде, ата-аналар

экран уақытын шектеуге тырысуы керек, балалары кіретін вебсайттардан хабардар болуы керек және балалардың жоғары сапалы
білім беру мазмұнын көруге уақыттарын өткізетініне көз жеткізуі
керек.
Пайдаланған әдебиеттер:
1.https://shymkala.kz/index.php/qala-iman/item/3395-onlajn-ojyn-balasanasyn-ulajtyn-auipke-ajnaldy
2.https://www.nu.edu/blog/negative-effects-of-technology-on-children-whatcan-you-do/
3.https://kaz.nur.kz/society/1724800-e-kauipti-ojyndar-balayzdy-nemenajnalysyp-zrgenin-bilesiz-be-video-foto/
4.https://infourok.ru/%D2%9Baza%D2%9B-%D3%99debiet%D1%96%D3%99leumett%D1%96k-zhel%D1%96ler-tehnologiyazhet%D1%96st%D1%96g%D1%96-6-synyp-4666314.html