Мектептегі тәрбие жұмысын ұйымдастыру мәселелері

Оразов Нұрғали

Төлеби ауданы Қаратөбе жалпы орта мектебі, директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары

Мектептегі тәрбие жұмысын ұйымдастыру мәселелері

Тәрбие жұмысы - бұл білім беру мекемесінің оқу процесінің органикалық бөлігі. Ол жеке тұлғаның мәдениетін дамыту мен қалыптастыру міндеттерін жүзеге асыруға бағытталған. Тәрбие жұмысының басты мақсаты: интеллектуалды, мәдени, рухани-адамгершілік құндылықтарды өзектендіру арқылы оқушылардың өзін-өзі дамыту, өзін-өзі жүзеге асыру және жетілдіру. Бұл мақсат жоғары моральдық-этикалық деңгейге ие тұлғаны қалыптастыру арқылы жүзеге асырылады.

Тәрбие жұмысының бағыттары:

1. Бос уақытында шығармашылық білім беру ұжымды ұйымдастыру;

2. Оқушылардың бос уақытын өткізуге, саяхат, кездесулер, жиналыстар өткізуге ықпал жасау, сондай-ақ мектеп пен оның аумағында үй-жайларды абаттандыруға арналған іс-шараларды ұйымдастыруға көмектесу.

Тәрбие жұмысының негізгі интеграцияланған міндеттері:

• оқушылардың бойында заңға деген құрмет сезімін, азаматтық ұстанымын, еңбек пен өмірге деген қажеттілікті қалыптастыру;

• тәрбиеленушілердің бойында анықтайтын қасиеттер мен жеке қасиеттерді қалыптастыру;

• Жоғары моральдық-мәдени құндылықтарды қабылдау және дамыту;

• Оқушылардың мәдени, интеллектуалды, физикалық және адамгершілік дамуына қанағаттануы.

Тәрбие жұмысы көп қырлы. Ол оқу процесінде де, сыныпта да ұйымдастырылады. Кейбір педагогтер мектептен тыс уақытта тәрбиелік шараларды ұйымдастыра алады. Оқушылар әр түрлі тақырыптық консультацияларға, экскурсияларға, факультативтерге және т.б. қатыса алады. Мұндай жұмыстардың үйлестірушіл ретінде сынып жетекшілері болып табылады. Мұғалім тәрбие жұмыстарының формалары мен әдістерін анықтайды. Белгілі бір әдісті таңдағанда ол сыныптың ерекшеліктеріне сүйенеді.

Тәрбиелі тұлғаның критерийлері оқушылардың тәрбиеге дайындығының және олардың әлеуметтік функцияларын орындай алуының объективті көрсеткіштері болып табылады. Сондай-ақ, критерийлерге адамға қойылатын талап, мінез-құлық нормалары, қоғамдағы іс-әрекеттер, мұраттар және т.б. жатады.

Әріптестермен жұмыс істеу кезінде директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары, сондай-ақ сынып жетекшісі келесі жүйені ұстанады:

• ересектермен жұмыс мұғалімдерге оқу процесін жоспарлау, ұйымдастыру және тиімділігін бағалау бойынша нұсқаулар мен ұсыныстар беруді қарастырады; «тәрбие» бойынша біліктілігін арттыруға, мектепте және қоғамда педагогикалық шеберлікті жүзеге асыруға және тәрбие жұмысын үйлестіруге жағдай жасауға көмектесу;

• директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары мен сынып жетекшісінің қызметі балалармен және ересектермен жұмыс жасауды қамтамасыз етеді;

• Тәрбие іс-әрекеті оқушылардың жеке басын дамытуға бағытталған; мектеп ұжымын құру, нығайту және жалпы дамыту; мектеп активтерімен жұмыс; мектептегі дәстүрлерді қалыптастыру және нығайту, сонымен қатар ұжымдық шығармашылық істерді ұйымдастыру және жүргізу.

Сынып жетекшілерінің әдістемелік бірлестігі жыл бойына тәрбие жұмысының басым бағытын анықтайды. Мұғалімдердің ғана емес, оқушылардың да қажеттіліктерін егжей-тегжейлі зерттегеннен кейін сынып жетекшілерінің әдістемелік бірлестігі оқу сабақтарының жұмыс жоспарын жасайды. Жұмыс жоспары:

1. Білім беру мақсаттарын тұжырымдау;

2. Тәрбие жұмысының жоспарын құру;

3. Ұжымдық шығармашылық істердің технологиясын таңдау;

4. Тәрбие жұмысының бағдарламасын құру;

5. Мұғалімдерден үлкен назар аударуды қажет ететін оқушылармен жұмыс;

6. Ата-аналармен жұмыс формасын таңдау және т.б.

Мұғалімнің негізгі міндеті - дамытушылық және тәрбиелік қызметті ұйымдастыру. Бұл міндет өте маңызды, өйткені ұйым болмаған жерде хаос пен стихиялы жағдайлар билейді. Мұндай жағдайда тұлғаны дамыту мүмкін емес. Мекеме басшыларының негізгі міндеті - ұжымды ұйымдастыру және дамыту.

Тәрбие жұмысының жоспары мына түрінде жасалынады:

1. Мектеп ұжымының сипаттамалары, атап айтқанда:

- Сынып құрамы және оқушылардың жалпы сипаттамалары ( қыздар саны, ұлдар саны, оқушылардың танымдық деңгейі және жалпы дамуы, жұмыс қабілеттілік деңгейі, оқу үлгерімі, ұжымдық істерге қызығушылық, тәрбиешінің назарын күшейтуді қажет ететін оқушылар);

2. Сыныптың білім беру мекемесінің жалпы ұжымымен қарым-қатынасы (сынып өзінің ісінен басқа мектептің басқа қызметіне қатысады ма, ол мектеп өмірін жақсартуға арналған идеялар ұсынады ма);

3. Біртектілік (сыныптың активі бөлектелген бе, оқушылар түрлі іс-әрекеттерді жүзеге асыруға топтаса ала ма).

Осындай ойластырылған жоспардың арқасында басшы тәрбие жұмысын тиімді ұйымдастырады, мұғалімдердің, мектеп оқушыларының, ата-аналардың күш-жігерін дұрыс үйлестіреді және әр оқушының дамуына жағдай жасайды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Әбенбаев С. Тәрбие теориясы мен әдістемесі. Алматы, Дарын 2004

2. Қалиев С. Майғаранова Ш., Бейсенбаева З., Мектептегі тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесі. Алматы 1999

3. Тәжібаева С.Ғ. Мектепте тәрбие жұмысын ұйымдастырудың технологиясы. Алматы. «Ғылым» 2003

4. Болдырев Н:И.Сынып жетекшісі. – А.,1980.