Төменгі сөреге жүгіру техникасы

Жеңіл атлетика сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы

Дене шынықтыру сабағында жарақат алу қаупі бар. Дене шынықтыру мұғалімдеріне қауіпсіздік ережесін білу міндетті. Сабақ өткізу орны өрт сөндіру құралдарымен (өрт сөндіргіштер және т.б.) жабдықталуы керек. Сонымен қатар қажетті дәрі-дәрмектер, таңу материалдарымен жабдықталған дәрі қобдишасы болуы тиіс. Жарақат алған адамға алғашқы медициналық көмек көрсетілуі керек. Себебі сабақ барысында көгеру, созылу сияқты жарақат алу мүмкін.

Дене шынықтыру сабағына денсаулық туралы анықтамасы бар оқушылар ғана қатысады.

Жарақат алған немесе нашар сезінген жағдайда мұғалімге хабардар ету керек. Адамның сынған жеріне алғашқы медициналық көмек көрсетілмесе, асқынуы мүмкін. Сағыз шайнау ішке артық ауа жібереді. Бұл асқазан-ішек ауруына және іштің кебуіне әсер етуі мүмкін. Жаттығудан кейін салқын су ішуге болмайды.

Төтенше жағдайда эвакуация жоспарын білу керек.

Оқушылар дене шынықтыру сабағына спорттық киіммен келуге міндетті. Жаттығу кезінде оқушы тез терлейді. Сол себепті сабақ аяқталғаннан кейін, оқушы киімін ауыстыру керек. Жеке гигиенаны сақтау керек. Спорттық аяқкиім ыңғайлы болған жөн. Аяқкиімнің сырғып кетпейтін, аяққа мықтап жабысып тұратын, бірақ қан айналымына кедергі жасамауы керек.

Жеңіл атлетиканың теріс факторлары: дымқыл топырақ (еден), кішкентай допты немесе гранатаны лақтыру кезінде лақтыру аймағында болу және келесі жаттығуларды орындау: жүгіру, секіру және денені қыздырусыз лақтыру.

Секіру шұңқырын 20-40 см тереңдікке құммен толтыру керек. Секіру алдында мұғалімнен тапсырманы орындауға рұқсат алу керек. Секіру шұңқырында артық заттар жоқ екенін тексерген жөн.

Қысқа қашықтыққа топтық стартпен жүгіру кезінде өз бағытыңа қарау керек. Мәреден кейін 5-15 м инерциямен жүгіріп, жүгіру жолын босатқан дұрыс. Осылайша артқы жүгіруші жаттығуды аяқтауға мүмкіндік алады.

Жүгіру кезінде қашықтықты сақтау керек. Егер тоқтау керек болса, басқа жолға немесе жолдың шетіне қарай жүгірген дұрыс.

Күндіз жүгіретін кезде:

• Ыстық күннен аулақ бол, көлеңкелі жерлерден жүгірген дұрыс;

• Топырақта жүгірген дұрыс, өйткені асфальт ыстық тартады;

• Өзіңмен бірге су алуды ұмытпа;

• Жаттығу кезінде суды жиі ішкен дұрыс;

• Баскиім киюді ұмытпа;

• Құлаққапсыз жүгірген дұрыс немесе бір құлақты бос қалдырған жөн.

«Бафф» – теріні аяздан сақтайтын, мойынды жылы ұстайтын жұқа материал.

«Лонгслив» – ұзын жеңі бар күрте.

«Қолғап» – қолға арналған киім.

Жабық сыныққа көрсетілетін көмек:

• Жедел жәрдем шақыру;

• Сынған жерге суық зат басу;

• Жарақат алған адамға ауруды басатын дәрі беру;

• шинаны салу және жарақат алған аяқ-қолды жоғары көтеру.

Ашық сыныққа көрсетілетін көмек:

• Қан кетуді тоқтату;

• Жгут байлап, байланған уақытты белгілеуді ұмытпау;

• Жараның айналасындағы теріні антисептикпен (йод, зеленка) емдеп, шинаны салу.

Қысқа қашықтыққа жүгіру техникасын зерттеу

Жеңіл атлетика – жүгіру, жүру, секіру, лақтыру жаттығуларын біріктіретін спорт түрі. Жеңіл атлетиканың екінші атауы – «спорт патшайымы». Жеңіл атлетика сөзін ежелгі грек тілінде «күрес», «жаттығу» деген мағынаны береді. Ежелгі Грецияда атлет деп күш пен ептілігін сынып, жарысқа түсетіндерді атайтын болған. Қазіргі уақытта атлет деп физикалық мықты, күшті адамдарды айтады.

Жеңіл атлетикада спортшылар старттың жоғары немесе төменгі түрінің бірін таңдап жүгіреді.

Төменгі стартта спортшы төмен иіліп, бір аяғын тізеге қойып, табанын тіреуішке тіреп, қолын сөре сызығына қояды. Қысқа қашықтыққа жүгіру төменгі сөреден басталады.

Жоғары стартта спортшы орнында тік тұрып жүгіруді бастайды. Бір аяғы алдыға шығып, денесін еңкейіп, алдыңғы аяғына қарама-қарсы қолын да алға созады. Сөреде тұрудың бұл түрі орта және ұзақ қашықтыққа жүгіруде қолданылады.

Төменгі стартты спортшылар кенгурудың тұрысына қарап үйренген. Серіппе сияқты жиырылып тұрған спортшы жүгіруге рұқсат беретін команданы естіген кезде алға қарай «атылады». Ол үшін жүгіруші әдетте арнайы тіреуіштерді пайдаланды. Олар жүгірушіге жылдам күш алып жүгіріп кетуіне тірек болады.

Жүгіру қашықтығының басталуы – сөре , жүгіру қашықтығының соңы – мәре.

Сөре үш негізгі бөлікке бөлінеді. Олардың әрқайсысына арналған төреші командасы бар. Жүгіруші «Сөреге!» командасын естігенде төменгі старт позициясында тұрады. «Дайындал!» командасы бойынша алға жылжып, дененің салмағын қолға береді. Соның нәтижесінде аяққа түсетін салмақ азайып, жүгіруге көмек береді. «Жүгір!» командасын естігенде бар күшімен аяғын тіреуіштен итеріп, қолын сермеп, жүгіруді бастайды.

Спринт 400 метрге дейінгі қашықтықты қамтиды және төрт кезеңге бөлінеді: сөре, сөрелік жүгіру, қашықтыққа жүгіру, мәре. Мәре сызығын тезірек жүгіріп өту үшін жүгіруші соңғы қадамдарында қолды артқа тастап, кеудесін алға қарай созады. Бұл әдіс «кеудені лақтыру» дейді. Жарыстың кез келген қатысушысы қозғалысты командадан ерте бастаса, бастама «фальстарт» деп аталады.

400 метрге жүгіру спортшылардан спринтерлік қасиетті, төзімділікті талап етеді. Жазда (400 метр) және қысқы маусымда (200 метр) жүгіреді.

Халықаралық жарыс өтетін стадионда 8 шеңбер және 10 тік жүгіру жолы болуы керек. Басқа спорт нысандары үшін 6 жол жеткілікті. Әр жолдың ені 1,22 м кем емес және 125 см-ден аспауы керек. Әрбір жол арасында міндетті түрде ені 5 см-лік ақ шектеу сызығымен бояйды.

Физикалық жаттығулар мен жүктемелерді жіктеуде екі термин бар: жалпы және арнайы жаттығулар немесе жүктемелер. Кері немесе арқамен жүгіру кезінде табанның қалай қозғалатыны да маңызды. Қолды сәл бүгу керек, себебі бұл дененің қозғалысына көмектеседі. Аяқты қайшылап жүгіру дәстүрлі грек биіне ұқсайды. Жүгірудің тағы бір түрі аяқты жамбасқа қарай тигізіп жүгіру. Серпілетін бұлшықет әлсіреп, жүгіру қадамының ұзындығы төмендейді, яғни жылдамдық азаяды. Жылдамдықты сақтау үшін қолды қозғалту арқылы жүгіру қадамдарының жиілігін арттыру керек.