Кедергіден қарғып жүгіру әдісі

Дәріс: № _____

Тақырыбы: Кедергіден қарғып жүгіру әдісі

Жоспары:

1. Кедергілерден қарғып жүгіру әдіс–тәсілдерінің сипаттамасы.

2. Кедергілерден қарғып жүгіруге үйрету және жаттықтыру.

3. 800м, 100, 110м қашықтыққа кедергіден қарғып жүгіру.

Кедергілерден қарғып жүгіру әдіс–тәсілдерінің сипаттамасы.

Кедергіден жүгіруде тепе-теңдікті, тұрақты тік қозғалысты қолмен, шынтақтың бірдей қозғалысы қамтамасыз етеді. Кедергіден аттап өткен кезде, сермелетін аяққа қарама-қарсы қол сәл түзетіліп, алға тасталады, кедергіден түсер сәтте итерілетін жақтағы қол жанына төмен, артқа қозғалыс жасайды. Кедергi койылғанан 110 м. дистанцияны спортшы 51-52 адымда жүгiрiп өтедi; I-шi кедергiге дейiн кедергi арасын 27 адымда; кедергiден өткенде 10 кедергi адымы мәре бөлiгiн 6-7 адымда [1;94].

Кедергіден түсер сәтте денені еңкейтіп ұстаудың маңызы өте зор ­ол шабуыл жасайтын қалыптағыдай болады. Қол кедергіден түсерде жедел қимыл жасап, жай жүгірудегідей жұмысқа дайындалады. Сермелетін аяқ жақтағы қол тез алға шығарылады, осындай қозғалыс итерілетін аяқтың тез қозғалуына өз әсерін тигізеді. Сермелетін аяққа қарама-қарсы қол артқа ығыстырылған сәтте шынтақ буыннан бүгіліп, жай жүгірістегідей қозғалыс жасайды. Кедергіден жүгірушінің осындай кедергіден өту әрекеті жылдамдықтың аз жоғалуына және кедергі арасын тез жүгіруді қамтамасыз етеді. Әйелдердің кедергіден жүгіріп өтудегі кейбір ерекшеліктері мынандай.

Дене көп алға бүгілмейді және кедергіге кіргенде қатты ырғақпен тасталмайды.

 Сермелетін аяқтың сан мен тізесі кедергіге кіргенде жоғары көтерілуі, бұл жамбасты алға шығарып, кедергіге жедел шабуыл жасауға өз үлесін қосады.

 Кедергіден кідірмей, тоқтаусыз жүгіріп өтуі.

 Кедергіден өткенде итерілген аяқты алға тастағанда денені жедел еңкейтіп, сермелген аяқты тарта түзету [1;95].

Кедергі арасын үш адымда жүгіру дистанция бойымен жүгіргенде адым ұзындығы әр түрлі болып келеді. Бірақ ырғақ тепе теңдігі сақталады. Кедергіден түскеннен кейін 2 адым ұзартылады, ал үшіншісінде қысқартылады. Кедергі арасы мен жүгіргенде, адым ұзындығының жобасы мынадай: І-адым 160, екінші 200, үшінші 190, кедергіге итеру аралығы 200. Мәреге жету ақырғы кедергіден өткеннен кейін басталады және мәре сызығына дейі. 5 спринтерлік адым жасалады. Мәре бөлігін жүгіріп өткенде дене босаңқы, қысылмай ерте және терең еңкеймеуі керек. Себебі көп мөлшерде еңкею сермелген аяқтың ақырғы кедергіден төмен өтуіне әкеледі, ол кедергіге соғылуға, тіпті құлатып кетуге өз әсерін тигізеді. Бұл тепе­теңдіктің жоғалуын және мәре бөлісіндегі жылдамдықты төмендетеді.

Кедергіден жүгіру жарысы төмендегідей қашықтықта өткізіледі:

Ерлерде-110 м және 400 м, қыста манежде – 60 м қысқа қашықтықта;

Әйелдер - 100 м және 400 м, кейде 200 м, қыста манежде - 60 м қысқа қашықтықта.

Қысқа қашықтықтағы кедергілердің биіктігі: ерлерде - 106,7 см; әйелдерде — 84,0 см. 400 м қашықтықта: ерлерде — 91,4 см; әйелдерде — 76,2 см.

Кедергілер арасындағы қашықтық: ерлерде 110 м — 9,14 м; әйелдерде 100 м — 8,50 м; ерлер мен әйелдерде 400 м — 35 м [1;95].

Кедергілермен 110 м жүгірудің басталуы жақсы нәтижеге жету үшін үлкен маңызға ие. Бірінші кедергіні еңсерумен сөре мен сөрелік екпіннің оңтайлы техникасы жоғары нәтижеге қол жеткізу үшін негіз қалайтын кедергінің негізгі міндеті болып табылады. Оны орындау спортшыға кедергі арасындағы жүгіру ырғағына және кейінгі кедергілерді белсенді аттап өтуге назар аударуға мүмкіндік береді [3;134].

Спринтерлердің төмен старттарынан айырмашылығы жоқ спортшылар төмен стартты қалыпта бастап келеді, тек кедергінің бастапқы сызықтан орналасуында ғана айырмашылық бар. Бұл жағдай спортшы қанша қадамнан кейін бірінші кедергіге дейін алшақтықты жеңеді.

Команда бойынша "Назар аударыңыз!"тосқауылшы жамбасты иықтан бірнеше жоғары немесе иықпен бір деңгейге көтереді. "Марш!"спортшы белсенді жүгіруді бастайды, сонымен қатар спринтерге қарағанда, денені түзету бастапқы екпіннің 4 — 5 қадамында жүзеге асырылады.

Кедергіні шартты түрде еңсерудің үш кезеңі бар:

1) кедергі ата;

2) кедергі арқылы өту;

3) кедергіден өту.

Кедергілер арасында спортшылар спринтерлік жүгірудің жүгіру қадамдарынан ерекшеленетін үш жүгіру қадамын орындайды. Бірінші қадам әдетте ең қысқа, екіншісі-ұзын, үшіншісі-15-20 см екінші қадам. Дененің қисаюы тегіс жүгіруден көп емес. Спортшы кедергіге "жүгіруді" орындай отырып, соңғы қадамды әдейі қысқартуы керек, бұл сондай-ақ түкті аяқтың жылдам шабуылына ықпал етеді. Кедергілердің арасындағы бөгеттің жүгіруі күшті және сонымен қатар еркін, пластикалық, бекітілмеген болуы тиіс. Барьер арасындағы жүгіру ырғағымен кедергіні еңсеру ырғағының оңтайлы үйлесімі спортшыға жоғары нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Соңғы оныншы кедергіні еңсергеннен кейін мәре сызығының кезеңі басталады. Тосқауыл жүгіруде мәреге жету техникасы кедергіні еңсергеннен кейін жылдам спринтерлік жүгіріске белсенді өту болып табылады. Фи-нишке дейінгі 14 м қашықтықты тосқауылшы қадамдардың жиілігі мен ұзындығына назар аудара отырып, еңсеруі тиіс. Алға тым көлбеу керек емес, бұл қозғалыс жиілігін азайтуға және қадам ұзындығын азайтуға әкеледі.

Ерлер арасындағы кедергілермен және білікті спортшылардың ерекше іс-қимылдарына тән қарсыласуды жеңу техникасының модельдік түсініктері туралы айта отырып, ең маңызды әдістемелік ережелерді бөлуге болады:

1. "Кедергі арқылы қадам" оңтайлы қысқа болуы керек.

2. Түкті аяқтың жұмыс істеу белсенділігі: жылдам қозғалыс, тізе буынындағы симальды түзету кедергіге дейін, жіліншік керісінше емес, жамбас артынан жүруі тиіс.

3. Кедергінің тиімді шабуылын қамтамасыз ету үшін кедергіге итермелеу кезінде дененің еңкіштігі әдеттегі спринтерлік жүгірумен салыстыру бойынша үлкен болуы тиіс.

4. Тізе буынында ең үлкен түкті түзету.'Бұл жағдай кедергіге дейін міндетті болуы тиіс және сопро келесі сәтте белсенді болуы тиіс, кідіріссіз, аяқтың кедергіден төмен түсірудің басталуы. Қазіргі заманғы ұсынылған' кедергімен тиімді жүгіру техникасы бұл қозғалыс табаны мен жіліншік арқылы тартылуы тиіс.

5. Кедергілердің арасындағы жігерлі жүгіруді қамтамасыз ету үшін кедергіден келіп қонған кезде дененің еңкіштігі бұл көлбеуді қатаң ұстау қажет және ешқандай жағдайда түзетілмеуі қажет.

Әйелдік тосқауыл жүгірудегі жетекші факторлар құрылымының мүлдем өзге конфигурациясы. Бұл жерде кедергілерді шешу техникасының тиімділігін анықтайтын үш параметр анықталды:

1. итеру орнынан кедергіге дейінгі қашықтық;

2. кедергіден қону орнына дейінгі қашықтық);

3. кедергілердің арасындағы жүгіруде бірінші қадамды орындау кезінде итерілу бұрышы.

Әйелдерде 100 м кедергілі жүгірудің техникасы негізінен ер адамдарда кедергілі жүгірудің техникасымен ұқсас, бірақ кейбір айырмашылықтары бар. Старт пен старттық екпін де орындалады, тек әйелдер бірінші кедергіге дейін 8 жүгіру қадамында жүгіреді. Кедергі алдындағы соңғы қадам да қысқарады. Әйелдердегі кедергілердің биіктігі аз, сондықтан олар кедергіге анағұрлым жоғары. жағдайы. Шабуыл кезінде дененің еңкіштігі аз, дегенмен, аяқ пен қолдың қозғалыстары ерлермен бірдей. Кедергі арқылы жүру спортшының өсуі мен оның аяғының ұзындығына байланысты. Кедергіге итермелеу оған дейін 190-195 см кейін жүреді. Кедергіден өту кезінде итергіш аяқтың Шелек кедергісінен өту кезінде і тронға аз бұрылады. Кедергі арқылы өту ырғағы итермелі аяқты ол арқылы көшіруге негізделеді — бұл кедергілерді жеңу техникасының басты элементі.

Кедергіден жүгіруші шабуыл жасаған сәтте (сермелеген аяқ түзу болған кезде) дене жедел алға еңкейеді. Сермелетін аяққа қарама-қарсы қол шабуыл алдында шынтақтан 6үгіледі. Сермелетін аяқ түзелген сәтте, қол жазылып, алға жіберіледі, сәл ішке, алақан төмен бағытталған. Кейбір жүгізушілер шабуыл кезінде алға екі қолмен қозғалыс жасайды.

Итерілетін аяқ тізеден бүгіліп, сырт жаққа бағытталып, тез жоғары-алға қозғалады. Сермелетін аяққа қарама-қарсы қол сырт жаққа бағытталып, тез жоғары­, алға қозғалады. Сермелетін аяққа қарама-қарсы қол сырт жаққа артқа­ төмен бағытта болады. Сермелетін аяқ жақтағы қол, жай жүгіру кезіндегідей үгіліп, алға қозғалады. Кедергіден дененің ортақ массаның өтуі кедергіден түсу фазасы деп аталады. Кедергіден сермелетін аяқтың түсуі Д.Ом проекциясына таяу түседі. Аяқ табанының тұмсығына қатты қойылады. Итерілетін аяқ түсерде тіземен жедел алға қозғалады.

Кедергілер арасын жүгіру үш адымда орындалады. Дистанция бойымен жүгіргенде жүгіру адымның параметрі практикалық жүзінде өзгерусіз қалады және кедергіден жүгіру ырғағына сипаттама береді. Бірінші адым - ең қысқа, екінші - ең үлкен, үшінші 10-15 см. қысқа, екінші адымға қарағанда. Ақырғы адымды қысқарту келесі кедергіге шабуыл жасауға жақсы жағдай тудырады.

Кедергі араларында кедергіден жүгіруші өжет, қайратты, бірақ денені босаңқы ұстағанда өз нәтижесін береді.

Сөреге жету ақырғы кедергіні өткенде басталады және спринттерлік жүгіру болып табылады. Кедергіден жүгіруші осы дистанция бөлігінде

(14,02 кедергіден жүгіруші қыздарға сөреден жүгіруде қолайлы 7 адымдық жүгіру.

100 м. қашықтыққа кедергіден жүгіру техникасы

Кедергі қойылған 100 м. аралықта спортшы қыздар 49-50 адым жасайды; сөреден бірінші кедергіге дейін 7 немесе 8 адым, мәре бөлігін 5 адымда; дистанция бойымен жүгіру техника жағынан еркектермен бірдей [1;95].

Сөре және сөрелік қозғалыс жүгіру жағынан 11О м. кедергіден жүгіруге ұқсас. Сөрелік қозғалыста адым ұзындығы бірте-бірте ұзарады. І­ші кедергіге итерілер алдындағы аяқтан итерілетін аяқ 10-15 см. қысқа. 8 адымдық екпін алуда (алдыңғы тірегішке итерілетін аяқ қойылады) осылай аяқты қою кедергіге кіруге өте ыңғайлы жағдай жасайды. Кедергіден жүгіруші сөреден шыққанда спринтерлер сияқты жүгіреді. Ересек кедегіден жүгіруші қыздарға сөреден жүгіруде қолайлы 7 адымдық жүгіру.

Дистанция бойымен жүгіру құрылымы жағынан спринтерлік жүгіріске ұқсас, бірақ кедергіден жүгірудің өз техникасы бар - ол кедергіден жүгіру адымы.

Кедергіден өткенде итеру бұрышы 60-70%. Итерілу кедергіден 195-­200 см. жерден басталады. Кедергіге шабуыл жасағанда, аяқты соза қойған ағдайда, жедел жылдамдық қамтамасыз етілмесе, қозғалыс жылдамдығы 1 төмендейді, ал таяу қою кедергіден секіруге әкеледі, спорт шеберлерінің кедергіден жүгіру адымы (300-31О м.), ол І-ші разряд спортшыларына қарағанда орта есеппен 10 см. кем. Жүгіру адымының азаюы, көбінесе, кедергіден түскен аралықты азайтып, кедергіге кірер адымды ұзарту. Ол кедергіні тік бұрышпен итеріп шабуыл жасауға жағдай жасайды.

Сермелетін аяқ кедергіден өткенде сәл бүгіліп, ерлердің 110 м. кедергіден жүгіру тәріздес сирақ сілтеп тасталмайды. Сермелетін аяқ кедергінің екінші жағына жедел қозғалыс жасайды. Итерілетін аяқ кедергіден доға тәріздес, табан сырт жаққа бұрылған бойы алға тасталады, тізе, табан мөлшерінен жоғары, бұл қалып сан-бұлшық еттерінің алға қозғалуын және кедергі арасын жүгіруді І-ші адымда тез қолданылуын қамтамасыз етеді. Итерілетін аяқты алға бағыттамай жөғары бағыттау, ол үлкен қате, бұл, көбінесе, дененің ерте көтерілуіне әкеп соғады.

Жүгіру барысында сақталатын қауіпсіздік ережелері:

• Дене шынықтыру және спортпен шұғылданған кезде табаны ақ және резина аяқ киім кию керек.

• Кедергілерден қарғып жүгіру барысында тек қана өз жолымен жүгіру қажет.

• Кедергілерден өту кезінде тепе-тендікті сақтап өтуді есте сақтаған жөн.

• Жүгіріп келе жатып кілт тоқтауға болмайды.

• Жүгіру, алаңдарын көлденең кесіп өтуге рұқсат етілмейді.

• Оқытушының рұқсатымен ғана жүгіруге болады.

Қорытындылай келе кедергіден жүгіруде тепе-теңдікті, тұрақты тік қозғалысты қолмен, шынтақтың бірдей қозғалысы қамтамасыз етеді. Кедергілер арасын жүгіру үш адымда орындалады. Дистанция бойымен жүгіргенде жүгіру адымның параметрі практикалық жүзінде өзгерусіз қалады және кедергіден жүгіру ырғағына сипаттама береді. Бірінші адым - ең қысқа, екінші - ең үлкен, үшінші 10-15 см. қысқа, екінші адымға қарағанда. Ақырғы адымды қысқарту келесі кедергіге шабуыл жасауға жақсы жағдай тудырады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Жилкин А.И., Кузьмин В.С., Сидорчик Е.В. Теория и методика легкой атлетики – Москва, 2017. – 464с.

2. Дене шынықтыру. Орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында жалпы орта білім беруге арналған оқу бағдарламасы. – Астана, 2016. – 48б.

3. Тайжанов С., Қарақов А. Дене тәрбиесі. - Алматы 2010. 424 б.