§20.Өсу заттары. Өсімдіктерге өсу заттарының әсер ету механизмі. Ауксин мен гиберелиннің әсері.
§20.Өсу заттары. Өсімдіктерге өсу заттарының әсер ету механизмі. Ауксин мен гиберелиннің әсері.

#1 слайд
Бұрыңғы кілт сөздер:
1.Гормон
2.Рецептор
3.Мембраналар
4.Нысана-
жасушалар
5.Инсулин
6.Эстроген
Дескриптор:
-әр кілт сөздің
дұрыс мазмұны
үшін - 1 балл;
1 слайд
Бұрыңғы кілт сөздер: 1.Гормон 2.Рецептор 3.Мембраналар 4.Нысана- жасушалар 5.Инсулин 6.Эстроген Дескриптор: -әр кілт сөздің дұрыс мазмұны үшін - 1 балл;
#2 слайд
«Ой қозғау» әдісі.
1.Сендерге өсімдіктердің
қандай гормондары белгілі?
2.Фитогормондар екі топқа
қандай белгілері бойынша
бөлінеді?
3.Ауксин мен гиббереллиннің
өсімдік ағзасына, оның жеке
мүшелеріне әсері қандай?
Water
Carbon
Dioxide
2 слайд
«Ой қозғау» әдісі. 1.Сендерге өсімдіктердің қандай гормондары белгілі? 2.Фитогормондар екі топқа қандай белгілері бойынша бөлінеді? 3.Ауксин мен гиббереллиннің өсімдік ағзасына, оның жеке мүшелеріне әсері қандай? Water Carbon Dioxide
#3 слайд
Дәйек сөз
немесе цитата:
"Өсімдік –
табиғаттың үнсіз
даналығының
көрінісі." –
А.Эйнштейн
3 слайд
Дәйек сөз немесе цитата: "Өсімдік – табиғаттың үнсіз даналығының көрінісі." – А.Эйнштейн
#4 слайд
§20.Өсу заттары.
Өсімдіктерге өсу
заттарының әсер ету
механизмі. Ауксин мен
гиберелиннің әсері.
11.1.7.3 - өсімдіктердің өсуіне
стимуляторлардың (өсіргіш заттар)
әсер етуін зерттеу;
4 слайд
§20.Өсу заттары. Өсімдіктерге өсу заттарының әсер ету механизмі. Ауксин мен гиберелиннің әсері. 11.1.7.3 - өсімдіктердің өсуіне стимуляторлардың (өсіргіш заттар) әсер етуін зерттеу;
#5 слайд
Құндылық:
«жасампаздық және
жаңашылдық»
1.Теориялық білім: өсімдіктердің
өсуіне стимуляторлардың (өсіргіш
заттар) әсер етуін сипаттайды;
2.Практикалық дағдылар:
өсімдіктердің өсуіне
стимуляторлардың (өсіргіш
заттар) әсер етуін талдайды;
3.Функционалдық сауаттылық:
өсімдіктердің өсуіне
стимуляторлардың (өсіргіш
заттар) әсер етуін түсіндіреді;
5 слайд
Құндылық: «жасампаздық және жаңашылдық» 1.Теориялық білім: өсімдіктердің өсуіне стимуляторлардың (өсіргіш заттар) әсер етуін сипаттайды; 2.Практикалық дағдылар: өсімдіктердің өсуіне стимуляторлардың (өсіргіш заттар) әсер етуін талдайды; 3.Функционалдық сауаттылық: өсімдіктердің өсуіне стимуляторлардың (өсіргіш заттар) әсер етуін түсіндіреді;
#6 слайд
Дәйек сөз немесе
цитата:
"Табиғат – ең ұлы
ғалым, ал өсімдіктер –
оның үнсіз зертханасы."
– Джордж Вашингтон
Карвер
6 слайд
Дәйек сөз немесе цитата: "Табиғат – ең ұлы ғалым, ал өсімдіктер – оның үнсіз зертханасы." – Джордж Вашингтон Карвер
#7 слайд
tt
«Қызықты деректер»
"Гиббереллиннің
ашылуы": Гиббереллин
алғаш рет күріш
өсімдіктерінде байқалған
"баканае" ауруынан
табылды. Бұл ауруды
саңырауқұлақтар қоздырып,
өсімдіктер тым ұзарып,
әлсіреген. Кейін бұл ауруды
тудыратын гормон
гиббереллин екені
анықталды.
7 слайд
tt «Қызықты деректер» "Гиббереллиннің ашылуы": Гиббереллин алғаш рет күріш өсімдіктерінде байқалған "баканае" ауруынан табылды. Бұл ауруды саңырауқұлақтар қоздырып, өсімдіктер тым ұзарып, әлсіреген. Кейін бұл ауруды тудыратын гормон гиббереллин екені анықталды.
#8 слайд
tt
«Қызықты деректер»
Ауксиннің тәжірибелік
дәлелденуі: Ауксин әсерін
алғаш Чарльз Дарвин мен
оның ұлы Фрэнсис
зерттеген. Олар сұлы
өскіндерінің жарыққа қарай
иілуін бақылап, өсу
заттарының өсімдіктің
ұшында орналасатынын
анықтады.
8 слайд
tt «Қызықты деректер» Ауксиннің тәжірибелік дәлелденуі: Ауксин әсерін алғаш Чарльз Дарвин мен оның ұлы Фрэнсис зерттеген. Олар сұлы өскіндерінің жарыққа қарай иілуін бақылап, өсу заттарының өсімдіктің ұшында орналасатынын анықтады.
#9 слайд
tt
«Бейнетүсіндіру» әдісі.
Сурет 16.2. Дәнді
дақылдың өніп шығуы:
А, Б, және В –
тұқымның өнуінің
кезеңдері; Г – Б
кезеңіндегі
колеоптилдің
көлденең кесіндісі.
9 слайд
tt «Бейнетүсіндіру» әдісі. Сурет 16.2. Дәнді дақылдың өніп шығуы: А, Б, және В – тұқымның өнуінің кезеңдері; Г – Б кезеңіндегі колеоптилдің көлденең кесіндісі.
#10 слайд
tt
«Бейнетүсіндіру» әдісі.
Сурет 16.3. Сұлы
колеоптилінің
фототропизмі бойынша
жүргізілген Дарвиннің
тәжірибесі. А, Б, В
және Г – әсер ету
факторын (сол жақта)
және нәтижесін (оң
жақта) көрсететін
түрлі тәжірибелердің
сызбанұсқасы
10 слайд
tt «Бейнетүсіндіру» әдісі. Сурет 16.3. Сұлы колеоптилінің фототропизмі бойынша жүргізілген Дарвиннің тәжірибесі. А, Б, В және Г – әсер ету факторын (сол жақта) және нәтижесін (оң жақта) көрсететін түрлі тәжірибелердің сызбанұсқасы
#11 слайд
tt
«Бейнетүсіндіру» әдісі.
Сурет 16.4. Сұлы
колеоптилінің
фототропизмі бойынша
жүргізілген Бойсен-
Йенсеннің тәжірибесі.
А, Б, В және Г – әсер
ету факторын (сол
жақта) және
нәтижесін (оң жақта)
көрсететін түрлі
тәжірибелердің
сызбанұсқасы
11 слайд
tt «Бейнетүсіндіру» әдісі. Сурет 16.4. Сұлы колеоптилінің фототропизмі бойынша жүргізілген Бойсен- Йенсеннің тәжірибесі. А, Б, В және Г – әсер ету факторын (сол жақта) және нәтижесін (оң жақта) көрсететін түрлі тәжірибелердің сызбанұсқасы
#12 слайд
tt
«Бейнетүсіндіру» әдісі.
Сурет 16.5. Вент
тәжірибелері. А және Б -
әсер ету факторын (сол
жақта) және нәтижесін
(оң жақта) көрсететін
түрлі тәжірибелердің
сызбанұсқасы. Жанында
бақылау сынақтардың
сызбанұсқасы келтірілген.
Барлық тәжірибелер
қараңғыда жүргізілді
немесе бір жарықтың
астында жүргізілді.
12 слайд
tt «Бейнетүсіндіру» әдісі. Сурет 16.5. Вент тәжірибелері. А және Б - әсер ету факторын (сол жақта) және нәтижесін (оң жақта) көрсететін түрлі тәжірибелердің сызбанұсқасы. Жанында бақылау сынақтардың сызбанұсқасы келтірілген. Барлық тәжірибелер қараңғыда жүргізілді немесе бір жарықтың астында жүргізілді.
#13 слайд
tt
«Бейнетүсіндіру» әдісі.
Сурет 16.6. Ауксиннің
(өсіргіш зат) таралуына
бір жақты
жарықтандырудың әсерін
көрсететін, Венттің
тәжірибесі.
13 слайд
tt «Бейнетүсіндіру» әдісі. Сурет 16.6. Ауксиннің (өсіргіш зат) таралуына бір жақты жарықтандырудың әсерін көрсететін, Венттің тәжірибесі.
#14 слайд
tt
«Бейнетүсіндіру» әдісі.
Сурет 16.6. Ауксиннің
(өсіргіш зат) таралуына
бір жақты
жарықтандырудың әсерін
көрсететін, Венттің
тәжірибесі.
14 слайд
tt «Бейнетүсіндіру» әдісі. Сурет 16.6. Ауксиннің (өсіргіш зат) таралуына бір жақты жарықтандырудың әсерін көрсететін, Венттің тәжірибесі.
#15 слайд
tt
«Бейнетүсіндіру» әдісі.
Сурет 16.7. Колеоптилдегі
ауксиннің таралуына бір
жақты жарықтандырудың
әсерін түсіндіретін гипотеза.
Ауксин жарықтың әсерінен
белсенділігін жоғалтпайды,
керісінше жарық көзінен
кері бағытта қозғалады.
Нәтижесінде өсімдіктің
көлеңкелі жағында бұл
қосылыстың
концентрациясы артады,
бұл осы бөліктегі
жасушалардың созылуын
ынталандырады, және
өсімдік иіледі.
15 слайд
tt «Бейнетүсіндіру» әдісі. Сурет 16.7. Колеоптилдегі ауксиннің таралуына бір жақты жарықтандырудың әсерін түсіндіретін гипотеза. Ауксин жарықтың әсерінен белсенділігін жоғалтпайды, керісінше жарық көзінен кері бағытта қозғалады. Нәтижесінде өсімдіктің көлеңкелі жағында бұл қосылыстың концентрациясы артады, бұл осы бөліктегі жасушалардың созылуын ынталандырады, және өсімдік иіледі.
#16 слайд
Жұптық жұмыс.
«Фрейер моделі»
a. анықтама береді;
b. қасиетін жазады;
c. құрлысын/құрамын
анықтайды;
d. қызметін сипаттайды;
1. Абсциздік
қышқылына...
2. Ауксиндерге....
3. Гиббереллиндерге...
4. Цитокининдерге...
5. Этиленге...
16 слайд
Жұптық жұмыс. «Фрейер моделі» a. анықтама береді; b. қасиетін жазады; c. құрлысын/құрамын анықтайды; d. қызметін сипаттайды; 1. Абсциздік қышқылына... 2. Ауксиндерге.... 3. Гиббереллиндерге... 4. Цитокининдерге... 5. Этиленге...
#17 слайд
tt
Нақтылау тапсырмасы.
«Шындық / Жалған» әдісі. Төменде берілген сипаттамалардың
шындық немесе жалған екенін анықтаңыз.
№Сипаттамалары ШЫНДЫҚ ЖАЛҒАН
1Цитокининдер жасушалардың
ұзаруына және көбеюіне
ықпал етеді.
2Абсциз қышқылы – газ тәрізді,
жемістердің пісіп жетілуі
үдерісін жылдамдатады.
3Ауксиндер лептесіктердің
жабылуына ықпал етеді.
4Цитокининдер өсімдік ДНҚ-
мен өзара әрекеттесіп, оның
әртүрлі нәруыздарды түзуіне
кедергі келтіреді.
17 слайд
tt Нақтылау тапсырмасы. «Шындық / Жалған» әдісі. Төменде берілген сипаттамалардың шындық немесе жалған екенін анықтаңыз. №Сипаттамалары ШЫНДЫҚ ЖАЛҒАН 1Цитокининдер жасушалардың ұзаруына және көбеюіне ықпал етеді. 2Абсциз қышқылы – газ тәрізді, жемістердің пісіп жетілуі үдерісін жылдамдатады. 3Ауксиндер лептесіктердің жабылуына ықпал етеді. 4Цитокининдер өсімдік ДНҚ- мен өзара әрекеттесіп, оның әртүрлі нәруыздарды түзуіне кедергі келтіреді.
#18 слайд
ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҚ
ТАПСЫРМАСЫ
Тапсырма:
Өсімдіктердің өсуін ынталандыратын
фитогормондар (ауксиндер мен гиббереллиндер)
туралы білімді қолдана отырып, олардың ауыл
шаруашылығындағы практикалық маңызын
анықтаңыз. Сұрақтарға жауап беріп, қорытынды
жасаңыз.
Сұрақтар:
1.Ауксин мен гиббереллиннің негізгі
айырмашылықтары қандай?
2.Бұл фитогормондар өсімдіктердің қандай
мүшелеріне әсер етеді? Мысал келтіріңіз.
3.Ауыл шаруашылығында өсімдіктердің өсуін
арттыру үшін ауксин мен гиббереллинді қолданудың
нақты жағдайларын атаңыз.
4.Сіздің ойыңызша, фитогормондарды дұрыс
қолданбау қандай салдарға әкелуі мүмкін?
18 слайд
ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҚ ТАПСЫРМАСЫ Тапсырма: Өсімдіктердің өсуін ынталандыратын фитогормондар (ауксиндер мен гиббереллиндер) туралы білімді қолдана отырып, олардың ауыл шаруашылығындағы практикалық маңызын анықтаңыз. Сұрақтарға жауап беріп, қорытынды жасаңыз. Сұрақтар: 1.Ауксин мен гиббереллиннің негізгі айырмашылықтары қандай? 2.Бұл фитогормондар өсімдіктердің қандай мүшелеріне әсер етеді? Мысал келтіріңіз. 3.Ауыл шаруашылығында өсімдіктердің өсуін арттыру үшін ауксин мен гиббереллинді қолданудың нақты жағдайларын атаңыз. 4.Сіздің ойыңызша, фитогормондарды дұрыс қолданбау қандай салдарға әкелуі мүмкін?
#19 слайд
Практикалық тапсырма:
Өсімдіктердің өсуін бақылау
тәжірибесін ұйымдастыру:
1.Екі бірдей өсімдікті алыңыз (мысалы,
бұршақ өсімдігі).
2.Бір өсімдікке ауксин ерітіндісін, ал
екіншісіне гиббереллин ерітіндісін
қолдану.
3.7-10 күн ішінде өсімдіктердің өсу
қарқынын бақылап, нәтижелерін
салыстырыңыз.
19 слайд
Практикалық тапсырма: Өсімдіктердің өсуін бақылау тәжірибесін ұйымдастыру: 1.Екі бірдей өсімдікті алыңыз (мысалы, бұршақ өсімдігі). 2.Бір өсімдікке ауксин ерітіндісін, ал екіншісіне гиббереллин ерітіндісін қолдану. 3.7-10 күн ішінде өсімдіктердің өсу қарқынын бақылап, нәтижелерін салыстырыңыз.
#20 слайд
tt
Кері байланыс: «БББ»
Білгенім.....
Білдім.....
Білгім келеді....
20 слайд
tt Кері байланыс: «БББ» Білгенім..... Білдім..... Білгім келеді....
#21 слайд
ttҮй
жұмысы:«Ауксинн
ің тамырдың
өсуіне ықпал етуі»
21 слайд
ttҮй жұмысы:«Ауксинн ің тамырдың өсуіне ықпал етуі»
шағым қалдыра аласыз













