§23. Қан тамырлары жүйесінің түрлері және қан айналым шеңберлері

1 слайд
«Бір қадам алға..» әдісі «Кілт сөздерді сәйкестендіру» Кілт сөздер Мазмұны 1)Артериялар. 2)Веналар 3)Капиллярлар. 4)Қолқа 5)Жүрек. 6)Перикард. 7)Жүрек қабындағы сұйықтық. 8)Миокард. 9)Эндокард. A.Жұқа дәнекер қабаты – перикард – жүрек қабын түзеді. B.Ол жүректің еркін жиырылуына жағдай жасап, үйкелісті азайтады. C.Ол ерекше көлденең жолақты бұлшық ет қабатынан тұрады. D.Ішкі қабаты – эндокард – қанмен үйкелісін азайтатын тегіс эпителийден тұрады. E.Үш қабаттан тұратын берік тамырлар. F.Олардың қабырғалары да үш қабаттан тұрады, бірақ бірыңғай салалы бұлшық ет қабаты жұқа және әлсіз болады. G.Ағзадағы ең ірі артерия қан тамыры – қолқа. H.Қабырғасы өте жұқа және эпителий ұлпасының бір қабат жасушаларынан тұрады. I.Төрт бөліктен тұрады: екі қарынша (оң жақ және сол жақ) және екі жүрекше.

1 слайд

2 слайд
Сұрақ: Ашық және тұйық қанайналым жүйесінің қандай артықшылықтары мен кемшіліктері бар? Олар қандай тіршілік ортасына сәйкес келеді? «Ой қозғау» әдісі

2 слайд

3 слайд
Артықшылықтары: Энергия аз жұмсалады, құрылымы қарапайым, баяу қозғалыс тіршілік ету ортасында жеткілікті. Кемшіліктері: Қан ағымы баяу, оттегі мен қоректік заттарды тасымалдау тиімділігі төмен. Сәйкес орта: Қарапайым құрылысты және баяу зат алмасатын жануарлар (жәндіктер, шаяндар). Жауабы: Ашық қанайналым жүйесі: Артықшылықтары: Қан ағымы жылдам, оттегі мен қоректік заттарды тиімді тасымалдайды, зат алмасу белсенді. Кемшіліктері: Құрылымы күрделі, энергия көбірек жұмсалады. Сәйкес орта: Жоғары зат алмасу қажет ететін, күрделі тіршілік ететін организмдер (омыртқалылар). Тұйық қанайналым жүйесі:

3 слайд

4 слайд
§23. Қан тамырлары жүйесінің түрлері және қан айналым шеңберлері. 8.1.3.10 - жануарлардың қантамырлар жүйесі түрлерін сипаттау;

4 слайд

5 слайд
Теориялық білім: жануарлардың қантамырлар жүйесі түрлерін сипаттайды; Практикалық дағдылар: жануарлардың қантамырлар жүйесі түрлерін салыстырады; Функционалдық сауаттылық : жануарлардың қантамырлар жүйесі түрлерін түсіндіреді; Құндылық: «жасампаздық және жаңашылдық»

5 слайд

6 слайд
Көк киттің жүрегі соншалықты үлкен, оны өзеннен өтіп бара жатқан қайықпен салыстыруға болады. Оның жүрегі минутына шамамен 9 тонна қан айдайды. «Қызықты деректер» Киттің жүрегі өте үлкен:Екі жүрегі желбезектерге оттегі тасымалдайды, ал үшінші жүрек денеге қан айдайды. Теңізде жүзген кезде орталық жүрек тоқтап, энергия үнемделеді. Сегізаяқтың үш жүрегі бар:

6 слайд

7 слайд
Шегірткенің қаны жасыл, ал кейбір жәндіктердің қаны түссіз, өйткені олардың қанында оттегі тасымалдау қызметі жоқ. «Қызықты деректер» Жәндіктердің қаны жасыл немесе түссіз болуы мүмкін: Колибри жүрегі минутына 1200 рет соға алады! Бұл құс тез ұшуы үшін оттегі мен энергияны тез жеткізуді қажет етеді. Құстардың қанайналымы өте жылдам:

7 слайд

8 слайд
«Бейнетүсіндіру» әдісі. Сұрақ/Тақырып Түсіндіру Көрнекілік Қантамырлар жүйесі деген не? Қантамырлар жүйесі - денеге қан жеткізуге арналған тамырлар мен жүректен тұратын жүйе. Жүрек пен қантамырлардың қарапайым суреті. Ашық қантамырлар жүйесі Қан тамырлардан дене қуысына шығады, ұлпа сұйықтығымен араласады. Қоңыздың немесе шаянның қантамырлар жүйесінің суреті. Жабық қантамырлар жүйесіҚан тек тамырлар арқылы айналады, мүшелерге капиллярлар арқылы жетеді. Адамның немесе балықтың қантамырлар жүйесінің схемасы. Қандай жануарларда кездеседі? Ашық жүйе: жәндіктер, ұлулар. Жабық жүйе: сүтқоректілер, құстар, балықтар. Жануарлар суреттері мен олардың жүйесінің диаграммасы. Екі жүйенің айырмашылығы қандай? Ашық жүйеде қан баяу айналады және энергия үнемделеді, жабық жүйе тезірек және тиімдірек жұмыс істейді. Салыстырмалы кесте немесе диаграмма. Қызықты дерек Сегізаяқтың үш жүрегі бар: екеуі желбезектерге қан айдайды, ал біреуі денеге таратады. Сегізаяқтың жүрек құрылымының суреті.

8 слайд

9 слайд
Жануарлардың қанайналым жүйесінің құрылысы Жауын құрттың қанайналым жүйесі Балықтың жүрегі екі қуысты

9 слайд

10 слайд
Жануарлардың қанайналым жүйесінің құрылысы Ұлулар Қосмекенділердің жүрегі үш бөлімді

10 слайд

11 слайд
Жануарлардың қанайналым жүйесінің құрылысы Бақаның қанайналым жүйесі Құстар мен сүтқоректілер

11 слайд

12 слайд
"Қанайналым жүйесі — тірі ағзаның өмір сүру симфониясының дирижері. Ол болмаса, денедегі ешбір мүше өзінің рөлін дұрыс атқара алмас еді." — Ғылыми нақыл Дәйек сөз немесе цитата:

12 слайд

13 слайд
1-тапсырма. Сызбаға сүйеніп ашық және тұйық қанайналым жүйелеріне тән қасиетті (+) таңбасымен белгілеңіз. Белгілері Ашық Тұйық Қантамырлары ұшында тұйық   Қантамырлары ұшында тұйықталмаған   Қан тікелей дене қуысын шаяды   Қан тек қантамырлар арқылы қозғалады   Ұлу, бунақденелілерге тән қанайналым жүйесі   Шұбалшаң, омыртқалы жануарларға тән қанайналым жүйесі    Дескриптор: - жануарлардың қантамырлар жүйесі түрлерін сипаттайды – 2 балл;

13 слайд

14 слайд
«Суретті сөйлет» әдісі. 2-тапсырма. Төменде берілген суреттегі қан айналым жүйесінің типтерін оқулықты пайдалана отырып сипаттаңыз. Дескриптор: - Қан айналым жүйесінің типтерін сипаттайды – 2 балл;

14 слайд

15 слайд
3-тапсырма. Жануарлар қанайналым жүйесінің типтерін және қанайналым шеңберінің санын анықтаңыз. Жануарлар Қанайналым жүйесінің типіҚанайналым шеңберінің саны Шұбалшаң   Ұлу   Бал арасы    Балық   Бақа   Кесіртке   Құс   Ит   Дескриптор: - жануарларға тән қанайналым жүйесінің типтерін сипаттайды – 2 балл; - жануарларға тән қанайналым шеңберінің санын анықтайды – 2 балл;

15 слайд

16 слайд
4-тапсырма. Ашық және тұйық қанайналым жүйесіне тән дұрыс сипаттамаларды торкөзге тізіп орналастырыңыз. Ашық қанайналым Тұйық қанайналым Сипаттамалардың рет саны    1.Жәндіктерде және ұлу, асшаяны сияқты омыртқасыздарда кездеседі. 2.Қан қантамырларының бойымен ағады 3.Қан өте баяу ағады 4.Қанның ағуы реттеледі 5.Заттар қуыспен қан арасында алмасады 6.Қан мен ұлпа арасындағы зат алмасуы капилляр арқылы жүріледі 7.Қан ішкі мүшелерді шая отырып ағады 8.Қанның ағуы реттелу мүмкін емес 9.Қан өте жылдам ағады 10.Қан ашық қуысқа құйылады 11.Жауынқұртында және омыртқалыларда кездеседі 12.Заттардың тасымалдануы өте баяу жүріледі 13.Гемоцель болмайды 14.Заттардың тасымалдануы жылдам 15.Дене қуысы (гемоцель) гемолимфамен толтырылған 16.Қан жүректен ағып шығып жүрекке қайтадан құйылады Дескриптор: - ашық қанайналым жүйесіне тән дұрыс сипаттамаларды жазады – 2 балл; - тұйық қанайналым жүйесіне тән дұрыс сипаттамаларды жазады – 2 балл;

16 слайд

17 слайд
"Не ұнады?" "Не қиын болды?" "Қандай қосымша ақпарат қажет?" "Кері байланыс парағы" Оқушыға Зертханалық жұмыс№7 «Дене жаттығуларының жүрек жұмысына әсерін зерттеу» Үй жұмысы

17 слайд

18 слайд
Heart disease is an overall term for a range of conditions which affect the heart. These include blood vessel diseases, coronary heart disease, heart arrhythmias, congenital heart defects and heart valve disease. WHAT IS HEART DISEASE?

18 слайд

19 слайд
The symptoms of congenital heart defects include grey or blue skin, leg swelling, infant shortness of breath and poor weight gain in infants. CONGENITAL HEART DEFECTS Symptoms The cause is not completely known, however it is felt to be due to changes to genes, medicines and environmental factors such as alcohol use during pregnancy. Causes

19 слайд

20 слайд
DIAGNOSIS

20 слайд

21 слайд
HEART DISEAS E The End

21 слайд