§26. ГУМАНИЗМ ИДЕЯЛАРЫ

1 слайд
§26. ГУМАНИЗМ ИДЕЯЛАРЫ 6.2.3.2 гуманистік идеялардың орта ғасырлық мәдениеттің дамуына ықпалын анықтау

1 слайд

2 слайд
§26. ГУМАНИЗМ ИДЕЯЛАРЫ ХV ғасырдың аяғы мен ХVII ғасырдың бiрiншi жартысында Еуропа елдерiнде ағарту iсi дами бастады. Осы кезде Батыс Еуропада көптеген гуманист-жазушылар шықты. Гуманизм – адамгершілікті, адамға сүйіспеншілік идеяларын білдіретін көзқарастар жүйесі. Ағартушылар ізгілік, әділеттілік пен ғылыми-таным негіздерін тарату арқылы қоғам кемшіліктерін түзетуге тырысты.

2 слайд

3 слайд
Томас Мор және оның Утопиясы Томас Мордың өмірі Солардың бiрi – ағылшын гуманист жазушысы Томас Мор (1478–1535) едi. Ол Лондон қаласында, сот отбасында дүниеге келдi. Өте бiлiмдi адам болды, ежелгi тiлдердi жақсы бiлдi. Әкесiнiң жолын қуып, заң қызметкерi болып шықты. Бiреудiң басына түскен қайғы-қасiретке немқұрайды қарай алмайтын Мор кедейлердi қорғады. Утопия аралы Мордың 1516 жылы «Мемлекеттi жақсы ұйымдастыру және жаңа Утопия аралы туралы алтын кiтабы» шықты. Бұл кiтапта сол кездегi қоғамдық құрылысты, Англиядағы қайыршылық жағдайды қатты сынады. Қоғамдағы кемшiлiктердiң негiзi жекеменшiкте, ал оның өмiр сүру негiзi адамдардың ақымақтық әрекетi, менменшiлдiкте, мансапқорлықта жатқанын айтты. Мор өзiнiң ойлап тапқан, «Утопия аралындағы» («Қой үстiне бозторғай жұмыртқалаған арал») бақытты елдi, оның тамаша қалаларын, гүлденген даласын, ғажап тәртiптерi мен заңдарын суреттеп жазады. Утопияда қанау жоқ, бай да жоқ, кедей де жоқ. Аралдың барлық адамдары еңбек етуге мiндеттi.

3 слайд

4 слайд
Томас Мордың идеялары Теңдік Барлық адамдар тең өмір сүреді Ортақ меншік Еңбек құрал-жабдықтары ортақ Әділеттілік Әділетті қоғамдық құрылыс Томас Мор еңбек құрал-жабдықтары ортақ, әдiлеттi қоғамдық құрылысты армандады. Бiрақ оны қалай құрудың жолын бiлмедi. Солай бола тұра, Томас Мор өзi қиялдаған қоғамның өмiрiн нақты мысалдармен батыл және дәл көрсете бiлдi. Томас Мордың идеясы жекеменшiк жоқ, барлық адамдар тең өмiр сүретiн қоғам құру туралы қиял болды. Сондықтан Мордан кейiн жүзеге асырылмайтын, өмiрден қол үзген қиял утопия деп аталып кеттi.

4 слайд

5 слайд
Томмазо Кампанелла және "Күн қаласы" Философ және ақын Италиялық философ, ақын, саяси қайраткер Томмазо Кампанелла (1568–1639) шын мәнінде теңдік пен еркіндікке негізделген қоғам туралы армандады. "Күн қаласы" еңбегі Ол 1602 жылы мінсіз қоғам туралы утопиялық «Күн қаласы» еңбегін жазды. Қоғамдық ой-пікірге әсері «Күн қаласы» қоғамдық ой-пікірдің дамуына өзіндік үлес қосты. Әділетті қоғамдық құрылыстың қандай болатынын түсіндіруге тырысты. Кампанелланың идеялары да Мор сияқты теңдік пен әділеттілікке негізделген қоғам құру туралы болды.

5 слайд

6 слайд
Альбрехт Дюрер - Гуманизм сурет өнерінде Дюрер Альбрехт (1471–1528). Ол Германияның алдыңғы қатарлы суретшiлерiнiң көшбасшысы болды. Дюрер суретшi, инженер әрi сәулетшi болды, көне тiлдерге жетiк әрi ақын едi. Ол аса үлкен портрет шеберлерiнiң бiрi болды. Дюрердiң таңдаулы гравюраларының бiрi – «Төрт салт атты» деп аталады. Онда тәңiрдiң жер бетiндегi адамзаттың үштен бiрiн жазалауға жiберген – Iндет, Соғыс, Ашаршылық және Ажал кейпiндегi салт аттылар бейнеленген. Дюрер Альбрехт. «Төрт салт атты». 1498 ж. Гравюра

6 слайд

7 слайд
Альбрехт Дюрер - Гуманизм сурет өнерінде Дюрер Альбрехт (1471–1528). Ол Германияның алдыңғы қатарлы суретшiлерiнiң көшбасшысы болды. Дюрер суретшi, инженер әрi сәулетшi болды, көне тiлдерге жетiк әрi ақын едi. Ол аса үлкен портрет шеберлерiнiң бiрi болды. Дюрердiң таңдаулы гравюраларының бiрi – «Төрт салт атты» деп аталады. Онда тәңiрдiң жер бетiндегi адамзаттың үштен бiрiн жазалауға жiберген – Iндет, Соғыс, Ашаршылық және Ажал кейпiндегi салт аттылар бейнеленген.

7 слайд

8 слайд
Рембрандт Харменс ван Рейн Өмірге келуі (1606) Голландияда дүниеге келді Шығармашылық қалыптасуы Голландия өнеріндегі реалистік бағыттың даму кезеңінде қалыптасты Шедеврлер жасау кезеңі Адам бет әлпеті сырының шексіз екендігін көрсетті Қайтыс болуы (1669) "Адасқан ұлдың қайта оралуы" картинасын салды Рембрандт Харменсван Рейн (1606–1669) – сурет өнерiнiң ұлы шеберi, голланд кескiндемешiсi әрi график. Рембрандт шығармашылығы Голландия өнерiндегi реалистiк бағыттың даму кезеңiнде, яғни өмiр құбылыстарын шынайы, нақтылы қалпында бейнелеуге ұмтылу кезiнде қалыптасты. Рембрандттың негiзгi көңiл қойғаны – адам, оның мiнез-құлқы, ақылы мен толғаныстары.

8 слайд

9 слайд
Рембрандттың шығармашылығы Портреттер Суретшi тұрмыстық және дiни тақырыптағы картиналарды, байлардың әйелi мен баласының портреттерiн салды. Ол жүз шақты автопортрет қалдырды. Жарық пен көлеңке Суретшiнiң аса үлкен жетiстiгi жарық пен көлеңкенi батыл пайдалануы едi. Ол жарықтың көмегiмен бейнелеуде ең маңызды жақтарына көңiл аударады. Әйгілі туындысы Рембрандт ең әйгiлi картиналарының бiрi – «Адасқан ұлдың қайта оралуын» қайтыс боларының алдында салған едi. Шығарма адамға деген сүйiспеншiлiк, сенiм, күйзелiс пен толғаныс сезiмдерiнен құрылған. Рембрандт дiни және өзiне жақын адамдарды бейнелей отырып, адам бет әлпетi сырының шексiз екендiгiн көрсеттi. Рембрандттың жаңашыл шығармалары Голландия бейнелеу өнерi мен өзiнен кейiнгi дәуiрлердегi дүниежүзiлiк реалистiк кескiндеме өнерiнiң дамуына зор ықпал етті.

9 слайд

10 слайд
Веласкес Диего - Испания өнерінің жарық жұлдызы Корольдік портреттер Корольдің, оның отбасының портреттерін салды Ақсүйектер бейнесі Жоғары мәртебелі шонжарлардың портреттерін салды Шынайылық Тапсырыс берушілерге жарамсақтанбай, шынайы бейнеледі Мінез-құлық Сырт пішінмен қатар мінез-құлықты да батыл бере білді Веласкес Диего (1599–1660). ХVI ғасырдың аяғынан басталған Испания өнерiнiң өркендеу кезеңi жүз жылдай уақытқа созылды. Бұл кезең Испан мемлекетiнiң «алтын ғасыры» деп аталды. Осы кезеңде көптеген жазушылар мен суретшiлер шықты. Веласкес корольдiң, оның отбасының және жоғары мәртебелi шонжарлардың порттреттерін салды, бiрақ ол тапсырыс берушiлерге ешқашан жарамсақтанбады.

10 слайд

11 слайд
Веласкестің шығармашылық ерекшеліктері Шынайылық Олардың сырт пiшiнiн шынайылықпен көрсете отырып, мiнез- құлықтарын да батыл бере бiлдi. Адалдық Суретшi бiреудi әшкерелеуге ұмтылмаса да, жалғандыққа, шындықты әсiрелеуге бармады. Қабылдану Король де, ақсүйектер де өз портреттерiне ризашылық білдірді. Өйткенi олар өздерiн «тiрi кейпiнде» бейнелегенiн ұнатты. Король оның картиналарында жасық, бейшара адам болып көрiнедi. Дегенмен король де, ақсүйектер де өз портреттерiне ризашылық білдірді. Өйткенi олар өздерiн «тiрi кейпiнде» бейнелегенiн ұнатты. «Инфанта Маргарита» – Веласкестiң әйгiлi суретшi атанған кезiнде дүниеге келген портрет. Автор осы шығармасы арқылы адамның өзiне ғана тән ерекше мiнез сипатын қылқалам құдiретiмен асқан сүйiспеншiлiкпен бере бiлген.

11 слайд

12 слайд
Гуманизм өнердегі адамға деген сүйіспеншілік Гуманизм – адамгершілікті, адамға сүйіспеншілік идеяларын білдіретін көзқарастар жүйесі. XV-XVII ғасырларда Еуропада дамыған бұл бағыт әдебиетте де, өнерде де көрініс тапты. Томас Мор мен Томмазо Кампанелла әділетті қоғам туралы армандаса, Дюрер, Рембрандт және Веласкес сияқты суретшілер өз шығармаларында адамның ішкі жан дүниесін, оның күрделі сезімдері мен толғаныстарын бейнеледі. Олардың барлығы адамға деген сүйіспеншілік пен құрметті өз туындыларында көрсете білді.

12 слайд