§37. Пассивті тасымалдау механизмі.

1 слайд
«Бір қадам алға..» әдісі Сәйкестендіру тапсырмасы: Төмендегі терминдерді олардың анықтамаларымен сәйкестендіріңіз: a) Гемоглобин b) Миоглобин c) Диссоциациялану d) Оттек

1 слайд

2 слайд
Жауабы a)Гемоглобин - Қанның оттектің тасымалдауын қамтамасыз ететін протеин; b) Миоглобин - Бұлшықет оттегінің сақталуын қамтамасыз ететін протеин; c) Диссоциациялану - Оттектің гемоглобиннен немесе миоглобиннен бөліну процесі; d) Оттек - Тіршілік үшін қажетті газ.

2 слайд

3 слайд
«Ой қозғау» әдісі ОСЫ ПРОЦЕСС ҚАЛАЙ ЖҰМЫС ІСТЕЙДІ? Диффузия молекулалардың кездейсоқ қозғалысына негізделеді. Клетка мембранасы арқылы заттардың өтуі молекулалардың мөлшері мен зарядтылығына байланысты. Су молекулалары, мысалы, мембранадан оңай өтеді.

3 слайд

4 слайд
Жауабы Диффузия молекулалардың кездейсоқ қозғалысына негізделеді. Клетка мембранасы арқылы заттардың өтуі молекулалардың мөлшері мен зарядтылығына байланысты. Су молекулалары, мысалы, мембранадан оңай өтеді.

4 слайд

5 слайд
§37. Пассивті тасымалдау механизмі. Жеңілдетілген диффузия. Қарапайым тасымалдау. §38. Мембраналық өзектер арқылы диффузиялану. §39. Жеңілдетілген диффузия. 10.1.3.2- пассивті тасымалдау механизмін түсіндіру;

5 слайд

6 слайд
КІРІСП Е Пассивті және белсенді тасымалдау механизмдері клетка мембранасының функцияларын түсінуге көмектеседі. Бұл механизмдер клеткалар арасындағы зат алмасу мен қоректік заттардың тасымалын қамтамасыз етеді. Диффузия мен мембраналық каналдар арқылы тасымалдау процестері маңызды рөл атқарады.

6 слайд

7 слайд
Пассивті тасымалдау Пассивті тасымалдау энергияны қажет етпейтін процесс. Бұл механизм клетка мембранасы арқылы заттардың концентрация градиенті бойынша қозғалуын қамтиды. Нәтижесінде, заттар жоғары концентрациядан төмен концентрацияға жылжиды.

7 слайд

8 слайд
Диффузия - бұл молекулалардың концентрация градиенті бойынша өздігінен таралуы. Бұл процесс клеткаға қажетті заттардың, мысалы, оттегі мен көмірқышқыл газының тасымалын қамтамасыз етеді. Диффузия жылдамдығы температура мен молекулалардың өлшеміне байланысты. ДИФФУЗИ Я

8 слайд

9 слайд
Белсенді тасымалдау энергияны қажет етеді, себебі заттар концентрация градиентіне қарсы жылжиды. Бұл процесс клетканың энергиясын (ATP) пайдаланады. Белсенді тасымалдау клеткаға қажетті заттарды жинақтауға мүмкіндік береді. БЕЛСЕНДІ ТАСЫМАЛДАУ

9 слайд

10 слайд
МЕМБРАНАЛЫҚ КАНАЛДАР Мембраналық каналдар - клетка мембранасындағы арнайы белоктар, олар заттардың тасымалын жеңілдетеді. Бұл каналдар тек белгілі бір молекулаларды өткізеді, мысалы, иондар мен су молекулалары. Олар клетканың функционалдығын қамтамасыз етеді.

10 слайд

11 слайд
Иондық каналдар Иондық каналдар - клетка мембранасы арқылы иондардың (мысалы, Na+, K+) тасымалын қамтамасыз етеді. Бұл каналдар электрлік сигналдарды генерациялау мен өткізуде маңызды рөл атқарады. Олардың жұмыс істеуі клетка функцияларына әсер етеді.

11 слайд

12 слайд
Су каналдары (аквапориндер) клетка мембранасы арқылы судың жылдам тасымалын қамтамасыз етеді. Бұл каналдар су молекулаларының мембранадан өтуін жеңілдетеді, осылайша клетканың ылғалдылығын реттейді. СУ КАНАЛДАРЫ

12 слайд

13 слайд
Тасымалдау механизмдерінің маңызы Тасымалдау механизмдері клетканың тіршілігі мен функциялары үшін маңызды. Олар клетка ішіндегі және сыртындағы заттардың тепе- теңдігін сақтайды. Бұл механизмдер дененің метаболизмі мен физиологиялық процестеріне әсер етеді.

13 слайд

14 слайд
ЗЕРТТЕУЛЕР МЕН ЖАҢАЛЫҚТАР Зерттеулер тасымалдау механизмдерінің клетка функцияларына әсерін тереңірек түсінуге көмектеседі. Жаңа технологиялар мен әдістер осы механизмдердің жұмысын зерттеуге мүмкіндік береді, бұл медициналық және биологиялық ғылымдарда маңызды.

14 слайд

15 слайд
«Кинометафора» әдісі. https://drive.google.com/file/d/1iwTXJltxy-6AC5p 52543UFfT0N_n-6iD/view?usp=drive_link   https://drive.google.com/file/d/1myVx1g050nT6f KI3cmMUsJIxy9z8QFBJ/view?usp=drive_link   https:// drive.google.com/file/d/1aU8PvyJ0wwRVGBG4bO IwhV4ENPUl1L1K/view?usp=drive_link

15 слайд

16 слайд
Топтық / жұптық тапсырма «Кубизм» әдісі. 1. Суретте (түсі, пішіні, өлшемі). «Липидті мембрана және транслоказа» 2. Салыстыр (неге ұқсас, неге ұқсамайды?). «Селективсіз және селективті өзектер» 3. Байланыстыр (бұл туралы ойлағаныңызды көзге елестетіңіз). «Пассивті, активті және қосарлы тасымалдауы» 4. Таңда (Неден жасалған? Неден тұрады? Не үшін?). «Диффузия және жеңілдетілген диффузия» 5. Қолдан (бұнымен не жасауға болады?). «Фик теңдеуі» 6. Дәлелде («ия», «жоқ» деп оған дәлел келтіру, бұл жақсы ма, әлде жаман ба? Неге?) «Пассивті тасымалдау»

16 слайд

17 слайд
Жеке тапсырма 1.Өмірмен байланысты сұрақ: Пассивті тасымалдау механизмі организмдер үшін неге маңызды? 2.Көп таңдауы бар тапсырма: Жеңілдетілген диффузия қандай жағдайларда орын алады? A) Энергия қажет B) Тек молекулалық қозғалыс C) Тасымалданатын заттың концентрациясы жоғары D) Тасымалданатын заттың концентрациясы төмен 3.Салыстыру тапсырмасы: Қарапайым тасымалдау мен мембраналық өзектер арқылы диффузия арасындағы басты айырмашылықты атаңыз. 4.Сәйкестендіру тапсырмасы: Төменде берілген терминдерді олардың анықтамаларымен сәйкестендіріңіз: 1) Пассивті тасымал - 2) Жеңілдетілген диффузия - 3) Мембраналық өзектер - 5.Шындық немесе жалған тапсырмасы: Пассивті тасымалдау механизмі энергияны қажет етеді. (Шындық/Жалған)

17 слайд

18 слайд
Жауабы 1.Пассивті тасымалдау механизмі организмдерге зат алмасу үшін, клетка ішінде тепе-теңдікті сақтау үшін және қоректік заттарды тасымалдау үшін маңызды. 2.D) Тасымалданатын заттың концентрациясы төмен 3.Қарапайым тасымалдау - энергияны қажет етпейтін, ал мембраналық өзектер арқылы диффузия - арнайы каналдар арқылы жүзеге асатын процесс. 4.1) Пассивті тасымал - энергияны қажет етпейтін заттардың мембрана арқылы қозғалысы, 2) Жеңілдетілген диффузия - арнайы тасымалдаушылар арқылы өтетін процесс, 3) Мембраналық өзектер - молекулалардың мембрана арқылы қозғалысына арналған арналар. 5.Жалған

18 слайд

19 слайд
«Заттардың тасымалдануы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары Оқу мақсаттары: •10.1.3.1- эмбрион мен ересек ағзаның гемоглобині мен миоглобині үшін оттектің диссоциациялануының қисық сызығын түсіндіру; •10.1.3.2- пассивті тасымалдау механизмін түсіндіру;

19 слайд

20 слайд
Тапсырма-1. Адам гемоглобині мен миоглобинінің құрылысы мен қызметі туралы келесі тұжырымдарды тиісті ұяшықтарға топтастыр: A.Бұлшықеттерде оттегінің қоры ретінде синтезделеді; B.Құрылымы шар тәрізді; C.Оттегіге байланысуы жақсырақ; D.Нәруыздың үшінші реттік құрылымы; E.Ағзадаға қажетті оттегіні тасымалдады; F.Еуда ериді; G.Төрт темір гем тобы бар; H.Екі α және екі β тізбектерінен тұрады; I.Төрт оттегі атомымен байланысады; J.Тұйық тетрапиррол және темір гем бар. K.Нәруыздың төртінші реттік құрылымы;   Гемоглобин [1] Миоглобин [1]          

20 слайд

21 слайд
Тапсырма-2. Эмбрион мен ересек ағзаның гемоглобині мен миоглобині үшін оттектің диссоциациялануының келесі қисық сызықтарын қысқаша түсіндіріңіз. ________________________________ ________________________________ ________________________________ ____________ [2]

21 слайд

22 слайд
Тапсырма-3. Тұз қышқыл ерітіндісінің концентрациясы 0,5%. Адамның дене жасушаларын осы ерітіндіге орналастырса, су молекулалары қозғалысы қалай өзгереді? A. Жасушаның ішіне енеді B. Жасушадан сыртқа жылжиды C. Жылжымайды D. Екі жақ бөлігі тең болады: жасушаның ішкі және сырты [1] Тапсырма-4. Арнайы транспорттық ақуыздар арқылы жүзеге асырылатын тасымалдың түрі: A. Диффузия B. жеңілдетілген диффузия C. белсенді тасымал D. пиноцитоз [1]

22 слайд

23 слайд
Тапсырма-5. Диффузия кезінде еріген заттардың молекулалары қай бағытқа қарай жылжиды? Еріген заттың концентрациясы жоғары бағытқа қарай_________________________________________ Еріген заттың концентрациясы төмен бағытқа қарай__________________________________________ [2]

23 слайд

24 слайд
Тапсырма-6. 4.1 суреттерді пайдаланып, қарапайым диффузия, белсенді тасымал, осмос, жеңілдетілген диффузия немесе тең болатын үдерісті анықта:

24 слайд

25 слайд
Кері байланыс «4 себеп» 1.Мен түсіндім, себебі ... 2.Мен түсінбедім, себебі ... 3.Мен қолдана аламын, себебі ... 4.Маған тиімді болмады, себебі .../ұсыныс……..

25 слайд

26 слайд
Үй жұмысы АТФ-тың құрылысы мен қызметі.

26 слайд

27 слайд
Пассивті және белсенді тасымалдау механизмдері клетка өміріндегі маңызды рөл атқарады. Диффузия мен мембраналық каналдар арқылы заттардың тасымалы клетканың функционалдығын қамтамасыз етеді. Бұл механизмдерді түсіну биология мен медицинада маңызды. ҚОРЫТЫНД Ы

27 слайд