1 слайд
Қайырлы күн,оқушылар!
2 слайд
КӨРСЕТУБиосфера-тіршілік қабаты
3 слайд
Сабақтың тақырыбы: Биосфера және оның құрамдас бөліктері
Оқу мақсаты: 7.3.4.1 -биосфераның құрамын, құрылымын,
шекаралары мен қасиеттерін анықтайды
Сабақ мақсаты: Биосфераның ғылымының дамуы, құрылысы, құрамдас бөліктерін анықтайды;
Биосфераның шекараларының анықтап, ажыратады;
Биосфераның қасиеттерін, заттардың биологиялық айналымы және оның маңызын айқындайды.
БЕЙНЕЖАЗБА
https://www.youtube.com/watch?v=r0DM__QtVCg
4 слайд
Онлайн топқа бөлу
https://qazmath.net/quraldar/topka-bolu/
5 слайд
Ғылымға «Биосфера» ұғымын алғаш рет (ХІХ ғасырда) француз ғалымы
Ж.Б. Ламарк , ал кейін термин ретінде аустриялық геолог Эдуард Зюсс (1875
жылы) енгізді. Бірақ биосфера туралы ілімді орыс ғалымы В.И. Вернадский
әзірледі. Ол оны жанды және жансыз заттардың өзара әрекеттесуінің
нәтижесінде қалыптасқан Жердің төртінші қабаты деп атады. Биосфера – тірі организмдер мекендейтін Жер қабаттарының жиынтығы.
6 слайд
1-топ Биосфера шегаралары
Тірі организмдер бүкіл гидросфераны (11 км-ден астам тереңдікке
дейін), атмосфераның төменгі қабатын (20 км биіктікке дейін), литосфераның
жоғары қабатын (1–2 км тереңдікке дейін) мекендейді.
Осыдан биосфераның қалыңдығы 50 км-ге жуық деп айтуға болады.
Биосфераның жоғарғы шегарасы тірі организмдер үшін зиянды ультракүлгін
сәулелерді ұстап қалады. Ол озон қабатымен және жоғарыда оттегінің
азаюымен анықталады.
7 слайд
1-топ Биосфера шегаралары
Сұрақтарға жауап бер:
1) биосфераның жоғарғы және төменгі
шегараларын анықтаңдар;
2) биосфера алып жатқан аумақты, жер
сфераларын анықтаңдар;
3) биосфераның жоғарғы және төменгі
шегараларының өту себептерін
түсіндіріңдер.
8 слайд
2-топ Биосфера құрамы
Биосфера құрамы - Жерді мекендеуші барлық жанды организмдер жиынтығы. Тіршілік ету
барысында тірі организмдер сірескен заттармен өзара байланысқа түседі.
Сірескен зат – тірі организмдердің қатысуынсыз түзілетін жансыз денелер. Сірескен заттарға
магмалық тау жыныстары, жанартау лавасы жатады.
9 слайд
2-топ Биосфера құрамы
Биогенді заттар – бұл тірі организмдер түзетін және қайта өңдейтін заттар . Бұл заттарға
атмосфера газдары, тас-көмір, мұнай, сазтезек, әк, бор, орман төсемі жатады.
Биосфераның соңғы компоненті – бұл биокосты заттар . Оған топырақ түрлері, мүжілу қыртысы
жатады
Б иосіреспе зат – бұл организмдердің
тіршілік әрекеті мен жансыз табиғатта
болатын үдерістердің бірге әрекеттесуі
әсерінен пайда болатын заттар. Бұл
компоненттер оның бүкіл элементтеріне
ене отырып, биосфераны құрады және
өзгертеді
10 слайд
Алуантүрлілік биосфера құрамына
кіретін әртүрлі тіршілік ортасын
қарастырады. Атап айтсақ: су,
топырақ, жерүсті – әуе және табиғат
зоналарының алуантүрлілігі,
экожүйесі.Тұтастық – биосфераның өте маңызды
қасиеті. Бұл қасиет тірі организмнің
қоршаған орта жағдайларымен тығыз
байланысында көрінеді, яғни организм мен
оны қоршаған орта біртұтас болады .
Орталықтандырылу. Биосфераның
орталық буыны – газдық,
концентрациялық сияқты алуан түрлі
функцияларды атқаратын тірі
организмдер . Ашықтық. Биосфера тіршілігі күн
радиациясының түсуі есебінен қамтамасыз
етіледі. Тірі организм күн энергиясын ала
отырып күн сәулесін ұстап тұруға және
сіңіруге тырысады.
Биосфераның өзін-өзі реттеуі тірі
организмдердің белгілі бір тетіктер
арқылы бастапқы күйіне қайта оралу
қабілетінен көрінеді. 3 топ Биосфераның негізгі қасиеттері
11 слайд
4 топ Заттардың биологиялық айналымы және оның маңызы
Биосферада әрбір организмдер тобы белгілі рөл атқарады.41
Заттар айналымына барлық тірі организмдер қатысады
2
Сыртқы ортадан бір затты сіңіріп, басқа затты сыртқа бөліп шығарады
3
5Заттар айналымы-табиғатта айқын тізбекті сипатта болатын және
қайталанып отыратын заттардың түрін өзгерту және қозғалу үдерісі
Бір-бірімен байланыстағы тірі организмдер биосферада заттар мен энергияны
алып жүреді, яғни олардың биологиялық айналымын жүзеге асырады
12 слайд
Жердің қай сфералары өзара әрекеттесетінін анықтаңдар. 4 топ Заттардың биологиялық айналымы және оның маңызы
13 слайд
«Биосфераның Жердің өзге сфераларымен өзара байланысы» атты мақала жазыңдар.
14 слайд
Тест тапсырмасы
https://onlinetestpad.com/2it6d4jbsjqrm
15 слайд
1. «Биосфера» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Өз пікіріңді білдір: неліктен В.И. Вернадский биосфераны жанды
және жансыз заттардың бірлік аясы ретінде қарастырған?
3. Биосфера шегараларын қандай түрткіжайттар анықтайды?
4. Биосфера қандай компоненттерден тұрады? Оларды
сипаттаңдар.
5. Биосферада қандай заттар көп: тірі ме әлде сірескен бе?
6. Заттардың биологиялық айналым маңыздылығы неде?
7. Биосфера литосфера, гидросфера және атмосферамен қалай
байланысқан? Мұндай өзара байланыс нәтижесінде не түзіледі? Сабақты қорытындылау
16 слайд
1 2 3 4 Қай топ сұраққа
дұрыс жауап
берсе 1 ұпай
иеленеді
17 слайд
Рефлексия
«Ашық микрафон» әдісі
Үй тапсырмасы
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз