7 сынып физикалық шамалар (векторлық, скаляр). Скаляр және векторлық шама. ХБЖ

1 слайд
Үй жұмысын тексеру 1. Төменде берілген мысалдардан эксперименттік әдісті көрсетіңіз А) Балалар жаңбырдан кейінгі кемпірқосақты тамашалады. Б) Марат мензуркамен судың көлемін өлшеді. В) Аружан аспандағы жұлдыздарды тамашалады. Д) Далада қар жауып тұр. 2. Екі ыдысқа сүт құйылған. Оның бірі ашып кетті, екінші ыдыс бетіне қаймақ тұрды. Қай ыдыста физикалық құбылыс болды? 3. Шәйнектегі су қайнаған кезде бөлмедегі ауаның ылғалдылығының артуын қалай түсіндіресің? 4. Теңіз үстінде қандай физикалық құбылыстарды бақылауға болады? 5. Гипотеза деген не? 6. Гипотезаны қалай тексеруге болады? 7. Таразымен нені өлшеуге болады? 8. 100 грамм көп па, 1 килограмм көп пе?

1 слайд

2 слайд
Физикалық шамалар. Скаляр және векторлық шамалар. ХБЖ. 7 сынып 7.1.2.1 - физикалық шамаларды олардың SI жүйесіндегі өлшем бірліктерімен сәйкестендіру 7.1.2.2 – скаляр және векторлық физикалық шамаларды ажырату және мысалдар келтіру

2 слайд

3 слайд
Денелердің қозғалысын сипаттау үшін жүрілген жол, жылдамдық, уақыт деген арнайы терминдер қолданамыз. Олар – физикалық шамалар деп аталады.

3 слайд

4 слайд
Денелердің жылулық күйін (температурасын) сипаттау үшін температура деген– физикалық шаманы қолданамыз.

4 слайд

5 слайд
Физикалық құбылыстардың қасиеттерін сандық тұрғыдан сипаттайтын айрықша терминдерді – физикалық шамалар деп атайды. Әрбір физикалық шаманың өлшем бірліктері болады. Физикалық шаманың мәні деп, оның өлшем бірлігі көрсетілген сандық мәнін айтады. Егер физикалық шаманың сандық мәнімен қатар бағыты да болса, ол шаманы векторлық шама деп атаймыз. Ал сандық мәні ғана болса – скаляр шама болып табылады.

5 слайд

6 слайд

6 слайд

7 слайд
Қазақтың өлшем бірліктері Бойы бір қарыс, сақалы қырық қарыс Сүт пісірім уақыт Ат шаптырым жерде Қас пен көздің арасында Қас қағым сәтте

7 слайд

8 слайд
ХБЖ негізгі 7 бірлік (1960ж) Физикалық шама Өлшем бірлігі Сандық мәні ұзындық Метр (м) 200 м масса Килограмм (кг) 90 кг уақыт Секунд (с) 60 с Ток күші Ампер (А) 15 А Термодинамика лық температура Кельвин (К) 273 К Жарық күші Кандела (К) 20 К Зат мөлшері Моль (моль) 3 моль

8 слайд

9 слайд

9 слайд

10 слайд
Тіркес сөздердің ондық жүйесі Тіркес сөздер атауы белгіленуіСан мәндері Қысқаша жазылуы Мега М 1000000 10 6 Кило к 1000 10 3 Гекто (еселеу) г 100 10 2 Дека да 10 10 1 =10 Деци д 0,1 10 -1 Санти с 0,01 10 -2 Милли м 0,001 10 -3 Микро мк 0,000001 10 -6

10 слайд

11 слайд
скаляр шамалар Ұзындық Масса Аудан Көлем уақыт

11 слайд

12 слайд
векторлық шамалар Орын ауыстыру Жылдамдық Күш қысым

12 слайд

13 слайд

13 слайд

14 слайд

14 слайд

15 слайд
Тест 1. Бес сөздің қайсысы физикалық шаманы білдіреді. a) сағат б) алюминий в) килограм г) масса д) жер 2. Халықаралық жүйеде қандай  бірлік ұзындықтың негізгі бірлігі болып табылады. А) метр Б) сантиметр В) Километр Г) Гектар 3. Қандай бірлік массаның өлшем бірлігі болып табылмайды. А) Килограмм    Б) Гектар     В) Грамм   Г) Тонна Д) миллиграмм 4. Кило ондық қосымшасы нені білдіреді . А)10    Б)100    В)100000     Г)1000      Д) 0.1  5. Бес сөздің қайсысы физикалық денені білдіреді. А) Ұзындық    Б) автомобиль    В) Метр     Г) Масса     Д) Қозғалыс 6. Температураның өлшем бірлігін көрсетіңіз. А) секунд    Б) метр   В) кельвин    Г) грамм     Д) тонна 

15 слайд