А. Құнанбаев

1 слайд
http://yznaika.com/powerpoint

1 слайд

2 слайд
Музыкалық мұра Аудармашыл ық қызметі Мазмұны Қысқаша шолу Өмірбаяны Шығармалар ы Өлеңдері Қара сөздері Абай лексикасы Абай және Пушкин Қорытынды Абай философиял ық ойлары Абайдың Қазақстан тарихында алатын орны

2 слайд

3 слайд
Қысқашашолу 1845 - 1904 , Ұлыақын , композитор , , философ саясаткер , ағартушы қазақтың реалистікжаңа жазбаәдебиетінің . негізінқалаушы

3 слайд

4 слайд
Қысқашашолу         . ОртажүздіңАрғынтайпасыныңТобықтыруынаншыққанбилерәулетінен   Әкесі Құнанбай   Өскенбайұлыөззаманындағыатақдаңқыалысқакеткен .    адамдардыңбіріболған Патшаөкіметі XIX   ғасырдыңортасындағыбір   . сайлаудаоныҚарқаралыауданыныңағасұлтандығынабекіткен   Шешесі Ұлжан        ОртажүздіңАрғынтайпасынанҚаракесек   , , руыныңшешендікпен тапқырлық әзіләжуаменатышыққан « »     шаншарлардыңқызы Абай депжасИбраһимдіанасыҰлжанеркелетіп . . атаған СоданберібұлесімменАбайтарихқаенді Құнанбай

4 слайд

5 слайд
Қысқашашолу Ұлжан Абайәжеменбірге

5 слайд

6 слайд
Өмірбаяны   Абай 10  1845  . тамыз ж   қазіргіСемей   облысыныңШыңғыс     тауларындаҚарқаралыныңаға     , сұлтаныҚұнанбайдыңтөртәйелініңбірі екінші     . әйеліҰлжаннантуған

6 слайд

7 слайд
Өмірбаяны     АқынныңарғытегіОртажүзТобықтыАрғын     . ішіндегіОлжайбатырданбасталады Олжайдан , , 3 . Айдос Қайдос Жігітекесімді ұрпақтарайды - Бұлардыңәрқайсысыкейінбір біррулыел . : болыпкеткен АйдостыңАйпарадегенәйелінен , , , , 4 Ырғызбай Көтібақ Топай Торғай деген ұл . , , туады Бұлардыңәкесімомын шаруаадамы ал , . шешесіөткіртілді өрмінездіәйелболған Сол : Айпарабалаларына « , Шынжырбалақ шұбартөс , Ырғызбайым , ТоқпақжалдыторайғырКөтібағым , , Әрідекетпес берідекетпесТопайым ...» Сірәдаоңбасторғайым

7 слайд

8 слайд
Өмірбаяны , “ Болашақақынсабырлымінезімен кеңпейіліменеланасыатанған кәрі ” , әжесі Зереніңтаусылмайтынмолқазынадайаңызертегілерінестіп - , , - , - абысын ажынғажайлы мінезікөнтерлі әзіл қалжыңгашебер жөн . жобагажетікөзанасыҰлжанныңтәрбиесіндеөсті Абайәуеліауылдағы , 10 3 Ғабитханмолдадансауатынашадыда жасқатолғансоң жыл     . СемейдегіАхметРизамедресесіндеоқиды Бұл   ,    , , . медреседеараб парсытілдерінде негізінен дінсабағыжүргізілетінеді , Құрбыларынананағұрлымзейіндібалаоқуғабарықыласыменберіліп     . , үздікшәкіртатанады Олендідіноқуынғанамісетұтпай білімінөз . бетіншежетілдіругеұмтылады

8 слайд

9 слайд
Өмірбаяны , ,  , Сөйтіпкөптегеншығысақындарыныңшығармаларымен араб иран ( ) , , шағатай ескіөзбек тіліндежазылғанертегі дастан қиссалармен ,   ,  ,  ,  ,    танысады ШығыстыңНизами Науаи Сәғди ҚожаХафиз Фзулисияқты , . ұлығұлама классикақындарынабауырбасады Медресеніңүшінші     “ ” жылындаАбайСемейқаласындағы Приходскаяшколаға дақосымша , . түсіп орысшасауатынашабастайды Бірақбұлоқуынәріжалғастыра , 3 , алмай небәрі жылдансоңоныңмұсылманшада орысшадаоқуы . аяқталады

9 слайд

10 слайд
Өмірбаяны АбайдыңбасқабалаларданалымдылығынаңғарғанҚұнанбайоныелге , , - шақырыпалып өзжанынаертіп әкімшілдік билікжұмыстарына . 13 . араластырмақболады Сөйтіп жастағыАбайелісінеараласады Абай - - әкеқасындаболғанжылдардаатқамінерби болыстардыңқулық , сұмдықтарын қазақдаласынаыдырайбастағанфеодрулық қатынастардыңкереғарқайшылықтарыкіріптареткенәлеуметтік , , , теңсіздіктіңзардаптарын аштықпенжалаңаштықты патриапхалдық - , - кертартпасалт сана әдет ғұрыпзандарыныңзалалдарынынайқын . түсінді

10 слайд

11 слайд
Өмірбаяны   Ақынсаясиқызметіүшін 1870  жылдары   - Санкт     , 80- ПетербургтенСемейгеайдалыпкелгенМихаэлиспен жылдардаорыс   . . , . . . демократтарыН И Долгополов А АЛеонтьевпентанысады Бұлозық - ойлыазаматтардыңАбайдыңсаяси әлеуметтіккөзқарасынаигіықпалы . , , тигізгенісөзсіз БірақАбайҚұнанбаеворысмәдениетімен әдебиетіменен демократтықкөзқарастарыменосыкісілерарқылыдеуағатайтқандық . . .  “ , , болареді БұлтұстаМ О Әузовтың Ал кейінорыстілінбіліп орыстыңұлы , мадениетінмол тереңтанибастағанАбайозгынойдыбұлардан . , , , , үйренбейді Пушкинніңөзінен Белинский Герцен Чернышевский - , , , Салтыков Щедрин Некрасовтардыңөзмұраларыноқып кең тереңтарбие . алды

11 слайд

12 слайд
Өмірбаяны 1891 . 1897 . ж Оразбайбастағандау жылғадейінсозылады Бұлшиеленістің 1898 , аяғы жылғыМұқырсайлауындагыжанжалға Абайөміріне . қастандыққаәкепсоқтырады Ақынбұлжанжалдыңбаршажиренішті , сырын өзініңақекендігінСенатқахатындабарыншаайғақты . 10 (“ деректермендәлелдепбереді Абайөлеңжазуды жасында Кімекен …”) , депкеліпемтүйеқуған бастаса өзөлеңдерінешығарудышамамен 1880-1997 . . ж аралығындакөбірекқолғаалған Өлеңдерінәркімдердің , атыментаратып Көкбайатынанбастырғанақынжазғанөлеңдерін “ ” 1896 . . жинауды шәкірттеріне ж ескерткен Алқарасөзбен   - 1890-98 . . 3 жазылғанғақлия өсиеттерін ж аралығындақолғаалған Абай . : , , , , әйелалған БайбішесіДілдадан Ақылбай Әбдірахман Кұлбадан Әкімбай , ; , , , Мағаұия Райхан екіншіәйеліӘйгерімненТұрағұл Мекайыл Ізкаіл 7 , 3 . Кенжедеген ұл қызсүйген КеліндейалғанәйеліЕркежаннанұрпақ . көргенжоқ

12 слайд

13 слайд
Шығармалары Абайөлеңжазуды 10 жасында (« ...») Кімекендепкеліпемтүйеқуған . — « - », бастаған Оданбасқаертеректежазылғанөлеңдері Йузи рәушән — « , ». « , , », « », « », екіншісі Физули Шәмси Сап сап көңілім Шәріпке Абралыға « », « »  1870 — 80 Жақсылыққа Кеңжайлау өлеңдері жылдараралығында . — жазылған Ақындыққуатынтанытқанүлкеншығармасы « » 1882 . . Қансонарда ж жазылған Алайдажасықырыққакелгенненкейін , , ғанакөркемәдебиеткешындапықыласқойып көзқарасықалыптасып сөз . өнерініңхалықсанасынатигізерықпалынтүсінеді Шығармаларыүш : жүйеменөрбиді өзжанынан шығарғантөл өлеңдері ( ғақлия немесе Абайдыңқара ) сөздері өзге , тілдерден әсіресе орысшадан аударған өлеңдері

13 слайд

14 слайд
Шығармалары     ,    Абайөлеңдерітүгелдерліклирикаданқұралады поэмажанрынакөпбой . , ұрмағаныбайқалады Қысқаөлеңдеріндетабиғатбейнесін адамдар , - - , - портретінжасауға ішкі сыртқықылық қасиеттерін мінез бітімдерін . , айқынсуреттерменкөрсетугеөтешебер Қайөлеңінендеқазақжерінің . қазақтыңұлттықсипатыныңерекшеліктерікөрініптұрады Исламдіні тарағанШығыселдерініңәдебиетіменжақсытанысуарқылыөзінің  — . шеберлік шалымыноданәрішыңдайды Шығыстыңекіхикаясын « » Масғұт және « » Ескендір . дегенатпенөлеңгеайналдырады

14 слайд

15 слайд
Шығармалары   Исламдінінеөзіншесенгендінитанымжайындағыфилософиялық . көзқарастарындаөлеңменжеткізеді Абайдыңдүниетанудағыкөзқарасы XIX - ғасырдыңекіншіжартысындаҚазақхалқыныңэкономикасыменой . пікірініңалғаұмтылубағыттадамуықпалыменқалыптасты Дүниетану - жолындасары орыстыңтөңкерісшілдемократтарыныңшығармаларын , - , оқып өздәуірініңалдыңғықатарлыой пікірінқорытып басқаларғақазақ . өміріндегіасамаңыздымәселелердітүсіндіругеқолданады Дүниетану  — , өңіріндеекіқасиеттің сезімменқыйсынның түйсікпенақылдың . : қатынасынтаразылайды Сондықтанда « , Ақылсенбейсенбеңіз Біріске » кезкелсеңіз . депжазады

15 слайд

16 слайд
Шығармалары Кезкелгенхалықтыңтарихсахнасынашығуы  — жүйеге , бейімделгенбіртектесөмірсалттыңғананәтижесіемес соныменбірге - - ( ) қасиеттікдепсаналатын арман аңсардың идеал дабіртұтастығына . , , айғақ ОлайболсаАбайсыныныңтәлкегінетүскенеріншектік дарақылық , , , , , жалқаулық күншілдік өтірікшілік өсекшілдік мақтаншақтық , жағымпаздық жікшілдіксияқтықасиеттерқазақбаласыныңкейбірінің , бойындағытуабіткенкемшілікемес солАбайөмірсүргенқоғамдағы . , саясиәлеуметтікқатынастардыңнәтижесіекенінеденқоюқажет Сонда « » Абайбұрынғыбабаларымыздыңбойынанкөрген кемшіліктерді себеп , - ретіндеемес солзамандағысаяси әлеуметтікқатынастардыңсалдары . ретіндеқарастыруғажолашқан

16 слайд

17 слайд
Өлеңдері Алладегенсөзжеңіл , Алла деген сөз жеңіл . Аллаға ауыз қол емес , , Ынталы жүрек шын көңіл . Өзгесі хаққа жол емес Дененің барша қуаты . Өнерге салар бар күшін , Жүректің ақыл суаты . Махаббат қылса тәңірі үшін , Ақылға сыймас ол алла ! Тағрипқа тілім қысқа аһ , Барлығына шүбәсіз . Неге мәужүт ол қуа Ақыл мен хауас барлығын , . Білмейдүр жүрек сезедүр , Мұтәкәллимин мантикин Бекер босқа езедүр

17 слайд

18 слайд
Өлеңдері Адамныңкейбіркездері Адамның кейбір кездері ; Көңілде алаң басылса Тәңірінің берген өнері . Көк бұлыттан ашылса Сылдырлап өңкей келісім , Тас бұлақтың суындай Кірлеген жүрек өз ішін . Тұра алмас әсте жуынбай , Тәңірінің күні жарқырап . Ұйқыдан көңіл ашар көз , Қуатты ойдан бас құрап . Еркеленіп шығар сөз , Сонда ақын белін буынып - . Алды артына қаранар , Дүние кірін жуынып . Көрініп ойға сөз салар , Қыранша қарап қырымға . Мұң мен зарды қолға алар , , Кектеніп надан зұлымға , . Шиыршық атар толғанар Әділет пен ақылға - , Сынатып көрген білгенін , Білдірсе алыс жақынға . Солардың сөйле дегенін , , Ызалы жүрек долы қол , Улы сыя ащы тіл , , Не жазып кетсе жайы сол , . Жек көрсеңдер өзің біл

18 слайд

19 слайд
Өлеңдері Антпенентарқайды , Антпенен тарқайды . Жиылса кеңеске Ор қазып байқайды . Туа жау емеске Анттасып алқайды . Сен тентек демеске Кім анттан шалқайды . Амал жоқ жемеске , Аз адам шаршайды . Ебіне көнбеске , Бас ыңғай қайқайды . Амал жоқ өлмеске , , Ел састы аңқайды . Би тартты егеске Жұрттағы мал жайды . Ой қылар бермеске , Өсімге қол жайды . Тай алып серкешке , Алмаса ол тайды - . Дап дайын көрмеске Кедей би жантайды . Сауыр мен өркешке , Саумаққа ол байды . Кеңесер би кешке , Қайғы қып болмайды . Өкпелеп білмеске , Сүйтсе де оңбайды . Бұрынғы түсті еске , Пысықтар шалқайды . Таласып теңдеске Қағысып шонтайды . Өзімен жемдеске Таласып тарқайды - . Ақшадан төрт беске , Бірлікті шайқайды . Араз боп өнбеске

19 слайд

20 слайд
Қазаққұлшылығымқұдайғалайықболсаекендеп . , қамжемейді Текжұртқылғандыбіздеқылып , . жығылып тұрыпжүрсекболғаныдейді Саудагер « , , несиесінжиякелгенде тапқанымосы біттімдеп — , алсаң ал әйтпесесағанболажерденмалқазам ?» . ба дейтұғыныболушыедіғой Құдайтағаланыдәл . солсаудагердейқыламындейді Тілін , , , жаттықтырып дінінтазартып ойланып үйреніп . « , әлекболмайды Білгенімосы ендіқартайғанда » . « қайданүйренеаламын дейді Оқымадыңдемесе , » боладыдағы тілімніңкелмегенінқайтушыеді . дейді Оныңтіліөзгежұрттанбөлекше ? жаратылыппа Қарасөздері 16

20 слайд

21 слайд
Естігеннәрсеніұмытпастыққатөрттүрлісебеп  : - ; бар әуелі көкірегібайлаулыберікболмақкерек — екінші солнәрсеніестігендеякөргенде , , , ғибрәтланукерек көңілденіп тұшынып ынтамен ; — ұғукерек үшінші солнәрсеніішіненбірнешеуақыт , ; - қайтарыпойланып көңілгебекітукерек төртінші . ойкеселінәрселерденқашықболукерек Егеркез , . : болыпқалса салынбаукерек Ойкеселдері , - , уайымсызсалғырттық ойыншы күлкішілдік ябір , қайғығасалыну ябірнәрсегеқұмарлықпайдаболу . - секілді Бұлтөртнәрсе күлліақылменғылымды . тоздыратұғыннәрселер Қарасөздері 31

21 слайд

22 слайд
Құдайтабаракауатағаланыңбарлығыныңүлкен - дәлелі нешемыңжылданберіәркімәртүрліқылып , , сөйлеседе бәрідебірүлкенқұдайбардепкелгендігі , уаһәмнешемыңтүрлідінніңбәрідеғадаләт . махаббатқұдайғалайықтыдегендігі , Бізжаратушыемес жаратқанкөлеңкесінеқарай . білетұғынпендеміз Солмахаббатпенғадаләтке , қарайтартпақпыз солалланыңхикметінбіреуден . , біреуанығырақсезбекпенартылады Инандым , . сендімдемекинандырамын сендіреміндегенемес - , , . Адамшылықтыңалды махаббат ғадаләт сезім , Бұлардыңкерекемесжеріжоқ кіріспейтұғында . - . жеріжоқ Ол жаратқантәңірініңісі Айғырбиеге . , иеболмақтадамахаббатпенсезімбар Бұлғадаләт , - , махаббатсезімкімдекөбірекболса олкісі ғалым - . сол ғақил Бізжанымызданғылымшығара , , алмаймыз жаралып жасалыпқойғаннәрселерді , , . сезбекпіз көзбенкөріп ақылменбіліп Қарасөздері 45

22 слайд

23 слайд
Абайлексикасы   Абайтілініңнегізіқазақтыңжалпыхалықтықсөйлеутіліменауызша , - әдебитіліболғандықтан оныңлексика фразеолияқазынасытегі , , , жағынан еңалдымен қазақтыңтөлсөздерінен одансоңшағынмөлшерде - . араб парсыжәнеорыссөздеріқабатынанқұралады Өзтұсындағықазақ - , - - қоғамыныңсаяси әлеуметтік мәдени экономикалықкүй жағдайынаорай - қазақлексикасындаболғанөзгеріс жаңалықтардыАбайтіліайқын . , , , көрсетеді Мысалы кейбіратауларескіріп қолданыстаншығабастаса Абайондайсөздердікөбінесекөненісуреттеуүшіннемесеобразүшін . пайдаланады

23 слайд

24 слайд
Абайлексикасы ,  , ,  ,  ,  , Хан уәзір аламан абыз жылыс тоғыс наурыздамасөздерікөбінесеҚара . , сөздеріндетарихтыбаяндайтынтұстардақолданылады Ал өміргекелген , жаңаатаулардыжатсынбайқабылдап өзідебұларғақосажаңаларын ( . ). жасайды қ Жаңасөздер Абайшығармаларыныңтақырыбынаорайтөл ( , лексиканыңішіненэтнографизмдердіде шілдехана үш ,  ,  ,  , . .), - , - тоғыз қынаменде ақшомшы ықтырма күз...

24 слайд