Алкендер 11 сынып
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
АЛКЕНДЕР – ҚАНЫПАҒАН АЛКЕНДЕР – ҚАНЫПАҒАН
КӨМІРСУТЕКТЕР.КӨМІРСУТЕКТЕР.
АЛЫНУЫ, ХИМИЯЛЫҚ АЛЫНУЫ, ХИМИЯЛЫҚ
ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ
ҚОЛДАНЫЛУЫ.ҚОЛДАНЫЛУЫ.
1 слайд
АЛКЕНДЕР – ҚАНЫПАҒАН АЛКЕНДЕР – ҚАНЫПАҒАН КӨМІРСУТЕКТЕР.КӨМІРСУТЕКТЕР. АЛЫНУЫ, ХИМИЯЛЫҚ АЛЫНУЫ, ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ ҚОЛДАНЫЛУЫ.ҚОЛДАНЫЛУЫ.
2 слайд
Сабақ мақсаты:Сабақ мақсаты:
қаныкпаған көмірсутектерқаныкпаған көмірсутектер
–– этилен мысалында этилен мысалында
алкендердің алыну алкендердің алыну
жолдарын, химиялық жолдарын, химиялық
қасиеттері және қасиеттері және
қолданылуын үйренуқолданылуын үйрену ..
2 слайд
Сабақ мақсаты:Сабақ мақсаты: қаныкпаған көмірсутектерқаныкпаған көмірсутектер –– этилен мысалында этилен мысалында алкендердің алыну алкендердің алыну жолдарын, химиялық жолдарын, химиялық қасиеттері және қасиеттері және қолданылуын үйренуқолданылуын үйрену ..
3 слайд
Сабаққа эпиграфСабаққа эпиграф
««Ғылыми Ғылыми
жаңалықтар жаңалықтар
мен мен
болжамдардыболжамдарды
ң шегін көру ң шегін көру
мүмкін емесмүмкін емес»»
Д.И.МенделеевД.И.Менделеев
3 слайд
Сабаққа эпиграфСабаққа эпиграф ««Ғылыми Ғылыми жаңалықтар жаңалықтар мен мен болжамдардыболжамдарды ң шегін көру ң шегін көру мүмкін емесмүмкін емес»» Д.И.МенделеевД.И.Менделеев
4 слайд
«« Алкендерді алу,Алкендерді алу,
химиялық қасиеттері және қолданылуы»химиялық қасиеттері және қолданылуы» тақырыбынатақырыбына
Оқушының өз білімін бағалау парағыОқушының өз білімін бағалау парағы
______________________________________________________
Мен білемінМен білемінБілгім келедіБілгім келеді Не білдімНе білдім
4 слайд
«« Алкендерді алу,Алкендерді алу, химиялық қасиеттері және қолданылуы»химиялық қасиеттері және қолданылуы» тақырыбынатақырыбына Оқушының өз білімін бағалау парағыОқушының өз білімін бағалау парағы ______________________________________________________ Мен білемінМен білемінБілгім келедіБілгім келеді Не білдімНе білдім
5 слайд
Келесі сұраққа жауап беріңіз:Келесі сұраққа жауап беріңіз:
Қандай көмірсутектер алкендер деп аталады?Қандай көмірсутектер алкендер деп аталады?
Алкендердің ортақ формуласы қандай?Алкендердің ортақ формуласы қандай?
Алкендердің бірінші гомологтық қатарының Алкендердің бірінші гомологтық қатарының
стуктуралық формуласы қандай? Оны атаңызстуктуралық формуласы қандай? Оны атаңыз ..
Алкандарға қарағанда алкендер табиғатта Алкандарға қарағанда алкендер табиғатта
практика жүзінде неге кездеспейді?практика жүзінде неге кездеспейді?
Алкендердің қандай алу жолдарын білесіз? Алкендердің қандай алу жолдарын білесіз?
Алкендерді қандай лабораториялық жолмен Алкендерді қандай лабораториялық жолмен
алуға болады?алуға болады?
Алкендер молекуласының құрамында Алкендер молекуласының құрамында
қанықпаған қос байланыс болуына байланысты қанықпаған қос байланыс болуына байланысты
қандай химиялық қасиет тән?қандай химиялық қасиет тән?
Алкендер не үшін қолданылады?Алкендер не үшін қолданылады?
5 слайд
Келесі сұраққа жауап беріңіз:Келесі сұраққа жауап беріңіз: Қандай көмірсутектер алкендер деп аталады?Қандай көмірсутектер алкендер деп аталады? Алкендердің ортақ формуласы қандай?Алкендердің ортақ формуласы қандай? Алкендердің бірінші гомологтық қатарының Алкендердің бірінші гомологтық қатарының стуктуралық формуласы қандай? Оны атаңызстуктуралық формуласы қандай? Оны атаңыз .. Алкандарға қарағанда алкендер табиғатта Алкандарға қарағанда алкендер табиғатта практика жүзінде неге кездеспейді?практика жүзінде неге кездеспейді? Алкендердің қандай алу жолдарын білесіз? Алкендердің қандай алу жолдарын білесіз? Алкендерді қандай лабораториялық жолмен Алкендерді қандай лабораториялық жолмен алуға болады?алуға болады? Алкендер молекуласының құрамында Алкендер молекуласының құрамында қанықпаған қос байланыс болуына байланысты қанықпаған қос байланыс болуына байланысты қандай химиялық қасиет тән?қандай химиялық қасиет тән? Алкендер не үшін қолданылады?Алкендер не үшін қолданылады?
6 слайд
ӨНЕРКӘСІПТЕ
АЛКЕНДЕРДІ АЛУ
ТӘСІЛДЕРІ
ЗЕРТХАНАДА
АЛКАНДАР
КРЕКИНГІ
АЛКАНДАРДЫ
ДЕГИДРИЛЕУ
СПИРТТЕР
ДЕГИДРАТАЦИЯСЫ
ДЕГАЛОГЕНДЕУ
ДЕГИДРО-
ГАЛОГЕНДЕУ
6 слайд
ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛКЕНДЕРДІ АЛУ ТӘСІЛДЕРІ ЗЕРТХАНАДА АЛКАНДАР КРЕКИНГІ АЛКАНДАРДЫ ДЕГИДРИЛЕУ СПИРТТЕР ДЕГИДРАТАЦИЯСЫ ДЕГАЛОГЕНДЕУ ДЕГИДРО- ГАЛОГЕНДЕУ
7 слайд
ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ
АЛКАНДАР КРЕКИНГІ АЛКАНДАР КРЕКИНГІ
АЛКАЛКАНАН → АЛК→ АЛКАНАН + АЛК + АЛКЕНЕН
ҰЗЫН КӨМІРТЕК КІШІ КӨМІРТЕКҰЗЫН КӨМІРТЕК КІШІ КӨМІРТЕК
ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ
МЫСАЛ:МЫСАЛ:
t=400-700Ct=400-700C
СС1010НН2222 → → CC55HH1212 + C + C55HH1010
декдеканан пент пентанан пент пентенен
7 слайд
ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ АЛКАНДАР КРЕКИНГІ АЛКАНДАР КРЕКИНГІ АЛКАЛКАНАН → АЛК→ АЛКАНАН + АЛК + АЛКЕНЕН ҰЗЫН КӨМІРТЕК КІШІ КӨМІРТЕКҰЗЫН КӨМІРТЕК КІШІ КӨМІРТЕК ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ МЫСАЛ:МЫСАЛ: t=400-700Ct=400-700C СС1010НН2222 → → CC55HH1212 + C + C55HH1010 декдеканан пент пентанан пент пентенен
8 слайд
ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ
АЛКАНДЫ АЛКАНДЫ ДЕ ДЕГИДРЛЕУГИДРЛЕУ
АЛКАЛКАНАН → АЛК→ АЛКЕНЕН + СУТЕК + СУТЕК
МЫСАЛ:МЫСАЛ:
Ni, t=Ni, t=5500C00C
НН33С - СНС - СН33 → → НН22С С == СН СН22 + + НН22
этэтанан эт этенен
(эт(этиленилен) )
8 слайд
ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ АЛКАНДЫ АЛКАНДЫ ДЕ ДЕГИДРЛЕУГИДРЛЕУ АЛКАЛКАНАН → АЛК→ АЛКЕНЕН + СУТЕК + СУТЕК МЫСАЛ:МЫСАЛ: Ni, t=Ni, t=5500C00C НН33С - СНС - СН33 → → НН22С С == СН СН22 + + НН22 этэтанан эт этенен (эт(этиленилен) )
9 слайд
ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЗЕРТХАНАДА АЛУ
ЖОЛДАРЫЖОЛДАРЫ
СПИРТТЕРДІҢ СПИРТТЕРДІҢ ДЕ ДЕГИДРАТАЦИЯСЫГИДРАТАЦИЯСЫ
СПИРТ СПИРТ → АЛК→ АЛКЕНЕН + СУ + СУ
МЫСАЛ:МЫСАЛ: t≥t≥14140C0C,,
Н Н НН НН22SOSO44(конц.)(конц.)
Н-С – С-НН-С – С-Н → → НН22С С == СН СН22 + + НН22ОО
НН ОН ОН эт этенен
(эт(этиленилен))
9 слайд
ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЖОЛДАРЫЖОЛДАРЫ СПИРТТЕРДІҢ СПИРТТЕРДІҢ ДЕ ДЕГИДРАТАЦИЯСЫГИДРАТАЦИЯСЫ СПИРТ СПИРТ → АЛК→ АЛКЕНЕН + СУ + СУ МЫСАЛ:МЫСАЛ: t≥t≥14140C0C,, Н Н НН НН22SOSO44(конц.)(конц.) Н-С – С-НН-С – С-Н → → НН22С С == СН СН22 + + НН22ОО НН ОН ОН эт этенен (эт(этиленилен))
10 слайд
ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЗЕРТХАНАДА АЛУ
ЖОЛДАРЫЖОЛДАРЫ
ДЕДЕГАЛОГЕНГАЛОГЕНДЕУДЕУ
МЫСАЛ:МЫСАЛ:
tt
НН22С – СНС – СН22 + Zn + Zn → → НН22С С == СН СН22 + + ZnZnBrBr22
BrBr BrBr этэтенен
1,2-дибромэт1,2-дибромэтанан (эт (этиленилен))
10 слайд
ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЖОЛДАРЫЖОЛДАРЫ ДЕДЕГАЛОГЕНГАЛОГЕНДЕУДЕУ МЫСАЛ:МЫСАЛ: tt НН22С – СНС – СН22 + Zn + Zn → → НН22С С == СН СН22 + + ZnZnBrBr22 BrBr BrBr этэтенен 1,2-дибромэт1,2-дибромэтанан (эт (этиленилен))
11 слайд
ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЗЕРТХАНАДА АЛУ
ЖОЛДАРЫЖОЛДАРЫ
ДЕДЕГИДРОГИДРОГАЛОГЕНГАЛОГЕНДЕУДЕУ
МЫСАЛ:МЫСАЛ:
спирттікспирттік
H HH H ерітінді ерітінді
Н-С–С-НН-С–С-Н+KOH+KOH→Н→Н22СС==СНСН22+K+KClCl++HH22OO
НН ClCl этэтенен
хлорэтхлорэтанан (эт (этиленилен))
11 слайд
ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЖОЛДАРЫЖОЛДАРЫ ДЕДЕГИДРОГИДРОГАЛОГЕНГАЛОГЕНДЕУДЕУ МЫСАЛ:МЫСАЛ: спирттікспирттік H HH H ерітінді ерітінді Н-С–С-НН-С–С-Н+KOH+KOH→Н→Н22СС==СНСН22+K+KClCl++HH22OO НН ClCl этэтенен хлорэтхлорэтанан (эт (этиленилен))
12 слайд
СХЕМЫ РЕАКЦИИ
ПРИСОЕДИНЕНИЯ
АЛКЕН РЕАГЕНТ ӨНІМ РЕАКЦИЯ
ТИПІ
Раекция және
оның
өнімдерін
қолдану
Н Н
Н-С=С-Н
+ Н2 →
Н Н
Н-С - С-Н
? ?
ГИДРЛЕУ
(ТОТЫҚСЫЗДАНУ)
Практикалық
маңыздылығы жоқ
Н Н
Н-С=С-Н
+ Br2 →
Н Н
Н-С - С-Н
? ?
ГАЛОГЕНДЕУ
(БРОМДАУ)
ҚАНЫҚПАҒА
ҚОСЫЛЫСТАРДЫ
АНЫҚТАУДА (БРОМ
СУЫНЫҢ ТҮССІЗДЕНУІ).
ЕРІТКІШ АЛУДА.
Н Н
Н-С=С-Н + HCl →
Н Н
Н-С - С-Н
? ?
ГИДРОГАЛОГЕНДЕУ
(ГИДРОХЛОРЛАУ)
АНАСТЕЗИЯДА ҚОЛДАНУ
ҮШІН ХЛОРЭТАНДЫ
АЛУДА, А/Ш
ХАРАРСЫЗДАНДЫРУДА,
ЕРІТКІШ РЕТІНДЕ
ҚОЛДАНЫЛАДЫ.
Н Н
Н-С=С-Н + H2O →
Н Н
Н-С - С-Н
? ?
ГИДРАТАЦИЯ
ЭТИЛ СПИРТІН АЛУДА
(МЕДИЦИНАДА ЕРІТКІШ,
СИНТЕТИКАЛЫҚ КАУЧУК
ӨНДІРУДЕ).
12 слайд
СХЕМЫ РЕАКЦИИ ПРИСОЕДИНЕНИЯ АЛКЕН РЕАГЕНТ ӨНІМ РЕАКЦИЯ ТИПІ Раекция және оның өнімдерін қолдану Н Н Н-С=С-Н + Н2 → Н Н Н-С - С-Н ? ? ГИДРЛЕУ (ТОТЫҚСЫЗДАНУ) Практикалық маңыздылығы жоқ Н Н Н-С=С-Н + Br2 → Н Н Н-С - С-Н ? ? ГАЛОГЕНДЕУ (БРОМДАУ) ҚАНЫҚПАҒА ҚОСЫЛЫСТАРДЫ АНЫҚТАУДА (БРОМ СУЫНЫҢ ТҮССІЗДЕНУІ). ЕРІТКІШ АЛУДА. Н Н Н-С=С-Н + HCl → Н Н Н-С - С-Н ? ? ГИДРОГАЛОГЕНДЕУ (ГИДРОХЛОРЛАУ) АНАСТЕЗИЯДА ҚОЛДАНУ ҮШІН ХЛОРЭТАНДЫ АЛУДА, А/Ш ХАРАРСЫЗДАНДЫРУДА, ЕРІТКІШ РЕТІНДЕ ҚОЛДАНЫЛАДЫ. Н Н Н-С=С-Н + H2O → Н Н Н-С - С-Н ? ? ГИДРАТАЦИЯ ЭТИЛ СПИРТІН АЛУДА (МЕДИЦИНАДА ЕРІТКІШ, СИНТЕТИКАЛЫҚ КАУЧУК ӨНДІРУДЕ).
13 слайд
ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ
РЕАКЦИЯСЫРЕАКЦИЯСЫ
Бірдей молекулалардың үлкен Бірдей молекулалардың үлкен
молекулалы заттарға қосылу процесі.молекулалы заттарға қосылу процесі.
МСЫСАЛ: n CH2=CH2 (-CH2-CH2-)n
этилен полиэтилен
(мономер) (полимер)
n – полимеризация дәрежесі, жақша ішіндегі
буындардың санын көрсетеді.
-CH2-CH2- структурлық буын
13 слайд
ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ РЕАКЦИЯСЫРЕАКЦИЯСЫ Бірдей молекулалардың үлкен Бірдей молекулалардың үлкен молекулалы заттарға қосылу процесі.молекулалы заттарға қосылу процесі. МСЫСАЛ: n CH2=CH2 (-CH2-CH2-)n этилен полиэтилен (мономер) (полимер) n – полимеризация дәрежесі, жақша ішіндегі буындардың санын көрсетеді. -CH2-CH2- структурлық буын
14 слайд
ТОТЫҒУ РЕАКЦИЯСЫ
АЛКЕНДЕРДІҢ ЖАНУЫ
МЫСАЛ:
2С2Н6 + 7О2 4СО2 + 6Н2О
14 слайд
ТОТЫҒУ РЕАКЦИЯСЫ АЛКЕНДЕРДІҢ ЖАНУЫ МЫСАЛ: 2С2Н6 + 7О2 4СО2 + 6Н2О
15 слайд
ТОТЫҒУ РЕАКЦИЯСЫ
ЖҰМСАҚ ТОТЫҒУ – калий
перманганатының ерітіндісімен
әрекеттесуі
(Е.Е.Вагнер реакциясы)
Н2С=СН2 + [O] + H2O H2C - CH2
OH OH
этиленгликоль
(этандиол-1,2)
! Қанықпаған көмірсутектердің қысқа
байланысқа сапалық реакциясы.
15 слайд
ТОТЫҒУ РЕАКЦИЯСЫ ЖҰМСАҚ ТОТЫҒУ – калий перманганатының ерітіндісімен әрекеттесуі (Е.Е.Вагнер реакциясы) Н2С=СН2 + [O] + H2O H2C - CH2 OH OH этиленгликоль (этандиол-1,2) ! Қанықпаған көмірсутектердің қысқа байланысқа сапалық реакциясы.
16 слайд
Этиленнің қолданылуы
Қасиеті Қолданылуы Мысал
1.
Полимеризация
полиэтилена,
пластмасс өндірісі
2. Галогендеу
Еріткіштер алу
3.
Гидрогалогендеу
А/ш
зарарсыздандырғышт
ар, анестизия үшін,
еріткіштер алуда
16 слайд
Этиленнің қолданылуы Қасиеті Қолданылуы Мысал 1. Полимеризация полиэтилена, пластмасс өндірісі 2. Галогендеу Еріткіштер алу 3. Гидрогалогендеу А/ш зарарсыздандырғышт ар, анестизия үшін, еріткіштер алуда
17 слайд
Қасиеті Қолданылуы Мысал
4. Гидратация
Этил спиртіналу,
еріткіш ретінде
қолданылады,
медицинада анти-
септик, синтетикалық
каучук алуда
5. KMnO4
Ерітіндісімен
тотығуы
Антифриз, тезегіш
сұйықтық алуда,
пластмасса өндіруде
6. Этиленнің
ерекше
қасиеті:
Этилен жемістердің
пісуін тездетеді
17 слайд
Қасиеті Қолданылуы Мысал 4. Гидратация Этил спиртіналу, еріткіш ретінде қолданылады, медицинада анти- септик, синтетикалық каучук алуда 5. KMnO4 Ерітіндісімен тотығуы Антифриз, тезегіш сұйықтық алуда, пластмасса өндіруде 6. Этиленнің ерекше қасиеті: Этилен жемістердің пісуін тездетеді
18 слайд
СИНКВЕЙНСИНКВЕЙН
1 жол 1 жол – зат есім– зат есім (синквейн тақырыбы)(синквейн тақырыбы)
2 жол – екі сын есім 2 жол – екі сын есім
(синквейн тақырыбын ашатын)(синквейн тақырыбын ашатын)
3 жол – үш үстеу3 жол – үш үстеу (қозғалысты (қозғалысты
сипаттайды)сипаттайды)
4 жол – сөйлем н\е фраза 4 жол – сөйлем н\е фраза
(тақырыпқа байланысты айтылған)(тақырыпқа байланысты айтылған)
5 жол – синоним 5 жол – синоним (резюме(резюме--сөзсөз))
18 слайд
СИНКВЕЙНСИНКВЕЙН 1 жол 1 жол – зат есім– зат есім (синквейн тақырыбы)(синквейн тақырыбы) 2 жол – екі сын есім 2 жол – екі сын есім (синквейн тақырыбын ашатын)(синквейн тақырыбын ашатын) 3 жол – үш үстеу3 жол – үш үстеу (қозғалысты (қозғалысты сипаттайды)сипаттайды) 4 жол – сөйлем н\е фраза 4 жол – сөйлем н\е фраза (тақырыпқа байланысты айтылған)(тақырыпқа байланысты айтылған) 5 жол – синоним 5 жол – синоним (резюме(резюме--сөзсөз))
19 слайд
1.1.ЭтиленЭтилен
2.2.Қанықпаған, активтіҚанықпаған, активті
3.3.Жанады, түссізденеді, қосыладыЖанады, түссізденеді, қосылады
4.4.Этилен – қанықпаған Этилен – қанықпаған
көмірсутектер өкілікөмірсутектер өкілі
5.5.АлкенАлкен
19 слайд
1.1.ЭтиленЭтилен 2.2.Қанықпаған, активтіҚанықпаған, активті 3.3.Жанады, түссізденеді, қосыладыЖанады, түссізденеді, қосылады 4.4.Этилен – қанықпаған Этилен – қанықпаған көмірсутектер өкілікөмірсутектер өкілі 5.5.АлкенАлкен
20 слайд
Үйге тапсырмаҮйге тапсырма
БағаБаға «3»: «3»: параграф параграф 5050, , 166 166 бетбет, № 7, № 7-8-8
Баға «4»:Баға «4»: 166166 бет, 9-11 бет, 9-11
Баға «5»:Баға «5»: «Алкандары» және «Алкендер» «Алкандары» және «Алкендер»
тақырыбының материалдарын тақырыбының материалдарын
пайдаланып айналу тізбегін құру.пайдаланып айналу тізбегін құру.
20 слайд
Үйге тапсырмаҮйге тапсырма БағаБаға «3»: «3»: параграф параграф 5050, , 166 166 бетбет, № 7, № 7-8-8 Баға «4»:Баға «4»: 166166 бет, 9-11 бет, 9-11 Баға «5»:Баға «5»: «Алкандары» және «Алкендер» «Алкандары» және «Алкендер» тақырыбының материалдарын тақырыбының материалдарын пайдаланып айналу тізбегін құру.пайдаланып айналу тізбегін құру.
21 слайд
ғМЫСЫҢЫЗҒА ғМЫСЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!РАХМЕТ!
21 слайд
ғМЫСЫҢЫЗҒА ғМЫСЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!РАХМЕТ!