Алкендер 11 сынып
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
АЛКЕНДЕР – ҚАНЫПАҒАН АЛКЕНДЕР – ҚАНЫПАҒАН
КӨМІРСУТЕКТЕР.КӨМІРСУТЕКТЕР.
АЛЫНУЫ, ХИМИЯЛЫҚ АЛЫНУЫ, ХИМИЯЛЫҚ
ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ
ҚОЛДАНЫЛУЫ.ҚОЛДАНЫЛУЫ.
1 слайд
АЛКЕНДЕР – ҚАНЫПАҒАН АЛКЕНДЕР – ҚАНЫПАҒАН КӨМІРСУТЕКТЕР.КӨМІРСУТЕКТЕР. АЛЫНУЫ, ХИМИЯЛЫҚ АЛЫНУЫ, ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ ҚОЛДАНЫЛУЫ.ҚОЛДАНЫЛУЫ.
2 слайд
Сабақ мақсаты:Сабақ мақсаты:
қаныкпаған көмірсутектерқаныкпаған көмірсутектер
––
этилен мысалында этилен мысалында
алкендердің алыну алкендердің алыну
жолдарын, химиялық жолдарын, химиялық
қасиеттері және қасиеттері және
қолданылуын үйренуқолданылуын үйрену
..
2 слайд
Сабақ мақсаты:Сабақ мақсаты: қаныкпаған көмірсутектерқаныкпаған көмірсутектер –– этилен мысалында этилен мысалында алкендердің алыну алкендердің алыну жолдарын, химиялық жолдарын, химиялық қасиеттері және қасиеттері және қолданылуын үйренуқолданылуын үйрену ..
3 слайд
Сабаққа эпиграфСабаққа эпиграф
««
Ғылыми Ғылыми
жаңалықтар жаңалықтар
мен мен
болжамдардыболжамдарды
ң шегін көру ң шегін көру
мүмкін емесмүмкін емес
»»
Д.И.МенделеевД.И.Менделеев
3 слайд
Сабаққа эпиграфСабаққа эпиграф «« Ғылыми Ғылыми жаңалықтар жаңалықтар мен мен болжамдардыболжамдарды ң шегін көру ң шегін көру мүмкін емесмүмкін емес »» Д.И.МенделеевД.И.Менделеев
4 слайд
««
Алкендерді алу,Алкендерді алу,
химиялық қасиеттері және қолданылуы»химиялық қасиеттері және қолданылуы»
тақырыбынатақырыбына
Оқушының өз білімін бағалау парағыОқушының өз білімін бағалау парағы
______________________
________________________________
Мен білемінМен білемін
Білгім келедіБілгім келеді
Не білдімНе білдім
4 слайд
«« Алкендерді алу,Алкендерді алу, химиялық қасиеттері және қолданылуы»химиялық қасиеттері және қолданылуы» тақырыбынатақырыбына Оқушының өз білімін бағалау парағыОқушының өз білімін бағалау парағы ______________________ ________________________________ Мен білемінМен білемін Білгім келедіБілгім келеді Не білдімНе білдім
5 слайд
Келесі сұраққа жауап беріңіз:Келесі сұраққа жауап беріңіз:
Қандай көмірсутектер алкендер деп аталады?Қандай көмірсутектер алкендер деп аталады?
Алкендердің ортақ формуласы қандай?Алкендердің ортақ формуласы қандай?
Алкендердің бірінші гомологтық қатарының Алкендердің бірінші гомологтық қатарының
стуктуралық формуласы қандай? Оны атаңызстуктуралық формуласы қандай? Оны атаңыз
..
Алкандарға қарағанда алкендер табиғатта Алкандарға қарағанда алкендер табиғатта
практика жүзінде неге кездеспейді?практика жүзінде неге кездеспейді?
Алкендердің қандай алу жолдарын білесіз? Алкендердің қандай алу жолдарын білесіз?
Алкендерді қандай лабораториялық жолмен Алкендерді қандай лабораториялық жолмен
алуға болады?алуға болады?
Алкендер молекуласының құрамында Алкендер молекуласының құрамында
қанықпаған қос байланыс болуына байланысты қанықпаған қос байланыс болуына байланысты
қандай химиялық қасиет тән?қандай химиялық қасиет тән?
Алкендер не үшін қолданылады?Алкендер не үшін қолданылады?
5 слайд
Келесі сұраққа жауап беріңіз:Келесі сұраққа жауап беріңіз: Қандай көмірсутектер алкендер деп аталады?Қандай көмірсутектер алкендер деп аталады? Алкендердің ортақ формуласы қандай?Алкендердің ортақ формуласы қандай? Алкендердің бірінші гомологтық қатарының Алкендердің бірінші гомологтық қатарының стуктуралық формуласы қандай? Оны атаңызстуктуралық формуласы қандай? Оны атаңыз .. Алкандарға қарағанда алкендер табиғатта Алкандарға қарағанда алкендер табиғатта практика жүзінде неге кездеспейді?практика жүзінде неге кездеспейді? Алкендердің қандай алу жолдарын білесіз? Алкендердің қандай алу жолдарын білесіз? Алкендерді қандай лабораториялық жолмен Алкендерді қандай лабораториялық жолмен алуға болады?алуға болады? Алкендер молекуласының құрамында Алкендер молекуласының құрамында қанықпаған қос байланыс болуына байланысты қанықпаған қос байланыс болуына байланысты қандай химиялық қасиет тән?қандай химиялық қасиет тән? Алкендер не үшін қолданылады?Алкендер не үшін қолданылады?
6 слайд
ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛКЕНДЕРДІ АЛУ
ТӘСІЛДЕРІ
ЗЕРТХАНАДА
АЛКАНДАР
КРЕКИНГІ
АЛКАНДАРДЫ
ДЕГИДРИЛЕУ СПИРТТЕР
ДЕГИДРАТАЦИЯСЫ
ДЕГАЛОГЕНДЕУ
ДЕГИДРО-
ГАЛОГЕНДЕУ
6 слайд
ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛКЕНДЕРДІ АЛУ ТӘСІЛДЕРІ ЗЕРТХАНАДА АЛКАНДАР КРЕКИНГІ АЛКАНДАРДЫ ДЕГИДРИЛЕУ СПИРТТЕР ДЕГИДРАТАЦИЯСЫ ДЕГАЛОГЕНДЕУ ДЕГИДРО- ГАЛОГЕНДЕУ
7 слайд
ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ
АЛКАНДАР КРЕКИНГІ АЛКАНДАР КРЕКИНГІ
АЛКАЛК
АНАН
→ АЛК→ АЛК
АНАН
+ АЛК + АЛК
ЕНЕН
ҰЗЫН КӨМІРТЕК КІШІ КӨМІРТЕКҰЗЫН КӨМІРТЕК КІШІ КӨМІРТЕК
ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ
МЫСАЛ:МЫСАЛ:
t=400-700Ct=400-700C
СС
1010
НН
2222
→ →
CC
55
HH
1212
+ C + C
55
HH
1010
декдек
анан
пент пент
анан
пент пент
енен
7 слайд
ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ АЛКАНДАР КРЕКИНГІ АЛКАНДАР КРЕКИНГІ АЛКАЛК АНАН → АЛК→ АЛК АНАН + АЛК + АЛК ЕНЕН ҰЗЫН КӨМІРТЕК КІШІ КӨМІРТЕКҰЗЫН КӨМІРТЕК КІШІ КӨМІРТЕК ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ МЫСАЛ:МЫСАЛ: t=400-700Ct=400-700C СС 1010 НН 2222 → → CC 55 HH 1212 + C + C 55 HH 1010 декдек анан пент пент анан пент пент енен
8 слайд
ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ
АЛКАНДЫ АЛКАНДЫ
ДЕ ДЕ
ГИДРЛЕУГИДРЛЕУ
АЛКАЛК
АНАН
→ АЛК→ АЛК
ЕНЕН
+ СУТЕК + СУТЕК
МЫСАЛ:МЫСАЛ:
Ni, t=Ni, t=
55
00C00C
НН
33
С - СНС - СН
33
→ →
НН
22
С С
==
СН СН
22
+ +
НН
22
этэт
анан
эт эт
енен
(эт(эт
иленилен
) )
8 слайд
ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ АЛКАНДЫ АЛКАНДЫ ДЕ ДЕ ГИДРЛЕУГИДРЛЕУ АЛКАЛК АНАН → АЛК→ АЛК ЕНЕН + СУТЕК + СУТЕК МЫСАЛ:МЫСАЛ: Ni, t=Ni, t= 55 00C00C НН 33 С - СНС - СН 33 → → НН 22 С С == СН СН 22 + + НН 22 этэт анан эт эт енен (эт(эт иленилен ) )
9 слайд
ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЗЕРТХАНАДА АЛУ
ЖОЛДАРЫЖОЛДАРЫ
СПИРТТЕРДІҢ СПИРТТЕРДІҢ
ДЕ ДЕ
ГИДРАТАЦИЯСЫГИДРАТАЦИЯСЫ
СПИРТ СПИРТ
→ АЛК→ АЛК
ЕНЕН
+ СУ + СУ
МЫСАЛ:МЫСАЛ:
t≥t≥
1414
0C0C
,,
Н Н
НН
НН
22
SOSO
44
(конц.)(конц.)
Н-С – С-НН-С – С-Н
→ →
НН
22
С С
==
СН СН
22
+ +
НН
22
ОО
НН
ОН ОН
эт эт
енен
(эт(эт
иленилен
))
9 слайд
ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЖОЛДАРЫЖОЛДАРЫ СПИРТТЕРДІҢ СПИРТТЕРДІҢ ДЕ ДЕ ГИДРАТАЦИЯСЫГИДРАТАЦИЯСЫ СПИРТ СПИРТ → АЛК→ АЛК ЕНЕН + СУ + СУ МЫСАЛ:МЫСАЛ: t≥t≥ 1414 0C0C ,, Н Н НН НН 22 SOSO 44 (конц.)(конц.) Н-С – С-НН-С – С-Н → → НН 22 С С == СН СН 22 + + НН 22 ОО НН ОН ОН эт эт енен (эт(эт иленилен ))
10 слайд
ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЗЕРТХАНАДА АЛУ
ЖОЛДАРЫЖОЛДАРЫ
ДЕДЕ
ГАЛОГЕНГАЛОГЕН
ДЕУДЕУ
МЫСАЛ:МЫСАЛ:
tt
НН
22
С – СНС – СН
22
+ Zn + Zn
→ →
НН
22
С С
==
СН СН
22
+ +
ZnZn
BrBr
22
BrBr
BrBr
этэт
енен
1,2-дибромэт1,2-дибромэт
анан
(эт (эт
иленилен
))
10 слайд
ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЖОЛДАРЫЖОЛДАРЫ ДЕДЕ ГАЛОГЕНГАЛОГЕН ДЕУДЕУ МЫСАЛ:МЫСАЛ: tt НН 22 С – СНС – СН 22 + Zn + Zn → → НН 22 С С == СН СН 22 + + ZnZn BrBr 22 BrBr BrBr этэт енен 1,2-дибромэт1,2-дибромэт анан (эт (эт иленилен ))
11 слайд
ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЗЕРТХАНАДА АЛУ
ЖОЛДАРЫЖОЛДАРЫ
ДЕДЕ
ГИДРОГИДРО
ГАЛОГЕНГАЛОГЕН
ДЕУДЕУ
МЫСАЛ:МЫСАЛ:
спирттікспирттік
H HH H
ерітінді ерітінді
Н-С–С-НН-С–С-Н
+KOH+KOH
→Н→Н
22
СС
==
СНСН
22
+K+K
ClCl
++
HH
22
OO
НН
ClCl
этэт
енен
хлорэтхлорэт
анан
(эт (эт
иленилен
))
11 слайд
ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЖОЛДАРЫЖОЛДАРЫ ДЕДЕ ГИДРОГИДРО ГАЛОГЕНГАЛОГЕН ДЕУДЕУ МЫСАЛ:МЫСАЛ: спирттікспирттік H HH H ерітінді ерітінді Н-С–С-НН-С–С-Н +KOH+KOH →Н→Н 22 СС == СНСН 22 +K+K ClCl ++ HH 22 OO НН ClCl этэт енен хлорэтхлорэт анан (эт (эт иленилен ))
12 слайд
СХЕМЫ РЕАКЦИИ
ПРИСОЕДИНЕНИЯ
АЛКЕН РЕАГЕНТ ӨНІМ РЕАКЦИЯ
ТИПІ Раекция және
оның
өнімдерін
қолдану
Н Н
Н-С=С-Н
+ Н 2
→ Н Н
Н-С - С-Н
? ? ГИДРЛЕУ
(ТОТЫҚСЫЗДАНУ) Практикалық
маңыздылығы жоқ
Н Н
Н-С=С-Н
+ Br 2
→ Н Н
Н-С - С-Н
? ? ГАЛОГЕНДЕУ
(БРОМДАУ) ҚАНЫҚПАҒА
ҚОСЫЛЫСТАРДЫ
АНЫҚТАУДА (БРОМ
СУЫНЫҢ ТҮССІЗДЕНУІ).
ЕРІТКІШ АЛУДА.
Н Н
Н-С=С-Н + HCl → Н Н
Н-С - С-Н
? ? ГИДРОГАЛОГЕНДЕУ
(ГИДРОХЛОРЛАУ) АНАСТЕЗИЯДА ҚОЛДАНУ
ҮШІН ХЛОРЭТАНДЫ
АЛУДА, А/Ш
ХАРАРСЫЗДАНДЫРУДА,
ЕРІТКІШ РЕТІНДЕ
ҚОЛДАНЫЛАДЫ.
Н Н
Н-С=С-Н + H 2 O → Н Н
Н-С - С-Н
? ? ГИДРАТАЦИЯ ЭТИЛ СПИРТІН АЛУДА
(МЕДИЦИНАДА ЕРІТКІШ,
СИНТЕТИКАЛЫҚ КАУЧУК
ӨНДІРУДЕ).
12 слайд
СХЕМЫ РЕАКЦИИ ПРИСОЕДИНЕНИЯ АЛКЕН РЕАГЕНТ ӨНІМ РЕАКЦИЯ ТИПІ Раекция және оның өнімдерін қолдану Н Н Н-С=С-Н + Н 2 → Н Н Н-С - С-Н ? ? ГИДРЛЕУ (ТОТЫҚСЫЗДАНУ) Практикалық маңыздылығы жоқ Н Н Н-С=С-Н + Br 2 → Н Н Н-С - С-Н ? ? ГАЛОГЕНДЕУ (БРОМДАУ) ҚАНЫҚПАҒА ҚОСЫЛЫСТАРДЫ АНЫҚТАУДА (БРОМ СУЫНЫҢ ТҮССІЗДЕНУІ). ЕРІТКІШ АЛУДА. Н Н Н-С=С-Н + HCl → Н Н Н-С - С-Н ? ? ГИДРОГАЛОГЕНДЕУ (ГИДРОХЛОРЛАУ) АНАСТЕЗИЯДА ҚОЛДАНУ ҮШІН ХЛОРЭТАНДЫ АЛУДА, А/Ш ХАРАРСЫЗДАНДЫРУДА, ЕРІТКІШ РЕТІНДЕ ҚОЛДАНЫЛАДЫ. Н Н Н-С=С-Н + H 2 O → Н Н Н-С - С-Н ? ? ГИДРАТАЦИЯ ЭТИЛ СПИРТІН АЛУДА (МЕДИЦИНАДА ЕРІТКІШ, СИНТЕТИКАЛЫҚ КАУЧУК ӨНДІРУДЕ).
13 слайд
ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ
РЕАКЦИЯСЫРЕАКЦИЯСЫ
Бірдей молекулалардың үлкен Бірдей молекулалардың үлкен
молекулалы заттарға қосылу процесі.молекулалы заттарға қосылу процесі.
МСЫСАЛ: n CH 2 =CH 2 (-CH 2 -CH 2 -)n
этилен
поли этилен
(мономер) (полимер)
n – полимеризация дәрежесі, жақша ішіндегі
буындардың санын көрсетеді.
-CH 2 -CH 2 - структурлық буын
13 слайд
ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ РЕАКЦИЯСЫРЕАКЦИЯСЫ Бірдей молекулалардың үлкен Бірдей молекулалардың үлкен молекулалы заттарға қосылу процесі.молекулалы заттарға қосылу процесі. МСЫСАЛ: n CH 2 =CH 2 (-CH 2 -CH 2 -)n этилен поли этилен (мономер) (полимер) n – полимеризация дәрежесі, жақша ішіндегі буындардың санын көрсетеді. -CH 2 -CH 2 - структурлық буын
14 слайд
ТОТЫҒУ РЕАКЦИЯСЫ
АЛКЕНДЕРДІҢ ЖАНУЫ
МЫСАЛ:
2С 2 Н 6 + 7О 2 4СО 2 + 6Н 2 О
14 слайд
ТОТЫҒУ РЕАКЦИЯСЫ АЛКЕНДЕРДІҢ ЖАНУЫ МЫСАЛ: 2С 2 Н 6 + 7О 2 4СО 2 + 6Н 2 О
15 слайд
ТОТЫҒУ РЕАКЦИЯСЫ
ЖҰМСАҚ ТОТЫҒУ – калий
перманганатының ерітіндісімен
әрекеттесуі
(Е.Е.Вагнер реакциясы)
Н 2 С=СН 2 + [O] + H 2 O H 2 C - CH 2
OH OH
этиленгликоль
(этандиол-1,2)
! Қанықпаған көмірсутектердің қысқа
байланысқа сапалық реакциясы.
15 слайд
ТОТЫҒУ РЕАКЦИЯСЫ ЖҰМСАҚ ТОТЫҒУ – калий перманганатының ерітіндісімен әрекеттесуі (Е.Е.Вагнер реакциясы) Н 2 С=СН 2 + [O] + H 2 O H 2 C - CH 2 OH OH этиленгликоль (этандиол-1,2) ! Қанықпаған көмірсутектердің қысқа байланысқа сапалық реакциясы.
16 слайд
Эти леннің қолданылуы
Қасиеті Қолданылуы Мысал
1 .
Полимеризация полиэтилена,
пластмасс өндірісі
2. Галогендеу Еріткіштер алу
3.
Гидрогалогендеу А/ш
зарарсыздандырғышт
ар, анестизия үшін,
еріткіштер алуда
16 слайд
Эти леннің қолданылуы Қасиеті Қолданылуы Мысал 1 . Полимеризация полиэтилена, пластмасс өндірісі 2. Галогендеу Еріткіштер алу 3. Гидрогалогендеу А/ш зарарсыздандырғышт ар, анестизия үшін, еріткіштер алуда
17 слайд
Қасиеті Қолданылуы Мысал
4. Гидратация Этил спиртіналу,
еріткіш ретінде
қолданылады,
медицинада анти-
септик, синтетикалық
каучук алуда
5. KMnO 4
Ерітіндісімен
тотығуы Антифриз, тезегіш
сұйықтық алуда,
пластмасса өндіруде
6. Этиленнің
ерекше
қасиеті: Этилен жемістердің
пісуін тездетеді
17 слайд
Қасиеті Қолданылуы Мысал 4. Гидратация Этил спиртіналу, еріткіш ретінде қолданылады, медицинада анти- септик, синтетикалық каучук алуда 5. KMnO 4 Ерітіндісімен тотығуы Антифриз, тезегіш сұйықтық алуда, пластмасса өндіруде 6. Этиленнің ерекше қасиеті: Этилен жемістердің пісуін тездетеді
18 слайд
СИНКВЕЙНСИНКВЕЙН
1 жол 1 жол
– зат есім– зат есім
(синквейн тақырыбы)(синквейн тақырыбы)
2 жол – екі сын есім 2 жол – екі сын есім
(синквейн тақырыбын ашатын)(синквейн тақырыбын ашатын)
3 жол – үш үстеу3 жол – үш үстеу
(қозғалысты (қозғалысты
сипаттайды)сипаттайды)
4 жол – сөйлем н\е фраза 4 жол – сөйлем н\е фраза
(тақырыпқа байланысты айтылған)(тақырыпқа байланысты айтылған)
5 жол – синоним 5 жол – синоним
(резюме(резюме
--
сөзсөз
))
18 слайд
СИНКВЕЙНСИНКВЕЙН 1 жол 1 жол – зат есім– зат есім (синквейн тақырыбы)(синквейн тақырыбы) 2 жол – екі сын есім 2 жол – екі сын есім (синквейн тақырыбын ашатын)(синквейн тақырыбын ашатын) 3 жол – үш үстеу3 жол – үш үстеу (қозғалысты (қозғалысты сипаттайды)сипаттайды) 4 жол – сөйлем н\е фраза 4 жол – сөйлем н\е фраза (тақырыпқа байланысты айтылған)(тақырыпқа байланысты айтылған) 5 жол – синоним 5 жол – синоним (резюме(резюме -- сөзсөз ))
19 слайд
1.1.
ЭтиленЭтилен
2.2.
Қанықпаған, активтіҚанықпаған, активті
3.3.
Жанады, түссізденеді, қосыладыЖанады, түссізденеді, қосылады
4.4.
Этилен – қанықпаған Этилен – қанықпаған
көмірсутектер өкілікөмірсутектер өкілі
5.5.
АлкенАлкен
19 слайд
1.1. ЭтиленЭтилен 2.2. Қанықпаған, активтіҚанықпаған, активті 3.3. Жанады, түссізденеді, қосыладыЖанады, түссізденеді, қосылады 4.4. Этилен – қанықпаған Этилен – қанықпаған көмірсутектер өкілікөмірсутектер өкілі 5.5. АлкенАлкен
20 слайд
Үйге тапсырмаҮйге тапсырма
БағаБаға
«3»: «3»:
параграф параграф
5050
, ,
166 166
бетбет
, № 7, № 7
-8-8
Баға «4»:Баға «4»:
166166
бет, 9-11 бет, 9-11
Баға «5»:Баға «5»:
«Алкандары» және «Алкендер» «Алкандары» және «Алкендер»
тақырыбының материалдарын тақырыбының материалдарын
пайдаланып айналу тізбегін құру.пайдаланып айналу тізбегін құру.
20 слайд
Үйге тапсырмаҮйге тапсырма БағаБаға «3»: «3»: параграф параграф 5050 , , 166 166 бетбет , № 7, № 7 -8-8 Баға «4»:Баға «4»: 166166 бет, 9-11 бет, 9-11 Баға «5»:Баға «5»: «Алкандары» және «Алкендер» «Алкандары» және «Алкендер» тақырыбының материалдарын тақырыбының материалдарын пайдаланып айналу тізбегін құру.пайдаланып айналу тізбегін құру.
21 слайд
ғМЫСЫҢЫЗҒА ғМЫСЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!РАХМЕТ!
21 слайд
ғМЫСЫҢЫЗҒА ғМЫСЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!РАХМЕТ!