Артикуляциялық гимеастика

1 слайд
Артикуляциялық гимнастика

1 слайд

2 слайд
а) Астыңғы жақ сүйектерге арналған жаттығулар . Иек- ыңғайлы қалыпты жағдайда, еріндер жұмылған. Бір дегенде иек арасы екі саусақ сыятындай қашыққа төмен түсіріледі. Тіл еркін жатыр, тіл ұшы астыңғы тістер артында, еріндері дөңгеленген, тістері көрінбейді. Екі дегенде ауыз ашылады. Үш дегенде ауыз жабылады. Жаттығу алты рет қайталанады. Жаттығу орындалған кезде бас төмен түспеуін қадағалау қажет.

2 слайд

3 слайд
Б.п.- дәл сол. Бір дегенде жақ сүйегі алдыға жылжиды. Екі дегенде жақ сүйегі алғашқы қалпына келтіріледі (б.п. – бастапқы поза). Үш дегенде жақ сүйегі төмен түсіріледі; төрт дегенде жақ сүйегі алдыға қарай жылжытылады; бес дегенде жақ сүйегі алғашқы қалпына келтіріледі. Б.п.- дәл сол. Бір- жақ сүйегі төмен түсіріледі. Екі- жақ сүйегі оңға жылжиды (ауыз ашық). Үш- жақ сүйегі төмен түсіріледі. Төрт- жақ сүйегі солға жылжиды. Бес- жақ сүйегі төмен түсіріледі. Алты- жақ сүйегі алдыға жылжиды. Жеті- жақ сүйегі қайта алғашқы қалпына келтіріледі. Қимылдар екі-үш рет жәй темппен қайталанады.

3 слайд

4 слайд
б) Ерінге арналған жаттығулар. Ерінге арналған жаттығуларды орындаған кезде ерін бұлшықеттерін жоғары немесе төмен тонуста болуын ескеру қажет. Егерде бұлшықеттерінің тонусы төмен болса, паретикалық бұлшықеттерін белсендіруге арналған тапсырмалар беріледі. Егер бұлшықеттерінің тонусы жоғары болса, керісінше оларды босаңсытуға арналған жаттығулар қолданады. Бұл жаттығуларды орындаудың алдында ерінге массаж жасау қажет: • Екі сұқ саусақтар жоғарғы ерінге қойылады. (нүктелер ауыз бұрыштарымен еріннің ортасында орналасқан) Екі саусақпен бір мезгілде еріннің ортасына қарай сипалау қозғалыстары орындалады (4-5 рет). Астыңғы ерінге де дәл осылай жасалады.

4 слайд

5 слайд
• Б.п.-дәл сол. Сипалауды тістерді көрсетіп жоғары қарай 4-5 рет жасайды. Астыңғы ерінге де дәл осылай жасалады (төменгі бағытта). • Сұқ саусақтарды ауыз бұрыштарына қоямыз. Еріндері екі жаққа керіліп («жымию»), содан кейін оларды бірге жиямыз («хоботок»). • Еріндер босаңсытқан қалыпта . Екі қолдың сұқ және ортаңғы саусақтарымен еріннің ортасынан ауыз бұрыштарына қарай алдымен жоғарғы, содан кейін төменгі ерінді жеңіл шымшылайды. • Б.п.-дәл сол. Екі қолдың сұқ және ортаңғы саусақтарымен төменгі және жоғарғы еріндерді жеңіл ұрғылау (еріннің ортасынан ауыз бұрыштарына қарай).

5 слайд

6 слайд
• Б.п.- дәл сол. Екі қолдың сұқ және ортаңғы саусақтарымен төменгі және жоғарғы еріндерді жеңіл сипалау (еріннің ортасынан ауыз бұрыштарына қарай). Массаж жасап болғаннан кейін жаттығуларды статикалық «жымию», «түтікше», «хоботок» позасын 3-10 секунд ұстаудан бастап орындауына көшуге болады (қимылдар 4-5 рет қайталанады). Еріндерімен салфетканы қысып ұстау. Оларды ауыздан жұлып алғанда кедергі келтіруге тырысу керек.

6 слайд

7 слайд
• Б.п- дәл сол – ауыз жабық, тістер жақындатылған, еріндер күнделікті қалыпта. “Бір”,”Екі” дегенде жоғарғы ерінді көтеріп төмен түсіру. Төменгі ерінмен дәл сол қимылдар орындалады. • Б.п – дәл сол. “Бір” дегенде бір мезгілде жоғарғы ерінді көтеріп, ал астынғы ерінді төмен түсіру.”Екі” дегенде жоғарғы ерінді төмен түсіріп, астынғы ерінді көтеру. • Б.п – дәл сол. “Бір” дегенде астынғы тістер көрінетіндей ерін төмен түсіріледі, жоғарғы ерін қозғалыссыз.”Екі” дегенде төменгі ерін бұрынғы қалпына келтіреді.

7 слайд

8 слайд
• Б.п – дәл сол. “Бір” дегенде астынғы тістер жоғарғы ерінге тиіп тұрады да оларды ақырын “сипалайды”, содан кейін жоғарғы тістермен астыңғы ерінге дәл сол қимылдарды орындайды. • Б.п – дәл сол. “Бір” дегенде еріндерді бірге қосып, алдыға созу. “Екі” дегенде ерін осы қалпымен оңға жылжиды.”Үш” дегенде алдыға, ал ”Төрт”дегенде солға жылжиды.

8 слайд

9 слайд
• Б.п – дәл сол. Еріндер жиырылған, сағат тілінің бағытымен еріндер шеңбер ”жазады”. Содан кейін керісенше бағытта орындау. • Б.п – дәл сол. Еріндер қатты жұмылған, астыңғы жақ сүйектер сәл төмен түсірілген. Дем шығару кезінде қатты шыққан ауа ағымының күшінен еріндер ажырайды және ауыз қатты ашылады.

9 слайд

10 слайд
в) тілге арналған жаттығулар • Тілге арналған жаттығуларды орындаған кезде тіл бұлшықеттерінің тонустарының жоғарлығына және төмендігіне назар аудару қажет. • Егер бұлшықет тонусы төмен болса, оларды белсендіруге, паретикалық бұлшықеттерін нығайтуға арналған жаттығулар, ал тонусы жоғары болса бұлшықеттерін босансытуға арналған жаттығулар орындалады. • Статикалық жаттығуларды орындаудан бастаймыз: “тіл тістер артында, ауызы ашық” ”күрекше” ”кесе”, т.б. содан кейін динамикалық артикуляцияны дамытуға арналған жаттығуларды жасатуға көшеміз. Жаттығулар 4-5 орындылады.

10 слайд

11 слайд
• Б.п – ауыз ашық, тіл ұшы астыңғы тістер артында. “Бір” дегенде тілдің жіңішке ұшымен ұрттың ішкі сол жағына тигізу, ”Екі” дегенде- оң жағына бұрылады. Жаттығуды орындаған кезде төменгі жақ сүйектері қимылсыз болуы тиіс. • Б.п – ауыз ашық, тіл ұшы астыңғы тістерге іш жағынан қабысқан. Тіл түбінен алдыға қарай жылжығанда оның ортасы жоғарғы қызыл иекпен қабысу керек. Ал тілдің үшы алғашқы қалпын сақтау керек. Сол кезде шертпе пайда болады.

11 слайд

12 слайд
Дизарттияның көмескі түрі бар балаларға артикуляциялық позалар әр түрлі дене бөлшектерінің қимылдарымен үйлескені өте пайдалы: • ауызды ашу және қолдарын жан-жаққа созу; • еріндерді дөңгелету және обручты бейнелеп, қолдарымен ауада шеңбер сызу; • еріндерімен “түтікше” жасап, қолдарын алдыға қарай созып алдыға ұмтылу; • еріндерімен жымию және аяқтың үшына тұрып, қолдарын екі жақтан әкеліп жоғары көтеру.

12 слайд

13 слайд
Орындайтын жаттығуларға қызығушылық тудыру үшін ертегілерді қолдануға болады, белсенділік принциптерге негізделгендіктен қимыл-қозғалыстар, әдеттегідей, есте сақталып қалады. Г) бұзылған дыбыстарды қоюға арналған жаттығулар Дизарттрияның көмескі түрінде қолданылатын артикуляциялық гимнастиканың бастапқы кешені қолданылады. Жоғарғы да аталып кеткен жаттығулармен қатар барлық бұзылған дыбыстарды түщетуге арналған жаттығу сериялары орындалады. Әр логопед өзінің тәжірбиесінде жиі қолданатың жаттығулары бар. Соларды көбірек беруге ұсынамыз. Келесі кезеңдерде бұл жаттығуларды балалар уйде орындайтың болады.

13 слайд